eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoPrawo dla biznesu › Instytucja kary umownej w kc

Instytucja kary umownej w kc

2014-01-20 00:46

Instytucja kary umownej w kc

Instytucja kary umownej w kc © Visual Concepts - Fotolia.com

Instytucja kary umownej została uregulowana w kodeksie cywilnym w art. 438 oraz art. 484. Kara umowna jest zastrzeżeniem umownym, na mocy którego strony ustalają, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy. Przy czym dłużnik nie może bez zgody wierzyciela - zwolnić się z wykonania zobowiązania poprzez zapłatę zastrzeżonej kary umownej.

Przeczytaj także: Kara umowna: jak ją wpisać do umowy?

Kara umowna jest doskonałym środkiem prawnym, który ma na celu z jednej strony zabezpieczenie podmiotu, w interesie którego zastrzeżono karę umowną, a z drugiej stanowi silną motywację dla dłużnika do wykonania zobowiązania w sposób zgodny z zawartą umową, a więc w sposób należyty.

Kara umowna może zostać zastrzeżona jedynie na wypadek wadliwego wykonania (niewykonania) zobowiązania niepieniężnego. Oznacza to, iż znajdzie ona skuteczne zastosowanie wyłącznie w przypadku zobowiązań, których świadczenie nie polega - krótko mówiąc – na płaceniu. Może więc dotyczyć dostawy towarów, świadczenia usług, wykonywania robót budowlanych, etc. Zapis umowny, który przewiduje zapłatę kary umownej, która została zastrzeżona na wypadek nienależytego wykonania (niewykonania) świadczenia pieniężnego jest nieważny i nie wywołuje skutków prawnych.

W tym miejscu warto wskazać, iż w przypadku niewykonania zobowiązania pieniężnego drugiej stronie umowy należą się odsetki liczone od dnia następnego po dniu, w którym zobowiązanie pieniężne miało być spełnione, co wynika z postanowień art. 481 kodeksu cywilnego. Odsetki mogą być określone w umowie i nie mogą przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (tzw. odsetki maksymalne), natomiast jeśli strony nie określiły wysokości odsetek należą się odsetki ustawowe (od dnia 15 grudnia 2008r. wynoszą 13% w skali roku), o czym stanowi art. 359 kodeksu cywilnego. Spotyka się w praktyce przypadki, w których kara umowna została zastrzeżona właśnie w odniesieniu do zobowiązania pieniężnego, jednak postępowanie takie jest niewłaściwe.

fot. Visual Concepts - Fotolia.com

Instytucja kary umownej w kc

Instytucja kary umownej została uregulowana w kodeksie cywilnym w art. 438 oraz art. 484. Kara umowna jest zastrzeżeniem umownym, na mocy którego strony ustalają, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy.


W sytuacji nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania w ogóle, wierzyciel ma prawo do żądania zapłaty kary umownej, bez względu na wysokość poniesionej szkody. Przez długi czas w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie było wypracowanej jednolitej linii orzeczniczej odnośnie tego, czy kara umowna należy się również wtedy, gdy wierzyciel nie poniósł żadnej szkody. Spór ten należy do przeszłości, ponieważ w myśl Uchwały Składu 7 Sędziów Sądu Najwyższego Izby Cywilnej z dnia 6 listopada 2003r., III CZP 61/2003 „zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody”. Oznacza to możliwość żądania zapłaty nawet w sytuacji, kiedy żadna szkoda nie została wyrządzona wadliwym wykonaniem (niewykonaniem) zobowiązania. Wskazana sytuacja - brak szkody – nie pozostaje bez wpływu na wysokość kary umownej. Z przepisu art. 484 § 2 kodeksu cywilnego wynika, iż dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, jeśli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, a także w sytuacji, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Z orzecznictwa wypływają dalsze okoliczności warunkujące zmniejszenie (tzw. miarkowanie) kary umownej, co dotyczy sytuacji, w której wierzyciel nie poniósł szkody, a także sytuacji, w której wierzyciel swoimi działaniami, zachowaniami wpłynął na nienależyte wykonanie lub niewykonanie zobowiązania przez dłużnika.

Przydatne linki:
- Kodeks cywilny


W sytuacji odwrotnej, a więc kiedy wysokość wyrządzonej szkody przewyższa wysokość zastrzeżonej kary umownej, wierzyciel może dochodzić na zasadach ogólnych różnicy odszkodowania wynikającej z wysokości powstałej szkody pomniejszonej o kwotę uiszczonej kary umownej. Powyższa możliwość jest uzależniona od zawarcia w umowie stosownego zapisu, bowiem jego brak wyłącza dochodzenie odszkodowania przewyższającego wysokość zastrzeżonej kary.

Reasumując, kara umowna jest bardzo wygodnym i dość łatwym do dochodzenia środkiem zastępującym niejako odszkodowanie. W przypadku sprawy sądowej o zapłatę kary umownej wierzyciel musi jedynie wykazać fakt nienależytego wykonania lub fakt niewykonania zobowiązania, którego dotyczy kara, natomiast nie musi – co ma miejsce w przypadku sprawy sądowej o odszkodowanie na tzw. zasadach ogólnych – wykazywać faktu naruszenia zobowiązania, faktu powstania szkody oraz jej wysokości, a także faktu istnienia związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem zobowiązania a powstaniem szkody.

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć jednostkę ZUS.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: