Branża transportowa: płaca minimalna w Austrii i Holandii

Przeczytaj także: Jak obliczyć płacę minimalną we Francji i w Niemczech?

Austria

Austria znowelizowała ustawę o zwalczaniu dumpingu płacowego i socjalnego ¹. Zmiany weszły w życie z dniem 1 stycznia 2017 roku i pociągają za sobą szereg obowiązków, które będzie musiał spełnić przewoźnik wykonujący operacje transportowe na terytorium alpejskiego kraju. W rzeczywistości, przepisy w obecnym kształcie istnieją już od dłuższego czasu, jednak nie były do tej pory egzekwowane. Zmiany dotyczą głównie zaostrzenia kar przewidzianych za naruszenie ustalonych obowiązków.

Przepisy znajdują zastosowanie zarówno do operacji kabotażowych, jak i transportu międzynarodowego. Spod zakresu ustawy został wyłączony tranzyt ². Jak poinformowało austriackie Ministerstwo Spraw Socjalnych, wobec konieczności dostosowania obowiązujących przepisów do branży transportowej, niezbędne jest wprowadzenie okresu przejściowego, który trwał do końca lutego 2017 roku. Do tej daty także zostały opublikowane oficjalne wytyczne, sporządzone specjalnie dla przewoźników delegujących pracowników do pracy w Austrii. W momencie oddawania tekstu do druku (9.03.2017) nie były one jeszcze znane. Podczas okresu przejściowego funkcjonariusze kontrolujący kierowców wymagali tylko okazania zarejestrowanego formularza ZKO3 (są to jednak informacje nieoficjalne, udzielone na wniosek Kancelarii Transportowej Koben). Nieoficjalne mówi się o konieczności delegowania uprawnień przysługujących funkcjonariuszom Urzędu ds. zwalczania nielegalnego zatrudnienia na inny podmiot. Można przypuszczać, że w stosowne kompetencje zostanie wyposażona policja.

Do czasu dostosowania austriackich przepisów do specyfiki branży transportowej, konieczne jest zgłoszenie z osobna każdej operacji transportowej wykonywanej w Austrii. Aktualnie trwają prace nad możliwością zgłaszania oddelegowania na wzór francuski oraz niemiecki, tj. dla poszczególnego kierowcy na określony czas, wynoszący maksymalnie 3 miesiące.

Przepisy w obowiązującym brzmieniu dopuszczają jednak pewne wyjątki od powyższego obowiązku zgłaszania każdej operacji transportowej:

1. Zgłoszenie zbiorowe – w przypadku jednego przejazdu realizowane są dostawy do kilku klientów austriackich (w takim przypadku w zgłoszeniu zbiorowym należy podać między innymi:
   • miejsce rozpoczęcia pracy w Austrii (gdzie następuje przekroczenie granicy) oraz miejsce zakończenia pracy,
   • dokładną trasę przejazdu,
   • wszelkie zaplanowane postoje, ewentualnie wykres czas-droga.
2. Zgłoszenie ramowe - jeżeli kierowca samochodu ciężarowego pracuje regularnie na terenie Austrii, realizując umowę o świadczenie usług, zawartą z pracodawcą działającym na terenie kraju ze stolicą w Wiedniu (chodzi w tym przypadku o sytuację, w której polski zawarł umowę z jednym podmiotem - austriackim lub zagranicznym - o świadczenie usług i wykonuje ją regularnie).
   
   Pracodawca może dokonać zgłoszenia ramowego na okres do trzech miesięcy i wskazać w tym zgłoszeniu wszystkich pracowników, których zamierza zatrudnić. W przypadku zgłoszenia ramowego muszą zostać wskazane takie same dane w odniesieniu do zgłaszanego okresu:
   • rozpoczęcie okresu oddelegowania podanego w zgłoszeniu,
   • rzeczywiste rozpoczęcie zatrudnienia - przynajmniej przez jednego z podanych w zgłoszeniu pracowników musi być takie samo. Na dzień zgłoszenia wszyscy kierowcy wpisani do zgłoszenia ramowego muszą być zatrudnieni. Zgłoszenie można aktualizować, bez szansy na dopisanie nowego kierowcy.
   
