Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw

Obowiązek posiadania minimalnego kapitału zakładowego w wysokości 200 tys. zł
wynika z potrzeby wprowadzenia swego rodzaju bariery wejścia na ten rynek, tak aby
podmiot, który zamierza podjąć działalność pożyczkową posiadał określone środki
pieniężne. Zauważyć trzeba, że wprowadzenie ustawowo wskazanego wymogu
kapitałowego nie powinno uniemożliwiać świadczenia usług pożyczkowych przez
podmioty działające na niewielką skalę, na lokalnym rynku i których koszty działania
organizacyjne, operacyjne czy kadrowe mogą kształtować się na niższym poziomie.
Celem projektu jest przede wszystkim zapewnienie rzetelności w działalności firm
pożyczkowych, a minimalny kapitał zakładowy stanowi jedną z ustawowych
przesłanek, jakie powinny spełniać instytucje pożyczkowe. W tym kontekście wskazać
należy również na regulację art. 59a ust. 4 ustawy dotyczącą niekaralności osób
będących we władzach spółki i prokurentów. Podkreślenia wymaga, że wśród
przestępstw, za które w świetle projektu nie mogą być prawomocnie skazane ww.
osoby, mieści się również przestępstwo oszustwa, co ze względu na charakter
wykonywanej działalności pożyczkowej jest szczególnie istotne z punktu widzenia
ochrony konsumentów. W przypadku skazania za wskazane w przepisach ustawy
przestępstwa odpowiednie zmiany/odwołanie władz spółki odbywać się będą na
ogólnych zasadach, wynikających ze statutu lub umowy spółki, zgodnie z przepisami
Kodeksu spółek handlowych.
Mając na uwadze, że projektowane wymogi w zakresie niekaralności osób będących we
władzach instytucji pożyczkowej są szersze niż rygory niekaralności w kodeksie spółek
handlowych dotyczące władz spółek kapitałowych (podlegające sprawdzeniu w toku
postępowania rejestrowego), wprowadzono obowiązek dołączenia do wniosku o wpis
do Krajowego Rejestru Sądowego zaświadczeń z Krajowego Rejestru Karnego w
zakresie przestępstwa skarbowego lub stosownego oświadczenia, składanego pod
rygorem odpowiedzialności karnej. Ponadto, zgodnie z projektem, należy przedstawić
zaświadczenia z KRK o niekaralności w zakresie wskazanych przestępstw lub
oświadczenia osób będących prokurentami, do których w świetle obecnego stanu
prawnego nie stosuje się przepisów k.s.h. dotyczących niekaralności władz spółki.
W celu identyfikacji w toku postępowania rejestracyjnego, że dana spółka zamierza
prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania kredytów konsumenckich
jako instytucja pożyczkowa, na podstawie przepisu art. 59a do wniosku o wpis do KRS
załącza się stosowne oświadczenie. Zauważyć należy, że przy braku ww. oświadczenia

26
Sąd Rejestrowy nie mógłby dokonać przedmiotowego ustalenia (identyfikacji
podmiotu), ze względu na ogólny charakter klasyfikacji działalności gospodarczej
(PKD) w zakresie świadczenia usług finansowych.
Mając na uwadze prawo Unii Europejskiej, w szczególności zasady określone w
Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dotyczące swobody przedsiębiorczości i
swobodnego przepływu usług (art. 49 i 56 TFUE) do wykonywania działalności
gospodarczej polegającej na udzielaniu pożyczek konsumentom zostały dopuszczone
także podmioty z innych państw członkowskich. Warunki wykonywania tej działalności
określają przepisy art. 59d ustawy o kredycie konsumenckim. W myśl ww. artykułu
podmioty, posiadające formę prawną spółki akcyjnej (tj. spółki wymienione w
Załączniku I dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października
2012 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach
członkowskich od spółek w rozumieniu art. 54 akapit drugi Traktatu o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej), w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów
zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak
również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz. Urz. UE L 315 z 14.11.2012, str. 74,
z późn. zm.) i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (tj. spółki wymienione w
Załączniku I do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009 r.
w sprawie prawa spółek, dotyczącej jednoosobowych spółek z ograniczoną
odpowiedzialnością (Dz. Urz. UE L 258 z 01.10.2009, str. 20, z późn. zm.), jak również
spółki wymienione w Załączniku XXII Porozumienia o Europejskim Obszarze
Gospodarczym (Dz. Urz. UE L 1 z 03.01.1994, str. 3, z późn. zm.), mające siedzibę na
terytorium państwa będącego członkiem Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita
Polska, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym, będą mogły prowadzić działalność jako instytucja pożyczkowa, jeśli
spełniają warunki, o których mowa w przepisach art. 59a ust. 2–4 ustawy.
Minimalny kapitał zakładowy podmiotów z innych państw, stanowiący w walucie
państwa ich siedziby równowartość 200 000 złotych, będzie obliczany, dla celów
spełnienia wymogów określonych ustawą, według kursu średniego ogłaszanego przez
Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu rozpoczęcia działalności jako
instytucja pożyczkowa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

27
W szczególności jednym z warunków wykonywania działalności pożyczkowej na
terenie RP przez unijne podmioty jest posiadanie kapitału zakładowego w wysokości
określonej w ustawie, wymaganej dla instytucji pożyczkowych. Należy zauważyć, że
zarówno krajowe podmioty pożyczkowe (instytucje pożyczkowe), jak również ich
unijne „odpowiedniki”, udzielają kredytów konsumenckich (pożyczek) ze środków
własnych i dlatego też powinny dysponować odpowiednim kapitałem. Intencją
ustanowienia wymogów kapitałowych jest zapewnienie odpowiedzialnego i
transparentnego udzielania pożyczek konsumentom, którzy są odbiorcami usług
finansowych oferowanych przez podmioty pożyczkowe. Ustalenie minimalnego
poziomu wymaganego kapitału ma również znaczenie w kontekście możliwości
stosowania planów naprawczych dla konsumentów czy wdrożenia elastycznej polityki
windykacyjnej wobec tych klientów, którzy znajdą się w trudnej sytuacji finansowej w
związku z zaciągniętym kredytem. Regulacje projektu stwarzające określone kryteria
(bariery) „wejścia” na rynek pożyczkowy powinny przyczynić się do jego
profesjonalizacji oraz eliminowania podmiotów, które swoją działalność zamierzałyby
wykonywać w sposób nieuczciwy, wykorzystując słabszą pozycję konsumentów jako
strony zawieranych umów. Reasumując, należy stwierdzić, że zapewnienie
odpowiedniego poziomu wymagań kapitałowych przy prowadzeniu działalności
pożyczkowej ma zgodnie z zamierzeniami projektu stanowić jeden ze środków ochrony
interesów konsumentów i pozwalać na wypełnienie standardów regulacyjnych
stawianych firmom pożyczkowym.
W opinii projektodawcy wprowadzone ograniczenia w kontekście postanowień art. 49 i
art. 56 TFUE są uzasadnione względami nadrzędnego interesu publicznego, jakim jest
ochrona konsumentów oraz proporcjonalne do założonego celu ustawy.
Projekt przewiduje sankcje karne, takie jak grzywna do 500 000 złotych i kara
pozbawienia wolności do lat 2, za prowadzenie działalności polegającej na udzielaniu
pożyczek przez podmioty, które nie spełniają ustawowych wymogów, dotyczących
formy organizacyjno-prawnej podmiotu, minimalnego kapitału zakładowego, czy
niekaralności wskazanych osób za wymienione przestępstwa (art. 59e w dodawanym
rozdziale 5b). Czyny zabronione określone w art. 59e zagrożone są kumulatywnie
karami grzywny i pozbawienia wolności. Należy mieć na uwadze, że podstawowym
celem regulacji jest zwiększenie ochrony konsumentów, m.in. poprzez zapewnienie
profesjonalizacji działalności w zakresie udzielania kredytów konsumenckich oraz

28
przeciwdziałanie zjawiskom, nierzadkim aktualnie na tym rynku, powstawania
podmiotów, które bez jakiegokolwiek wyposażenia kapitałowego rejestrują działalność
ukierunkowaną na pobieranie od konsumentów wysokich opłat przygotowawczych, a
następnie odmawiają udzielenia kredytu, zatrzymując opłaty. Wszczęcie przez Prezesa
UOKiK postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów prowadzi do likwidacji działalności i rejestracji nowej firmy, przez te
same osoby, z identycznym nieuczciwym modelem biznesowym. Wymiar sankcji
określonej w przepisie karnym powinien zatem umożliwić skuteczne eliminowanie tego
rodzaju mechanizmów z rynku.
Art. 59b ust. 1 i 2 zawiera przepisy określające zasady i warunki przekazywania przez
instytucje pożyczkowe instytucjom utworzonym na podstawie art. 105 ust. 4 Prawa
bankowego (rejestrom kredytowym) informacji niezbędnych do oceny zdolności
kredytowej konsumenta i analizy ryzyka kredytowego. Udostępnienie ww. danych
rejestrom kredytowym uwarunkowane jest stosowną zgodą konsumenta, wyrażoną w
formie pisemnej lub w postaci elektronicznej, z jednoczesnym wymogiem jej utrwalenia
na informatycznym nośniku danych. W postanowieniach art. 59b ust. 3 wprowadzono
obowiązki aktualizacji przez instytucje pożyczkowe danych przekazywanych do
rejestrów, które są analogiczne do obowiązków nałożonych na innych uczestników
wymiany, zgodnie z art. 105 ust. 4h nowelizowanej ustawy – Prawo bankowe.
Przepisy art. 59c statuują obowiązek zachowania w tajemnicy przez instytucję
pożyczkową oraz podmioty, o których mowa w art. 59d ustawy o kredycie
konsumenckim, oraz osoby w nich zatrudnione, w tym na podstawie umowy o dzieło,
umowy zlecenia lub innej umowy o podobnym charakterze, informacji otrzymanych od
rejestrów kredytowych, objętych tajemnicą bankową. Określenie przedmiotowego
obowiązku jest niezbędne, albowiem zgodnie z projektowanymi przepisami karnymi
jego naruszenie jest obwarowane restrykcyjnymi sankcjami analogicznymi do sankcji
przewidzianych w art. 171 ustawy – Prawo bankowe.
Artykuły 59e–59g, w dodawanym rozdziale 5b ustawy o kredycie konsumenckim,
dotyczą sankcji karnych z tytułu niespełniania ustawowych wymogów przez instytucje
pożyczkowe, ujawnienia lub wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem tajemnicy
zawodowej i bankowej oraz niedopełnienia obowiązków w zakresie aktualizacji
przekazywanych danych. Należy zauważyć, że ze względu na wrażliwy charakter
udostępnianych informacji i konieczność zapewnienia właściwego poziomu ich

29
ochrony, sankcja karna przewidziana w projektowanym art. 59f, jest analogiczna do
sankcji określonej w art. 171 ust. 5 ustawy – Prawo bankowe, dotyczącego
bezprawnego ujawnienia tajemnicy bankowej.
Na podstawie art. 9 projektu proponowane ustawowe limity pozaodsetkowych kosztów
kredytu oraz obowiązki zwrotu pobranych opłat wynikające z unormowań art. 28a
nowelizowanej ustawy o kredycie konsumenckim, będą miały zastosowanie do
czynności prawnych dokonanych po dniu wejścia w życie tych przepisów.
W projektowanym art. 10 zawarto przepisy przejściowe, o charakterze
dostosowawczym. Zgodnie z nimi proponuje się 6-miesięczny okres dostosowawczy
dla podmiotów, które prowadziły działalność pożyczkową przed dniem wejścia w życie
ustawy i które w tym okresie obowiązane będą dostosować swoją działalność do
projektowanych wymogów, w tym uzupełnienia kapitału, przekształcenia w spółkę
kapitałową i niekaralności.
Art. 11 projektu przewiduje, iż ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia. W zakresie przepisów wprowadzających ograniczenia maksymalnej
wysokości odsetek i całkowitego kosztu kredytu, termin wejścia w życie ustawy wynosi
6 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. Zaproponowany okres vacatio legis wynoszący
6 miesięcy jest analogiczny do terminu wejścia w życie znowelizowanych w 2005 r.
przepisów Kodeksu cywilnego, wprowadzających maksymalną wysokość odsetek
wynikających z czynności prawnej oraz przepisów ustawy o kredycie konsumenckim w
zakresie tzw. przepisów antylichwiarskich (ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie
ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 157,
poz. 1316).
W zakresie przepisów określających obowiązki aktualizacji w zakresie wymiany
informacji projekt przewiduje okres dostosowawczy wynoszący 12 miesięcy ze
względu na konieczność technologicznego i operacyjnego przygotowania się
podmiotów do wdrożenia odnośnych przepisów.
W dniu 28 listopada 2014 r. projekt ustawy został skierowany do uzgodnień
międzyresortowych i konsultacji publicznych. W konsultacjach projektu uczestniczyli:
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
Narodowy Bank Polski, Prokurator Generalny, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa,
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Generalny Inspektor Ochrony Danych

30