Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy o emeryturach pomostowych

3

charakterze, o której mowa wart. 41 ust. 4
pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych,
wykreślenia go z ewidencji oraz do
sporządzenia korekty dokonywanych
wpisów w tej ewidencji."
• odnośnie zmian w ustawie o emeryturach
pomostowych do art. 2 projektu)
1) art. 41 ust. 4 otrzymuje brzmienie:
, 4. Płatnik składek jest obowiązany
wprowadzić i aktualizować:
1) wykaz stanowisk pracy, na których są
wykonywane prace w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze;
2) ewidencję pracowników wykonujących
prace w szczególnych warunkach lub o
szczególnym charakterze, za których jest
przewidziany obowiązek opłacania składek
na FEP, zawierającą dane, o których mowa
w ust. 3 pkt 2".
2) art. 41 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
, 5. Płatnik składek obowiązany jest
powiadomić pracowników o wprowadzeniu
wykazu stanowisk pracy, na których są
wykonywane prace w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze i
o dokonywanych wpisach do wykazu i
ewidencji, o których mowa w ust.4”.
3) art. 41 ust. 6 otrzymuje brzmienie:
,,6. W przypadku nieprowadzenia wykazu, o
którym mowa w ust. 4 pkt l oraz
nieumieszczenia lub wykreślenia z ewidencji
pracowników wykonujących prace w
szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze, za których jest przewidziany
obowiązek opłacania składek na FEP,
pracownikowi przysługuje skarga do
Państwowej Inspekcji Pracy, która
rozstrzyga spór między pracownikiem a
pracodawcą",
•ponadto OPZZ proponuje, aby
projektowana ustawa weszła w życie po
upływie 14 dni od ogłoszenia. Stąd w art. 4
projektu ustawy należałoby dokonać
modyfikacji zapisu, że: "Ustawa wchodzi w
życie po upływie 14 dni od ogłoszenia".

3.
NSZZ Solidarność
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ
Proponowane przez organizację związkową
"Solidarność" pozytywnie ocenia
rozwiązanie co do wpływu decyzji organów PIP
proponowaną zmianę w ustawie o PIP.
w przedmiocie wykazu lub ewidencji, o których
Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej
mowa w art. 41 ust. 4 ustawy o emeryturach
wnosi o umieszczenie dodatkowego zapisu
pomostowych na ustalanie prawa do emerytury
w art. 11a ustawy o PIP, oznaczającego
pomostowej zapewniają właśnie zaproponowane
nałożenie kolejnego zadania na organy PIP,
zmiany w ustawie o PIP i ustawie o emeryturach
tj. kontroli „założeń zakładowego wykazu
pomostowych.
stanowisk pracy, na których są wykonywane Przy ustalaniu bowiem prawa do emerytury
prace w szczególnych warunkach lub o
pomostowej organ rentowy uwzględnia okresy
szczególnym charakterze, o których mowa w
pracy w szczególnych warunkach lub o
art. 41 ust. 4 pkt 1 ustawy o emeryturach
szczególnym charakterze, przypadające po dniu 31
pomostowych". Ponadto Prezydium Komisji
grudnia 2008 r. na podstawie zapisów na koncie
Krajowej uważa, iż należy wprowadzić
ubezpieczonego, dokonanych w wyniku
rozwiązanie systemowe, w którym
przekazania przez pracodawcę zgłoszeń danych o
ostateczna decyzja w sprawie uznania
pracy w szczególnych warunkach lub o
uprawnień do emerytury pomostowej
szczególnym charakterze (ZUS ZSWA), które są
wydawana będzie w oparciu o decyzję
odzwierciedleniem prowadzonego przez płatnika
Państwowej Inspekcji Pracy, a ewentualne
składek wykazu i ewidencji, o których mowa w
wątpliwości związane z uznaniem pracy w
art. 41 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.
warunkach szczególnych lub o szczególnym
Jeżeli zatem prawidłowość procesu kwalifikowania
4

charakterze powinny być wyjaśniane
prac w szczególnych warunkach lub o
pomiędzy ZUS a PIP.
szczególnym charakterze zostanie potwierdzona
decyzją organów PIP – jako organu uprawnionego
do kontroli w/w procesu, to organy rentowe
ustaleń w zakresie takiej kwalifikacji nie będą
zmieniać.
Odmowa prawa do emerytury pomostowej będzie
następowała jedynie w takim przypadku, w którym
praca w szczególnych warunkach lub o
szczególnym charakterze była wykonywania
(pomimo potwierdzenia charakteru takiej pracy
przez decyzję PIP), a nie była wykonywana w
pełnym wymiarze czasu pracy lub nie zostały
spełnione inne ustawowe warunki do ustalenia
takiego prawa.
4.
Ogólnopolski
Związek negatywnie opiniuje projektowane
Argumenty wskazywane przez Związek są
Związek Zawodowy
zmiany. Uzasadnia to tym, iż nowe
niezasadne. Rozszerzenie uprawnień kontrolnych
Pracowników Bloku
uprawnienia przyznane PIP nie będą
PIP ma bowiem na celu stworzenie jasno
Operacyjnego,
dostatecznym wsparciem w ubiegania się o
określonej podstawy prawnej do merytorycznej
Anestezjologii i
emeryturę pomostową, ponieważ
oceny procesu kwalifikowania prac przez
Intensywnej Terapii
zaproponowana w projekcie procedura
pracodawcę jako prac w szczególnych warunkach
kontroli nie będzie służyła szybkiej
lub o szczególnym charakterze. Po wejściu w
procedurze (ze względu na przewlekłość
życie zaproponowanych rozwiązań sądy
postepowania administracyjnego i
administracyjne (w trakcie procedury
postepowań odwoławczych) uznawania
odwoławczej) nie będą już miały prawnych
pracowników za tych, którzy świadczą pracę
argumentów, do stwierdzenia, że organy PIP nie
w szczególnych warunkach lub o
mogą badać, czy określone stanowisko pracy
szczególnym charakterze.
spełnia definicyjne (ustawowe ) kryteria pracy w
W przekonaniu opiniodawcy wprowadzone
szczególnych warunkach lub o szczególnym
uprawnienie dla organów PIP spowoduje, że
charakterze.
organy te zmuszone będą do kontroli
Ewentualne wydłużenie procesu kontrolnego
określonego stanowiska pracy po względem
kwalifikowania prac ( jeżeli będzie miało miejsce
kryteriów ustawowych pracy w
w konkretnym przypadku) będzie skutkowało
szczególnych warunkach lub o szczególnym
jednak skuteczną ochroną interesów
charakterze. Spowoduje to, że sądy ( w
ubezpieczonego wykonującego prace w
trakcie procedury odwoławczej) mogą
szczególnych warunkach lub o szczególnym
zarzucić organom PIP, że nie są uprawnione
charakterze
do rozstrzygnięć merytorycznych w tym