   Do zgłoszenia ramowego również należy wykorzystać ogólny formularz zgłoszeniowy ZKO 3. Dodatkowo do wyżej wymienionych informacji w zgłoszeniu ramowym trzeba podać (w punkcie „Uwagi“) następujące dane:
   • miejsce rozpoczęcia pracy w Austrii (gdzie następuje przekroczenie granicy) oraz miejsce zakończenia pracy (lokalizacja miejsca załadunku i rozładunku),
   • dokładną trasę przejazdu,
   • liczbę transportów na tydzień,
   • czas trwania pracy na terenie Austrii (jak długo trwa praca w związku z transportem w Austrii),
   • nazwa/określenie zgłoszenia ramowego.

Wymagane dokumenty, które kierowca musi posiadać przy sobie.

1. Zgłoszenie na właściwym formularzu, które musi zostać dokonane najpóźniej przed wjazdem na terytorium Austrii.
2. Dokumenty związane z otrzymywanym wynagrodzeniem w języku niemieckim: umowa o pracę (może być również w języku angielskim), karta płac, potwierdzenia otrzymania wynagrodzenia lub potwierdzenia przelewów bankowych, zapisy wynagrodzeń i czasu pracy oraz dokumenty umożliwiające skontrolowanie zakwalifikowania do danej kategorii płacowej. Według Działu Prawnego austriackiego Ministerstwa Spraw Socjalnych, w przypadku zgłaszania jednorazowych operacji transportowych posiadanie dokumentów potwierdzających czas pracy oraz otrzymanie wynagrodzenia nie jest wymagane. Wymóg ten bowiem dotyczy tylko sytuacji, w których oddelegowanie nadal trwa, a stosowne dokumenty potwierdzają czas pracy i wypłatę minimalnego wynagrodzenia w okresie oddelegowania.
3. Dokumenty dotyczące zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia społecznego. Czyli pisząc konkretnie - dokument ubezpieczenia społecznego E101 zgodny z rozporządzeniem (EWG) nr 1408/71, albo dokument ubezpieczenia społecznego A1 zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 883/04 dotyczący Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego. Opisywany wymóg oczywiście traci rację bytu, jeśli oddelegowany pracownik jest objęty obowiązkiem ubezpieczenia społecznego w Austrii.
4. Urzędowe pozwolenie na zatrudnienie i pobyt delegowanego pracownika w państwie, gdzie siedzibę ma pracodawca, o ile takie pozwolenie jest wymagane.

Wszystkie wymienionej wyżej dokumenty mogą zostać udostępnione w formie elektronicznej na miejscu kontroli. Udostępnienie elektroniczne oznacza, że kierowca ma do dyspozycji dokumenty na „urządzeniu elektronicznym” (np. na tablecie) i w trakcie kontroli przekazuje je do laptopa organu kontrolującego. Tu bardzo ważna uwaga - przesłanie organowi kontrolnemu dokumentów mailem z biura pracodawcy za granicą lub tylko wgląd do treści na tablecie jest niewystarczające. Tak więc firma transportowa powinna wyposażyć pracownika w odpowiedni sprzęt i dostęp do Internetu (same urządzenia nie są wymagane, ale potrzebne w razie kontroli). Co bardzo ważne, dokumenty muszą zostać przetłumaczona na język niemiecki, z wyjątkiem umowy o pracę, która również może być przetłumaczona język angielski.

Posiadanie przedstawiciela

Pracodawcy obowiązany jest wyznaczyć swojego przedstawiciela. Może nim być zarówno osoba wyznaczona z kręgu oddelegowanych pracowników, czyli w praktyce kierowca, który prowadzi pojazd (nie ma wymogu prawnego, aby posługiwał się językiem niemieckim), jak również osoba przebywająca na stałe w Austrii, posiadająca uprawnienia profesjonalnego pełnomocnika stron (np. doradca podatkowy, adwokat, biegły rewident, notariusz).

Stawka minimalna

Płaca minimalna w Austrii wynosi od 8,49 euro do 10,50 euro, w zależności od grupy, do której zostanie zaklasyfikowany kierowca, oraz jego stażu pracy ³. W przypadku przewozu osób, stawka wynagrodzenia jest wyższa i wynosi od 10,70 euro ⁴ . Przedsiębiorcy posiadający pojazdy wyłącznie do 3,5 t powinni stosować układ zbiorowy dla drobnej przedsiębiorczości ⁵, w którym stawki godzinowe wynoszą od 7,58 euro.

