Rządowy projekt ustawy - Prawo o zgromadzeniach

publicznej do zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom takiego zgromadzenia, jak również
porządku publicznego w czasie jego trwania.
Zgodnie z art. 27 ust. 2 projektu rozwiązanie zgromadzenia spontanicznego na podstawie
ust. 1 następuje przez wydanie decyzji ustnej podlegającej natychmiastowemu wykonaniu,
poprzedzonej dwukrotnym ostrzeżeniem uczestników zgromadzenia spontanicznego o
możliwości jego rozwiązania, a następnie ogłoszonej publicznie uczestnikom tego
zgromadzenia.
5. Zmiany w przepisach obowiązujących
(Art. 28)
Zgodnie z propozycją zmiany art. 52 § 1ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń
(Dz. U. z 2013 r. poz. 482, z późn. zm.) karze aresztu do 14 dni, karze ograniczenia wolności
albo karze grzywny podlega kto:
1) przeszkadza lub usiłuje przeszkodzić w organizowaniu lub w przebiegu niezakazanego
zgromadzenia,
2) organizuje zgromadzenie bez wymaganego zawiadomienia lub przewodniczy takiemu
zgromadzeniu lub zgromadzeniu zakazanemu,
3) przewodniczy zgromadzeniu po rozwiązaniu go,
4) bezprawnie zajmuje lub wzbrania się opuścić miejsce, którym inna osoba lub organizacja
prawnie rozporządza jako organizator lub przewodniczący zgromadzenia,
5) bierze udział w zgromadzeniu, posiadając przy sobie broń, materiały wybuchowe, wyroby
pirotechniczne lub inne niebezpieczne materiały lub narzędzia.
Zmiana w art. 52 § 1 pkt 5 jest konsekwencją zakazów, o których mowa w art. 4 ust. 2
projektu.
Ponadto projekt ustawy przewiduje dodanie w art. 52 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks
wykroczeń § 1a, zgodnie z którym karze grzywny podlega kto:
1) będąc przewodniczącym lub organizatorem zgromadzenia umyślnie nie podejmuje
środków niezbędnych do zapewnienia zgodnego z przepisami prawa przebiegu
zgromadzenia oraz zapobieżenia powstaniu szkód z winy uczestników zgromadzenia,
2) nie wykonuje żądań lub poleceń przewodniczącego zgromadzenia lub jego organizatora,
3) wzbrania się opuścić miejsce zgromadzenia po jego rozwiązaniu.
Propozycja dodania § 1a pozwoli recypować na grunt kodeksu wykroczeń w zmienionym
brzmieniu, przepisy karne obowiązujące dotychczas na podstawie art. 13a i art. 13b ustawy –
22
Prawo o zgromadzeniach. Wprowadzenie odpowiedzialności za popełnienie wykroczenia
polegającego na nieopuszczeniu miejsca zgromadzenia po jego rozwiązaniu (kara grzywny)
ułatwi odpowiednią reakcję wobec osób uchylających się od poleceń Policji/organu gminy.
Brak takiej regulacji powoduje, iż działania Policji będą ograniczone do ustawy o Policji, a
wobec osób popełniających powyższe wykroczenie nie będzie można zastosować żadnej
sankcji finansowej.
(Art. 29)
W ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. z 2011 r. Nr 155,
poz. 924) art. 11 ust. 4 stanowi: „Do zbierania podpisów osób popierających zgłoszenie,
o których mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. –
Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 51, poz. 297, z późn. zm.)”. Również na gruncie projektu
pomimo wprowadzenia trzech kategorii zgromadzeń zasadne jest pozostawienie odwołania do
całej ustawy, gdyż to do podmiotu zbierającego podpisy należy decyzja, czy ich zbieranie ma
odbyć się w trakcie określonego typu zgromadzenia.
(Art. 30)
W art. 30 projektu wprowadzono zmianę ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów
byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412, z późn. zm.).
Powyższa zmiana wynika z faktu, że ustawodawca w ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o
ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady, przede wszystkim w art. 7,
konsekwentnie posługuje się pojęciem „zgromadzenie na obszarze Pomnika Zagłady lub jego
strefy ochronnej”, jako warunek jego odbycia, wymieniając jedynie uzyskanie zgody
właściwego terytorialnie wojewody. W kilkunastoletniej praktyce stosowania tej ustawy
wojewodowie interpretowali te przepisy jako faktyczne rozszerzenie konstytucyjnie
gwarantowanej wolności organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich na
cały obszar Pomników Zagłady i ich stref ochronnych, bez względu na fakt, że na tym
obszarze znajdują się nieruchomości, do których tytuł prawny (np. własność, użytkowanie
wieczyste, użytkowanie, trwały zarząd), mają różne osoby, przede wszystkim instytucje
kultury opiekujące się Pomnikami Zagłady (muzea martyrologiczne). Niezależnie od oceny
takiej interpretacji jej konkretne efekty utrudniają funkcjonowanie wspomnianych instytucji,
które nie chcąc ryzykować zarzutów o naruszenie prawa, godzą się z sytuacjami, w których
na podstawie zgody wydanej przez wojewodę na należących do nich terenach odbywają się
zgromadzenia bez udzielenia przez nie zgody nie tylko w zakresie samego odbycia
23
zgromadzenia, ale też jego miejsca i czasu trwania, liczby uczestników, charakteru
głoszonych przez uczestników treści itp. Należy przy tym pamiętać, że to instytucje kultury
odpowiadają za bezpieczeństwo obiektów, w tym bezcennych obiektów zabytkowych, które
znajdują się na ich terenach, oraz osób odwiedzających te tereny. Możliwość wypełniania
przez instytucje ww. obowiązków w tym zakresie jest ze zrozumiałych względów w opisanej
sytuacji bardzo ograniczona. Nawet biorąc pod uwagę ewentualność przyjęcia innej od
dotychczas przyjętej interpretacji przepisów, nie da się zagwarantować, że taka interpretacja
zostałaby przyjęta przez wszystkie organy administracji publicznej, a tym bardziej przez
wszystkie sądy administracyjne. Zasadnym w takiej sytuacji rozwiązaniem jest
doprecyzowanie przepisów ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych
hitlerowskich obozów zagłady, w sposób gwarantujący uszanowanie praw instytucji kultury i
innych podmiotów posiadających tytuł prawny do nieruchomości znajdujących się na
obszarze Pomnika Zagłady lub jego strefy ochronnej.
Biorąc pod uwagę, że przedstawiona wyżej kwestia jest bardzo ważna dla Państwa, ze
względu na charakter i znaczenie Pomników Zagłady jako miejsc pamięci narodowej, wydaje
się niezbędne jej uregulowanie w ramach nowej ustawy.
(Art. 31)
Z przepisu art. 31 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. z 2013 r.
poz. 706, z późn. zm.) wynika, że zgromadzenia przeprowadzone w związku z kampanią
referendalną, nie podlegają regulacji określonej Prawem o zgromadzeniach. Z uwagi na
konieczność zagwarantowania jak najszerszej ochrony wolności gromadzenia się, w tym
również przy okazji kampanii referendalnej, niezbędne jest uchylenie tego przepisu.
6. Przepis przejściowy i przepisy końcowe
(Art. 32)
Projektowany art. 32 stanowi przepis przejściowy. Określa on, iż do postępowań wszczętych
na podstawie przepisów ustawy, o której mowa w art. 33 projektu, i niezakończonych do dnia
wejścia w życie projektowanej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Przepis dotyczy
wszelkich postępowań w toku.
(Art. 33)
Projektowany art. 33 uchyla ustawę z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach.

