Oszustwo dotacyjne: kto i kiedy je popełnia?

Przeczytaj także: Dotacje dla firm w II poł. 2011 roku

Dokumentem poświadczającym nieprawdę jest dokument „autentyczny, tj. wydany przez osobę uprawnioną do jego wystawienia w przewidzianym przez prawo trybie oraz formie, lecz zawierający informacje nieprawdziwe. Za taki dokument można uznać na przykład wypis z księgi wieczystej, sporządzony przez sekretarza sądowego, w którym zawarta jest informacja o braku obciążeń hipotecznych w dziale IV księgi wieczystej, podczas gdy w rzeczywistości wpisane jest w niej obciążenie hipoteczne. Dokumentem stwierdzającym nieprawdę może być również dokument będący wynikiem fałszu intelektualnego (art. 271 § 1) oraz dokument uzyskany w wyniku wyłudzenia (art. 272)” (P. Kardas, Komentarz do art. 297 Kodeksu karnego, [w:] red. A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., Zakamycze 2006.). Z kolei przez nierzetelnie oświadczenie rozumie się „zarówno takie oświadczenia, które zawierają informacje nieprawdziwe lub niepełne, jak i takie, które ze względu na sposób wypowiedzi mogą sugerować adresatowi istnienie stanu rzeczy niezgodnego z prawdą” (P. Kardas, Komentarz do art. 297 Kodeksu karnego, [w:] red. A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., Zakamycze 2006.).

Kolejnym znamieniem czynu zabronionego, o którym mowa w art. 297 k.k., jest przedłożenie przez sprawcę dokumentu lub złożenie oświadczenia, które miały istotne znaczenie dla uzyskania dotacji. O tym, czy dany dokument lub oświadczenie mają istotne znaczenie dla uzyskania dotacji, decyduje ich treść. Stąd też czynność złożenia dokumentu lub oświadczenia zawsze musi być badana przez pryzmat jej znaczenia dla uzyskania danego dofinansowania. Jeżeli zatem złożenie danego dokumentu lub danego oświadczenia nie będzie mogło zostać zakwalifikowane jako mające istotne znaczenie dla uzyskania dotacji, to takie działalnie nie będzie mogło zostać jako przestępstwo, o którym mowa w art. 297 § 1 k.k.

Kara

Oszustwo dotacyjne jest występkiem zagrożonym karą pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Jednakże sprawca oszustwa dotacyjnego może uwolnić się od odpowiedzialności karnej, jeśli przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zrezygnuje z dotacji albo ją zwróci. W literaturze wskazuje się, że „przewidziana w odniesieniu do dotacji formuła rezygnacji z dotacji zdaje się wymagać jednoznacznego pisemnego lub ustnego oświadczenia złożonego instytucji, która przyznała dotację” (P. Kardas, Komentarz do art. 297 Kodeksu karnego, [w:] red. A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., Zakamycze 2006.) . Rezygnacja z dotacji może przejawiać się również w jej bezpośrednim zwrocie w przypadku jej wcześniejszego wypłacenia.

Kara za brak powiadomienia

Stosownie do treści art. 297 § 2 k.k. karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu podlega ten, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi nie powiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego (np. dotacji). W odróżnieniu od przestępstwa opisanego w art. 297 § 1 k.k. przestępstwo opisane w art. 297 § 2 k.k. ma charakter indywidualny, co oznacza, że może zostać popełnione wyłącznie przez osobę, na której ciąży obowiązek powiadomienia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego (np. dotacji). Źródłem takiego obowiązku może być zarówno ustawa, jak i umowa lub decyzja właściwego organu. Samo zachowanie sprawcy może polegać zarówno na nieprzekazaniu jakichkolwiek informacji mogących mieć wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości dotacji, jak również na przekazaniu informacji częściowych (niepełnych). Przestępstwo to ma charakter umyślny, ale może być popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak również w zamiarze ewentualnym. Oznacza to, że może być ono popełnione zarówno przez osobą, która wie, że dane jej zachowanie jest przestępstwem i chce je popełnić (zamiar bezpośredni), jak również przez osobę, która przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to, że je popełnia (zamiar ewentualny).