Do minimalnego wynagrodzenia wliczane są następujące składniki:

• wynagrodzenie zasadnicze,
• wypłaty specjalne,
• dodatki za nadgodziny,
• dodatki i dopłaty,
• premie,
• prywatne użytkowanie samochodu służbowego,
• honoraria,
• przewidziane w układzie zbiorowym diety, o ile nie mają one na celu zwrotu kosztów, lecz rekompensatę niedogodności, jakie powstają w wyniku oddalenia od zwykłego środowiska,
• przewidziane w układzie zbiorowym rekompensaty za czas dojazdów, które wypłacane są pracownikom pod warunkiem, że ich codzienny czas dojazdów przekracza jedną godzinę.

Do wynagrodzenia nie zaliczają się pozostałe rekompensaty za poniesione koszty (np. kilometrówka, diety dzienne i koszty noclegów, diety ⁶.

Przykładowe sankcje za nieprzestrzeganie przepisów regulujących płacę minimalną.

1. Niewypłacanie wynagrodzenia minimalnego. Wypłata wynagrodzenia poniżej poziomu płacy minimalnej, nieprzerwanie przez dłuższy czas, skutkuje tzw. „jednym naruszeniem administracyjnym”. Jeśli jednak przez np. dwa miesiące pracownik otrzymuje mniej niż powinien, przez kolejne dwa miesiące dostaje wypłatę w wysokości zgodnej z prawem, potem znów za mało (itd.) - mamy do czynienia z „kilkoma naruszeniami”; w przypadku ustawowych dodatków do wynagrodzenia – naruszenie powstaje wówczas, gdy pracodawca nie wypłaci ich swojemu pracownikowi do 31. grudnia danego roku kalendarzowego):
   a) jeżeli naruszenie dotyczy nie więcej niż 3 pracowników kara wynosi od 1000 euro do 10000 euro za pierwsze naruszenie, powtórne naruszenie skutkuje konsekwencjami finansowymi w wysokości 2000-20 000 euro.
   b) jeżeli naruszenie dotyczy więcej niż 3 pracowników trzeba się liczyć z zapłaceniem kary od 2000 euro do 20000 euro za pierwsze naruszenie, powtórne naruszenie pociąga za sobą jeszcze bardziej dotkliwe skutki finansowe: od 4000 euro do 50 000 euro
2. Brak zgłoszenia zgodnego z formularzem ZKO3 - niezłożenie formularza, niedotrzymanie terminu złożenia, niepełny formularz, bądź podanie nieprawdziwych informacji – kara wynosząca od 500 euro do 10 000 euro za każde naruszenie.
3. Niedysponowanie dokumentami potwierdzającymi ubezpieczenie – od 500-1000 euro.
4. Nieprzekazanie przez pracodawcę dokumentów potwierdzających wynagrodzenie oraz ubezpieczenie grozi karą od 1000 euro do 50 000 euro.
5. Za nieprzekazanie przez pracodawcę dokumentów potwierdzających wynagrodzenie oraz ubezpieczenie przewoźnik może zapłacić nieco mniej - od 500 do 10 000 euro.
6. Odmowa dostępu, bądź udzielenia informacji urzędom podatkowym – od 500 euro do 20 000 euro
7. Odmowa wglądu do dokumentów potwierdzających wynagrodzenie oraz ubezpieczenia – od 1000 euro do 20 000 euro.
8. Prowadzenie działalności pomimo wydanego zakazu – od 2000 euro do 20 000 euro.
9. Niewywiązanie się z obowiązku prowadzenia ewidencji oraz dostarczenia danych statystycznych może spowodować uszczuplenie konta do 2000 euro.

Holandia

W Holandii 1. czerwca 2016 roku uchwalono ustawę o zatrudnianiu pracowników delegowanych w UE (w skrócie WAGW EU), która weszła w życie 18. czerwca 2016 roku. Początkowo zakładano, że ustawa nie będzie miała zastosowania do branży transportowej. Niestety, w grudniu 2016 roku holenderskie Ministerstwo Spraw Socjalnych i Zatrudnienia potwierdziło: płaca minimalna ma zastosowanie do operacji kabotażowych oraz do transportu międzynarodowego. Nie znajduje jednak użycia w odniesieniu do tranzytu.

