eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoPrawo dla biznesu › Kodeks karny: większa odpowiedzialność karna za lichwę

Kodeks karny: większa odpowiedzialność karna za lichwę

2020-06-20 00:15

Kodeks karny: większa odpowiedzialność karna za lichwę

Znowelizowano art. 304 Kodeksu karnego ©  virtua73 - Fotolia.com

Ustawą z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, która została ogłoszona w dniu 15 maja 2020 r., rozbudowano art. 304 Kodeksu karnego statuujący przestępstwo lichwy (wyzysku), w konsekwencji czego doszło do znacznego i istotnego poszerzenia odpowiedzialności karnej za to przestępstwo.

Przeczytaj także: Pomysł Ministerstwa Sprawiedliwości wykończy firmy pożyczkowe?

Zgodnie z art. 8 ww. ustawy, potocznie nazywanej „Tarczą 3.0”, w art. 304 Kodeksu karnego dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się po nim § 2 i 3 w brzmieniu:
„§ 2. Kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Tej samej karze podlega, kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie”.


Zakres i istota penalizowanych czynów


Do tej pory dla realizacji znamion przestępstwa lichwy z art. 304 Kodeksu karnego (nowy art. 304 § 1) konieczne było dopuszczenie się wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy np. pożyczkobiorcy i nałożenie na nią obowiązku świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym. Udowodnienie okoliczności w postaci wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony nastręczało jednak często trudności, w konsekwencji czego w niektórych przypadkach brak było możliwości pociągnięcia lichwiarzy do odpowiedzialności karnej.

fot. virtua73 - Fotolia.com

Znowelizowano art. 304 Kodeksu karnego

Rozbudowano art. 304 Kodeksu karnego statuujący przestępstwo lichwy (wyzysku), w konsekwencji czego doszło do znacznego i istotnego poszerzenia odpowiedzialności karnej za to przestępstwo.


Głównym założeniem nowelizacji jest uznanie za czyn zabroniony żądania zapłaty z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, kosztów pozaodsetkowych w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie lub odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie. Co istotne, chodzi wyłącznie o świadczenia (kredyty, pożyczki itp.) udzielane osobom fizycznym w zakresie niezwiązanym z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV penalizowane będzie wyłącznie wystąpienie przez świadczeniodawcę (pożyczkodawcę, kredytodawcę itp.) z żądaniem nadmiernych świadczeń z tytułu korzystania z kapitału. Czynem zabronionym nie będzie samo zawarcie umowy określającej koszty lub odsetki w niedozwolonej wysokości. Odpowiedzialność karna ma być uzależniona od żądania świadczenia określonej wysokości, a nie od potencjalnej wysokości wynikającej z umowy.

Penalizowane żądanie nadmiernego świadczenia może przybrać zarówno formę czynności faktycznych (np. żądanie w formie ustnej, pisemnej lub korespondencji elektronicznej), jak również czynności prawnych, w tym szczególne ich formy w postaci czynności procesowych (np. wystąpienie z powództwem o zapłatę).

Co szczególnie istotne, omawiane przestępstwa zagrożone są karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy aż do lat 5.

Uzasadnienie zmian


Jako uzasadnienie dla wprowadzanych zmian wskazano, że dotychczasowa regulacja art. 304 Kodeksu karnego była „niedostosowana do ścigania typowych współczesnych przestępstw lichwiarskich, czyli tzw. pożyczek „chwilówek”, w wyniku których pokrzywdzeni tracą czasem dorobek całego życia wskutek niespłacenia w terminie pożyczki na stosunkowo niewielką kwotę”. Wprowadzenie nowych odmian przestępstwa lichwiarstwa ma więc na celu ochronę pewności obrotu gospodarczego, w tym przede wszystkim jego nieprofesjonalnych uczestników.

Obowiązywanie nowych przepisów


Omawiane zmiany weszły w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, a więc 29 maja 2020 r. Należy mieć jednak na uwadze, że zgodnie z przepisami przejściowymi przepisy art. 304 § 2 i § 3 Kodeksu karnego w brzmieniu nadanym tą ustawą mają zastosowanie do czynów popełnionych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Mają zastosowanie także wtedy, gdy żądanie zapłaty dotyczy odsetek lub kosztów innych niż odsetki, wynikających z umowy, która została zawarta przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli odpowiednio wysokość tych kosztów albo odsetek przekraczała poziom dozwolony w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Odpowiedzialność karna grozi więc co do zasady za czyn polegający na żądaniu zapłaty odsetek lub innych kosztów w wygórowanej wysokości wynikających zarówno z umowy zawartej już po dniu wejścia w życie omawianej ustawy z dnia 14 maja 2020 r., jak również z umowy zawartej przed wejściem w życie tej ustawy, jeżeli w tym drugim przypadku wysokość odsetek lub kosztów przekraczała poziom dozwolony na dzień 31 marca 2020 r. Niezależnie od powyższego w dalszym ciągu obowiązywać będzie już jako art. 304 § 1 Kodeksu karnego dotychczasowy przepis statuujący przestępstwo wyzysku.

oprac. : Robert Nogacki / Kancelaria Prawna Skarbiec Kancelaria Prawna Skarbiec

Więcej na ten temat: kodeks karny, odpowiedzialność karna, lichwa

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć jednostkę ZUS.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: