eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoPrawo gospodarcze › Ogłoszenie upadłości: kiedy pozew przeciwko syndykowi może być odrzucony?

Ogłoszenie upadłości: kiedy pozew przeciwko syndykowi może być odrzucony?

2018-11-14 00:44

Ogłoszenie upadłości: kiedy pozew przeciwko syndykowi może być odrzucony?

Kiedy pozew przeciwko syndykowi może być odrzucony? © vchalup - Fotolia.com

Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorcy, postępowania: sądowe, administracyjne lub sądowo-administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu. Kiedy jednak pozew przeciwko syndykowi może być odrzucony?

Przeczytaj także: Wierzyciel może sam zaspokoić się z masy upadłościowej

Ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy sprawia, że postępowania sądowe, administracyjne lub sądowo - administracyjne zgodnie z art. 144 ust. 1 Ustawy prawo upadłościowe, dotyczące masy upadłości mogą być prowadzone wyłącznie przez syndyka lub przeciwko niemu. W konsekwencji z chwilą ogłoszenia upadłości przedsiębiorca – upadły – traci prawo zarządu swoim majątkiem, który w efekcie staje się masą upadłości. Zarząd masą upadłości przejmuje syndyk. Syndyk też w zakresie powyższych postępowań nabywa prawo do występowania w charakterze strony, traci je z kolei upadły. Zarówno w orzecznictwie jak i literaturze występuje jednolity pogląd, zgodnie z którym legitymację syndyka określa jako tzw. legitymację formalną (syndyk jest więc stroną w znaczeniu formalnym (procesowym), tzn. działa w postępowaniu we własnym imieniu. Natomiast stroną w znaczeniu materialnym, pomimo ogłoszenia upadłości, pozostaje upadły. On bowiem jest podmiotem stosunku prawnego, na tle którego wyniknął spór. Prowadzenie sporu przez syndyka odbywa się więc na rzecz upadłego (Wyr. SA w Warszawie z dnia 23 lutego 2013 r., VI ACa 1169/12, Legalis). Wstąpienie syndyka w miejsce upadłego ma charakter bezwzględny. Zasada ta dotyczy wszelkich postępowań dotyczących masy upadłości, niezależnie od pozycji procesowej jaką zajmował upadły.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 października 2016 r.,sygn. akt I CSK 714/15 wskazał, że upadły zachowuje legitymację jedynie w sprawach, które nie dotyczą masy upadłości. W konsekwencji syndyk nie posiada legitymacji w sprawach dotyczących roszczeń majątkowych odnoszących się do mienia niewchodzącego do masy upadłości, roszczeń, które ze względu na swój charakter nie podlegają zaspokojeniu z masy (np. o zaniechanie wynikające z praw bezwzględnych), roszczeń dotyczących praw niezbywalnych (np. służebności osobiste, prawo dożywocia), roszczeń dotyczących majątkowych praw podmiotowych związanych ściśle z osobą dłużnika (np. prawo do firmy, w której mieści się nazwisko upadłego, autorskie prawa osobiste). Upadły zachowuje legitymację również w postępowaniach, w których poszukuje ochrony swoich praw niemajątkowych, także związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Natomiast w przypadku gdyby upadły za naruszenie dóbr osobistych (nazwiska, firmy, praw autorskich) uzyskał zadośćuczynienie na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego, kwota pozyskana z tego tytułu weszłaby do masy upadłości stanowiąc majątek nabyty w toku postępowania upadłościowego, który mógłby posłużyć do zaspokojenia wierzycieli.

fot. vchalup - Fotolia.com

Kiedy pozew przeciwko syndykowi może być odrzucony?

Przykładem sprawy, w której sąd powinien odrzucić pozew przeciwko syndykowi jest wytoczenie powództwa o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej przez osobę trzecią, wobec której ogłoszono upadłość.


W praktyce szczególne wątpliwości pojawiły się w zakresie postępowania sądów w sytuacji, gdy wierzyciel nie zgłosi swojego roszczenia do masy upadłości, a zdecyduje się na wszczęcie postępowania sądowego przeciwko syndykowi tej masy. Stanowisko Sądu Najwyższego dotyczące tej kwestii jest rozbieżne. W uchwale z dnia 2 marca 1992 r. Sąd Najwyższy przyjął, że w przypadku możliwości dochodzenia przez powoda dwutorowo swoich roszczeń obejmujących wierzytelności podlegające procedurze zgłoszenia i uznania w postępowaniu upadłościowym, a mianowicie w drodze procesu cywilnego oraz w postępowaniu upadłościowym, pozew powinien podlegać odrzuceniu z powodu czasowej niedopuszczalności drogi sądowej na podstawie art. 199 § 1 pkt.1 Kodeksu postępowania cywilnego (uchw. SN z 30.03.1992 r., III CZP 22/92). Ze względu na liczne wątpliwości i zastrzeżenia zgłaszane do powyższego stanowiska w kolejnych uchwałach i uzasadnieniach Sądu Najwyższego możemy odnaleźć pogląd zgodnie z którym w takich sytuacjach nie należy odrzucać pozwu, lecz przekazać go sędziemu – komisarzowi do rozpatrzenia jako zgłoszenie wierzytelności, niezależnie od tego czy pozew został wniesiony przez pomyłkę, czy też świadomie. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 25 stycznia 2017 r., sygn. akt IV CZ 95/16 wskazał, że w wypadku gdy proces wszczęto po ogłoszeniu upadłości w celu dochodzenia wierzytelności podlegającej zgłoszeniu w postępowaniu upadłościowym, należy uznać, że powód dokonał wyboru niewłaściwego rodzaju postępowania cywilnego i należy z urzędu podjąć czynność polegającą na przekazaniu pozwu. Natomiast sam pozew należy traktować jako wniosek o zgłoszenie wierzytelności. Podstawą prawną przekazania pozwu sędziemu komisarzowi jako zgłoszenia wierzytelności do rozpoznania w postępowaniu upadłościowym będzie art. 201 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego, stosowany per analogiam. Takie samo stanowisko możemy odnaleźć w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1994 r., I PZP 33/94, oraz w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1967 r., sygn.. akt I CR 100/67.

Dodatkowo ustawodawca w ust. 3 art. 144 Prawa upadłościowego wskazał na postępowania w określonych sprawach, które niezależnie od ogłoszenia upadłości toczą się przeciwko upadłemu. W ocenie S. Gurgula wskazany przepis oznacza, że postępowanie dotyczące świadczeń w nim wymienionych, wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, powinno toczyć się dalej bez dokonywania zawieszenia lub umorzenia tego postępowania i późniejszego podejmowania go z udziałem syndyka. W rezultacie upadły jest stroną w postępowaniach dotyczących należnych alimentów od upadłego, renty z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo utratę żywiciela oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę. Postępowania te nie dotyczą masy upadłości i toczą się z udziałem upadłego poza postępowaniem upadłościowym.

Sądy powszechne procedując na gruncie art. 144 ustawy Prawo Upadłościowe w praktyce nie zajmują jednolitego stanowiska. Jak już zostało wyżej wspomniane zdarzają się takie sytuacje, gdy złożony przez Powoda pozew sąd przekazuje do sądu upadłościowego na ręce sędziego-komisarza, kwalifikując pozew jako zgłoszenie wierzytelności. Z drugiej natomiast strony sądy równie często wydają postanowienie o odrzuceniu pozwu. Tak stało się w sprawie prowadzonej przeciwko osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej wobec której została ogłoszona upadłość (konsumencka), w której na syndyka został wyznaczony autor niniejszego artykułu. Powód wniósł pozew po ogłoszeniu upadłości, a także, co istotne, pozew został złożony po ukazaniu się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym obwieszczenia o ogłoszonej upadłości. Sąd został poinformowany przez syndyka o ogłoszeniu upadłości osoby fizycznej, w związku z czym wydał postanowienie na mocy którego zniósł postępowanie pomiędzy powodem a upadłym i odrzucił pozew wskazując w uzasadnieni, iż w przedstawionej sprawie zastosowanie będzie miał art. 199 § 1 pkt 1 kpc z uwagi na okoliczność, iż droga sądowa jest niedopuszczalna.

Przykładem sprawy, w której sąd powinien odrzucić pozew przeciwko syndykowi jest wytoczenie powództwa o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej przez osobę trzecią, wobec której ogłoszono upadłość. Dochodzenie roszczenie przez wierzyciela pauliańskiego może nastąpić w drodze zgłoszenia wierzytelności, pamiętając, iż zgodnie z art. 91 ust. 2 ustawy Prawo Upadłościowe zobowiązania majątkowe niepieniężne upadłego zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił. Mówiąc w skrócie - brak jest po stronie syndyka legitymacji procesowej biernej, co skutkować winno odrzuceniem pozwu

W konsekwencji należy zawsze z ostrożnością badać zarówno legitymację procesową bierną jak i czynną upadłego, by w przyszłości uniknąć konsekwencji w postaci odrzucenia bądź oddalenia powództwa. Mając powyższe na uwadze okazuje się, że nie w każdych przypadkach syndyk uprawniony jest do występowania w postępowaniach sądowych zamiast upadłego. Braku legitymacji formalnej po stronie upadłego nie należy utożsamiać z brakiem jego zdolności sądowej. Są to pojęcia odmienne. Zdolność procesowa nie jest bowiem uprawnieniem do występowania w charakterze strony w konkretnym procesie, lecz ogólną kwalifikacją podmiotu polegająca na tym, że może on osobiście podejmować czynności procesowe.

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć jednostkę ZUS.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: