Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym, sporządzonej w Kijowie dnia 18 maja 2012r.

2) może spowodować wzrost wydatków z tytułu finansowania – objętych zakresem
przedmiotowym Umowy – zasiłków z tytułu bezrobocia. Wprawdzie zasiłki te finansowane są
z Funduszu Pracy i znajdują pokrycie w opłacanej składce, ale w przypadku niedoborów
środków z Funduszu Pracy braki są finansowane z budżetu państwa. Należy jednak zwrócić
uwagę, że w Umowie jest ograniczenie wypłaty tych świadczeń do miejsca zamieszkania osoby
uprawnionej na terytorium tej Umawiającej się Strony, której instytucja przyznała zasiłek. Nie
jest zatem przewidziany transfer zasiłków dla bezrobotnych do miejsca zamieszkania
uprawnionego na terytorium drugiej Umawiającej się Strony. Oznacza to, że nawet
w przypadku gdy obywatel Ukrainy uzyska prawo do polskiego zasiłku dla bezrobotnych
– w wyniku zsumowania polskich i ukraińskich okresów ubezpieczenia – świadczenie to będzie
wypłacane wyłącznie osobom, obywatelom Ukrainy, zamieszkałym w Polsce. Natomiast
osoby, które uzyskują pozwolenie na pracę, na czas określony, a następnie wrócą do swego
miejsca zamieszkania na Ukrainie nie będą miały transferowanych zasiłków do miejsca swego
zamieszkania na Ukrainie.
Uwzględniając powyższe, można stwierdzić, że wejście w życie polsko-ukraińskiej Umowy
o zabezpieczeniu społecznym nie spowoduje znacznych skutków finansowych dla budżetu
państwa. Można przyjąć, że będą to skutki na granicy błędu statystycznego (poniżej 1 ‰ PKB).
adne świadczenia objęte zakresem przedmiotowym Umowy nie są finansowane ze środków
jednostek samorządu terytorialnego. Dlatego też można stwierdzić, że wejście w życie polsko-
-ukraińskiej Umowy o zabezpieczeniu społecznym nie będzie miało wpływu na finanse jednostek
samorządu terytorialnego.
Zakres przedmiotowy Umowy oznacza, że skutki wejścia jej w życie będą obciążały głównie
fundusze ubezpieczeniowe, tj.: Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz Fundusz Emerytalno-
-Rentowy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Wpływ regulacji polsko-ukraińskiej
Umowy na dochody i wydatki tych Funduszy jest trudny do oszacowania. Należy tu zwrócić uwagę
na następujące czynniki:
1) wejście w życie Umowy nie będzie miało wpływu na świadczenia już wypłacane, w trybie
określonym Porozumieniem z dnia 19 maja 1993 r. Będą one nadal wypłacane
w dotychczasowych wysokościach;
2) wejście w życie Umowy nie spowoduje wzrostu wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
z tytułu świadczeń przyznawanych – zgodnie z polskim ustawodawstwem – osobom
posiadającym status repatrianta, a może wpłynąć na zmniejszenie tych wydatków. Przyjęte
w projekcie rozwiązania gwarantują, że repatrianci nie otrzymają świadczeń niższych, niż
obecnie otrzymywane. W przypadku gdy na wniosek repatrianta nastąpi ponowne rozpatrzenie
prawa do świadczenia – z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia przebytych na Ukrainie

13
– i ustalenie jego wysokości, w efekcie czego wnioskodawca uzyska prawo do częściowego
świadczenia ukraińskiego, wówczas instytucja polska będzie zobowiązana do wypłaty kwoty
uzupełniającej wysokość ponownie ustalonego świadczenia, przyznanego za okresy
ubezpieczenia przebyte na Ukrainie i w Polsce lub za okresy ubezpieczenia przebyte wyłącznie
na Ukrainie. Takie rozwiązanie spowoduje zmniejszenie wysokości kwot wypłacanych przez
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych o wysokość świadczeń przyznanych i wypłacanych przez
instytucję ukraińską;
3) wejście w życie Umowy nie spowoduje wzrostu wydatków funduszy ubezpieczeniowych
w odniesieniu do osób objętych tzw. „nowym systemem emerytalnym”. Polska instytucja
ubezpieczeniowa będzie zobowiązana do wypłaty świadczeń wyłącznie za okresy ubezpieczenia
przebyte w Polsce, a uzyskanie do nich prawa nie będzie zależne od konieczności osiągnięcia
określonego stażu ubezpieczeniowego. Oznacza to, że w przypadku świadczeń przyznawanych
tej grupie osób nie będzie zachodziła potrzeba sumowania okresów ubezpieczenia w celu
uzyskania prawa do polskiego świadczenia. W efekcie nie wpłynie to na zwiększenie grupy
osób uprawnionych do polskich świadczeń emerytalnych i rentowych, a jedynie będzie
stanowiło realizację wcześniejszych zobowiązań wynikających z faktu pobierania składek na
ubezpieczenia społeczne;
4) wejście w życie Umowy spowoduje wzrost kosztów wypłaty świadczeń należnych z polskiego
systemu zabezpieczenia społecznego, do których prawo – bez wejścia w życie Umowy – by nie
powstało. Kwestia ta dotyczy osób objętych tzw. „starym systemem emerytalnym”, które
posiadają okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce, ale w wymiarze zbyt krótkim dla przyznania
prawa do polskich świadczeń długoterminowych (emerytur, rent). Po wejściu w życie Umowy
i zastosowaniu zasady sumowania okresów część z tych osób uzyska prawo do polskich
świadczeń emerytalno-rentowych. Jednakże liczba osób, posiadających polskie i ukraińskie
okresy ubezpieczenia, która po ich zsumowaniu uzyska prawo do polskich świadczeń
z zabezpieczenia społecznego nie jest znana. W związku z tym wydatki związane
z przyznaniem prawa do tych świadczeń także trudno jest przewidzieć. Biorąc jednak pod
uwagę, że polska instytucja ubezpieczeniowa będzie wypłacała świadczenia wyłącznie za
okresy ubezpieczenia przebyte zgodnie z polskim ustawodawstwem, a potencjalna grupa osób,
do której mogłaby mieć zastosowanie zasada sumowania okresów nie będzie duża
(z pewnością zdecydowanie mniejsza niż w przypadku umów zawartych z Kanadą, USA,
Australią) należy przypuszczać, że wydatki te nie będą stanowiły istotnego obciążenia dla

9) Można przypuszczać, że objęłaby pewną część osób spośród 9 tys., które w latach 1997 – 2004 osiedliły się w Polsce
poza procedurą repatriacji oraz pewną grupę członków rodzin 1 tys. osób, które w latach 1997 – 2004 repatriowały się
do Polski, o ile osoby te posiadają polskie okresy ubezpieczenia.

14
funduszy ubezpieczeniowych; dodatkowo wydatki te należy traktować jako realizację
wcześniejszych zobowiązań wynikających z pobierania składek na ubezpieczenia społeczne;
5) wejście w życie Umowy może spowodować wzrost kosztów transferu świadczeń do miejsca
zamieszkania osoby do nich uprawnionej, zamieszkałej na terytorium drugiej Umawiającej się
Strony. Jednakże wydatki z tytułu transferu polskich świadczeń emerytalno-rentowych na
Ukrainę nie powinny być traktowane jako dodatkowy koszt funduszy ubezpieczeniowych, gdyż
tego typu koszt jest ponoszony także w przypadku wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych
w kraju;
6) corocznie wzrasta liczba obywateli Ukrainy podejmujących legalne zatrudnienie w Polsce co
wpływa na wzrost opłacanych – do polskiego systemu – składek ubezpieczeniowych, a tym
samym wzrost dochodów funduszy ubezpieczeniowych.
Oczywiście rozważania na temat wpływu regulacji polsko-ukraińskiej Umowy na dochody
i wydatki funduszy ubezpieczeniowych zostały oparte na szeregu założeniach, które
w rzeczywistości nie muszą przybrać zakładanych wielkości. Można jednak przyjąć, że nawet przy
pewnych odchyleniach od przyjętych założeń związanie się polsko-ukraińską Umową nie
spowoduje istotnych kosztów dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz Funduszu Emerytalno-
-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Szacunki po Stronie ukraińskiej nie są znane.

5.
Tryb związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową

Biorąc pod uwagę zakres przedmiotowy polsko-ukraińskiej Umowy o zabezpieczeniu
społecznym oraz postanowienia art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji RP, tj. fakt, że Umowa dotyczy
spraw uregulowanych w ustawach, podlega ona ratyfikacji za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.
Dlatego też związanie Rzeczypospolitej Polskiej Umową nastąpi w trybie określonym w art. 12
ust. 2 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz. U. Nr 39, poz. 443,
z pó n. zm.), tj. w drodze ratyfikacji.

a) podmioty prawa krajowego, których dotyczy Umowa
Postanowienia Umowy będą miały zastosowanie do pracowników i osób pracujących na własny
rachunek, podlegających ubezpieczeniu społecznemu na terytorium każdej z Umawiających się
Stron, jak również do członków ich rodzin i innych osób uprawnionych, pozostałych po śmierci
żywiciela.

15
Umowa będzie miała szczególne znaczenie dla osób fizycznych w zakresie uzyskiwania prawa do
świadczeń z tytułu: starości (emerytury), niezdolności do pracy (renty), bezrobocia (zasiłki dla
bezrobotnych), śmierci (renty rodzinne, zasiłki pogrzebowe).
Umowa nie dotyczy bezpośrednio osób prawnych, ale rozwiązania w niej przyjęte mogą przyczynić
się do poprawy sytuacji polskich osób prawnych prowadzących działalność na terytorium Ukrainy,
b) sposób, w jaki Umowa dotyczy spraw uregulowanych w prawie wewnętrznym
Postanowienia Umowy odnoszą się do spraw uregulowanych w następujących ustawach:
1) ustawie z dnia 13 pa dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r.
Nr 205, poz. 1585, z pó n. zm.),
2) ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z pó n. zm.),
3) ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
(Dz. U. z 2010 r. Nr 34, poz. 189, z pó n. zm.),
4) ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r.
Nr 50, poz. 291, z pó n. zm.),
5) ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U.
z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z pó n. zm.),
6) ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512, z pó n. zm.),
7) ustawie z dnia 30 pa dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, z pó n. zm.),
8) ustawie z dnia 30 pa dziernika 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób
zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. Nr 199, poz. 1674, z pó n.
zm.),

c) środki prawne, jakie powinny zostać przyjęte w celu wykonania Umowy
Wejście w życie Umowy nie pociągnie za sobą konieczności dokonywania zmian w polskim
ustawodawstwie wewnętrznym. Wymogiem niezbędnym jest jedynie zawarcie przez obie
Umawiające się Strony Porozumienia Administracyjnego (wykonawczego) w sprawie stosowania
Umowy. Porozumienie to – wraz z Umową – zostało podpisane w Kijowie dnia 18 maja 2012 r.
i zacznie obowiązywać wraz z wejściem w życie polsko-ukraińskiej Umowy o zabezpieczeniu
społecznym.
07/38rch

16