24
(Art. 34)
Art. 34 przewiduje 14-dniową vacatio legis. Proponowany termin wejścia w życie ustawy nie
narusza zasad demokratycznego państwa prawnego. Jest on uzasadniony koniecznością
niezwłocznego uregulowania na nowo zagadnienia organizowania i odbywania zgromadzeń, a
także ma związek z utratą z dniem 4 października 2015 r. w wyniku wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 18 września 2014 r., sygn. akt K 44/12, mocy obowiązującej
niektórych z aktualnie funkcjonujących przepisów ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o
zgromadzeniach.
Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
Przedkładany projekt uzupełnia lukę w prawie, która powstała w wyniku utraty mocy
obowiązującej przepisu art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach
w części zawierającej wyrażenie „co najmniej 15” oraz art. 8 ust. 2 tej ustawy – w związku z
wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 września 2014 r., sygn. akt K 44/12.
Przedstawione w projekcie rozwiązania w pełni realizują ww. wyrok Trybunału
Konstytucyjnego przez odejście w definicji zgromadzenia od kryterium liczebności, a także
zachowanie kryterium precyzyjności oraz jasności regulacji prawnej.
Zadania, które w związku z ustawą – Prawo o zgromadzeniach, będą realizowane przez
organy administracji publicznej nie będą generowały dodatkowych kosztów dla budżetu
państwa i jednostek samorządu terytorialnego, gdyż podmioty te realizują już takie zadania na
gruncie obecnie obowiązującej ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach.
Projekt ustawy nie wymaga zasięgnięcia opinii, dokonania konsultacji albo uzgodnienia z
organami i instytucjami Unii Europejskiej, w tym Europejskim Bankiem Centralnym.
Projekt ustawy nie podlega procedurze notyfikacji zgodnie z rozporządzeniem Rady
Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu
notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).
25
Nazwa projektu
Data sporządzenia
Ustawa – Prawo o zgromadzeniach
marzec 2015 r.


Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Źródło:
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Nr w wykazie prac UB32
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza

Stanu lub Podsekretarza Stanu
Sekretarz Stanu Stanisław Huskowski



Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Grzegorz Ziomek, Dyrektor Departamentu Administracji Publicznej w
Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji
tel. 22 245-59-10
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Wykonanie wyroku TK z 18 września 2014 r., sygn. akt K 44/12 stwierdzającego niekonstytucyjność przepisów ustawy
z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. z 2013 r. poz. 397 oraz z 2014 r. poz. 1327) oraz wykonanie
wytycznych wynikających z wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 3 maja 2007 r. w sprawie
Bączkowski i inni przeciwko Polsce (skarga nr 1543/06).
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
1. Realizacja konstytucyjnej wolności zgromadzeń przez: wprowadzenie definicji zgromadzenia spontanicznego,
którego zwołanie będzie możliwe w reakcji na nagłe i niemożliwe do wcześniejszego przewidzenia wydarzenie, i
zwolnione spod obowiązku notyfikacji oraz wprowadzenie postępowania uproszczonego zgłaszania zgromadzeń, w
ramach którego nie będzie możliwe wydanie decyzji o zakazie zgromadzenia;
2. Wprowadzenie zróżnicowanych i jednoznacznych przesłanek rozwiązywania zgromadzeń w zależności od rodzaju
zgromadzenia;
3. Wprowadzenie odrębnej od k.p.a. procedury odwoławczej od decyzji o zakazie zgromadzenia, która zapewni
realizację wyroku ETPCz Bączkowski przeciwko Polsce (odrębność w zakresie doręczeń decyzji, trybu wniesienia
odwołania, terminów dla organów administracji na wydanie w sprawie rozstrzygnięcia, wprowadzenie sądowej
kontroli decyzji administracyjnych o zakazie zgromadzenia i rozwiązaniu zgromadzenia, realizowanej przez sądy
powszechne).
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
W Wielkiej Brytanii funkcjonują dwie kategorie zgromadzeń: przemarsze i zgromadzenia.
W Finlandii organizator zgromadzenia publicznego powinien powiadomić lokalną Policję o zgromadzeniu
organizowanym na otwartej przestrzeni w miejscu publicznym.
We Włoszech dla zgromadzeń prowadzonych w miejscach publicznych wymagane jest złożenie wcześniejszego
zawiadomienia do władz, które mogą zakazać organizacji zgromadzenia w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa i
porządku publicznego.
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Każdy podmiot
Niemożliwa
do Art. 57 Konstytucji RP Określenie zasad i trybu
organizujący zgromadzenie ustalenia – prawo gwarantujący każdemu wolność organizowania oraz odbywania
organizowania
organizowania pokojowych
zgromadzeń.
zgromadzeń
zgromadzeń i uczestniczenia w
przysługuje osobom nich.
mającym
pełną
zdolność
do
czynności prawnych,
osobom prawnym,
innym organizacjom,
a także grupom osób.
Organy gminy
2 478 gmin
Rejestr TERYT
Określenie
procedury
rozpatrywania zawiadomień o
zgromadzeniu oraz w sprawach
wydawania decyzji o zakazie
zgromadzenia. W przypadku
26