Zgłoszenie oddelegowania

Ustawa WAGW EU wprowadza m.in. obowiązek zgłoszenia oddelegowania za pomocą systemu teleinformatycznego. Na razie jednak nie jest on konieczny - zostanie wprowadzony, najprawdopodobniej od 1. stycznia 2018 roku, w zależności od zaawansowania prac nad systemem zgłaszania pracowników oraz jego wdrożenia.

Posiadanie przedstawiciela

Dodatkowym obowiązkiem przewoźnika zagranicznego jest wymóg posiadania przedstawiciela. Wobec braku oficjalnych wytycznych zaleca się, aby kierowca w trakcie kontroli był w stanie wskazać imię, nazwisko, numer telefonu oraz e-mail osoby, która będzie pełniła taką funkcję. Osoba ta może zostać wyznaczona spośród pracowników przedsiębiorstwa, musi jednak władać językiem angielskim, tak aby mogła komunikować się z przedstawicielami holenderskiej Inspekcji Pracy.

Stawka minimalna

Godzinowa stawka minimalna w Holandii jest zróżnicowana ze względu na czas pracy i wiek kierowców, zgodnie z poniższą tabelą:

Do minimalnego wynagrodzenia wliczane są następujące składniki:

• podstawowe wynagrodzenie uzgodnione w umowie,
• wypłaty związane z wynikami w pracy oraz świadczenia wynikające z pracy zmianowej, nieregularnych godzin pracy etc.,
• tygodniowe lub miesięczne stałe wypłaty od wygenerowanego obrotu,
• wypłaty związane z wykonywaną pracą, dokonywanymi przez osoby trzecie, np. napiwki, inne płatności uzgodnione pomiędzy pracownikiem i pracodawcą.

Do minimalnego wynagrodzenia nie wlicza się między innymi należności z tytułu podróży służbowych (diet i ryczałtów za nocleg) oraz dodatków za nadgodziny ⁷.

Zbiorowy Układ Pracy

Na końcu niezwykle ważna informacja. Jak poinformował związek zawodowy FNV Transport en Logistiek, począwszy od 1. stycznia 2017 roku „Zbiorowy Układ Pracy” tzw. CAO, obowiązujący w Holandii dla branży transportowej (transportu towarów) ma zastosowanie tylko i wyłącznie do holenderskich przewoźników (nie ma zastosowanie do przewoźników zagranicznych).

CAO to zbiorowe układy pracy, negocjowane na okresy od 1 do kilku lat przez reprezentację pracowników i związki pracodawców z danej branży/sektora. Te CAO, które zostały opublikowane w dzienniku urzędowym stają się powszechnie obowiązujące dla całego sektora, a nie tylko dla stron porozumienia, które je wynegocjowały. Zazwyczaj przepisy CAO nakładają dodatkowe obowiązki na pracodawców w kwestiach wynagrodzenia, urlopu, funduszu emerytalnego.

Marek Kliś
radca prawny
Kancelaria Transportowa Koben

1. Lohn- und Sozialdumping-Bekämpfungsgesetz, LSD-BG.
2. § 1 ust. 1 pkt 5 LSD-BG
3. https://www.wko.at/Content.Node/branchen/ooe/TransportVerkehr/Gueterbefoerderungsgewerbe/Kollektivvertraege_im_Gueterbefoerderungsgewerbe1.html
4. http://www.kollektivvertrag.at/kv/private-autobusbetriebe-arb-ang/private-autobusbetriebe-rahmen/4230185?language=de&term=private+autobusbetriebe
5. http://www.kollektivvertrag.at/kv/kleintransportgewerbe-arb/kleintransportgewerbe-rahmen/4206722?term=kleintransportgewerbe
6. http://www.postingofworkers.at/cms/Z04/Z04_20.999_10.a/1342573759282/fragen/welches-entgelt-ist-nach-oesterreich-entsandten-arbeitnehmern-und-arbeitnehmerinnen-zu-leisten