zakresie.




5.
Konfederacja
Zdaniem Konfederacji nie jest wskazane
Uwaga nieuwzględniona

Lewiatan
rozszerzenie zadań PIP w zakresie
Argumenty wskazywane przez Konfederację nie
kwalifikowania prac w szczególnych
mają uzasadnienia. Rozszerzenie uprawnień
warunkach lub o szczególnym charakterze,
kontrolnych PIP ma bowiem na celu stworzenie
stąd tez postuluje w tym zakresie utrzymanie
jasno określonej podstawy prawnej do
obecnego stanu prawnego.
merytorycznej oceny procesu kwalifikowania prac
Według opinii tej organizacji pracodawców
przez pracodawcę jako prac w szczególnych
organy PIP nie są właściwe do rozstrzygania
warunkach lub o szczególnym charakterze. PIP
spraw dotyczących wykazywania, czy
jest najbardziej kompetentnym organem
konkretne stanowisko pracy spełnia wymogi
(wyposażonym w odpowiednie instrumenty) do
definicji pracy w szczególnych warunkach
prowadzenia tego typu kontroli.
lub o szczególnym charakterze – to bowiem
Po wejściu w życie zaproponowanych rozwiązań
pracodawca określa wykaz stanowisk, na
sądy administracyjne ( w trakcie procedury
których są wykonywane prace w
odwoławczej) nie będą już miały prawnych
szczególnych warunkach lub o szczególnym
argumentów do stwierdzenia, że organy PIP nie
charakterze. Kontrola takiego wykazu nie
mogą badać, czy określone stanowisko pracy
powinna należeć do PIP, lecz ZUS, a
spełnia definicyjne (ustawowe ) kryteria pracy w
następnie sądu powszechnego.
szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze.

6.
Związek
ZRP popiera projektowane doprecyzowanie
Uwaga nieuwzględniona
Rzemiosła
zakresu kompetencji inspektorów pracy w
Należy wskazać, że prowadzenie działalności
Polskiego
zakresie kontroli wykazu stanowisk, na
gospodarczej, w ramach której wykonywane były
(ZRP)
których są wykonywane prace w
czynności, które rodzajowo odpowiadałyby pracy
szczególnych warunkach lub o szczególnym
w szczególnych warunkach, określonej w art. 32
charakterze.
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
Jednocześnie organizacja wysuwa postulat
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
5

przyznania rzemieślnikom wykonującym w
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, z późn. zm.) i
ramach rzemiosła (działalności
przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
gospodarczej) prace w szczególnych
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
warunkach lub o szczególnym charakterze
pracowników zatrudnionych w szczególnych
analogicznych uprawnień do tych, które
warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U.
przysługują pracownikom wykonującym
Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) nie uprawniało do
takie prace.
uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ustawy

o emeryturach i rentach z FUS oraz nie uprawnia
do uzyskania świadczenia emerytalnego na
podstawie przepisów art. 46 i 184 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS.
Niemożliwość uzyskania tego rodzaju emerytury
przez takie osoby jest zamierzona i wynika z
jasnego celu, który przyświecał ustawodawcy przy
konstruowaniu przepisów dotyczących warunków
nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w
szczególnych warunkach lub szczególnym
charakterze. Celem tym mianowicie było
umożliwienie przejścia na emeryturę z tytułu
pracy w szczególnych warunkach jedynie osobom
wykonującym pracę w szczególnych warunkach w
ramach stosunku pracy. Wynikało to bowiem
m. in. z odrębnego charakteru stosunku pracy,
które go jakościowo odróżnia od innych
stosunków prawnych, w których może być
wykonywana praca oraz różnic jakie istnieją
pomiędzy pracowniczym i pozapracowniczym
ubezpieczeniu społecznym, wyrażającym się m.
in. w odmiennym sposobie ukształtowania
wysokości i zasad opłacania składek na
ubezpieczenie społeczne.
Zarówno orzecznictwo Trybunału
Konstytucyjnego (zob. np. wyrok z dnia 12
września 2000 r. sygn. K. 1/00 /Dz. U. z 2000 r.
Nr 76, poz. 874/), jak i Sądu Najwyższego (zob.
np. wyrok z dnia 12 lutego 2004 r., sygn. II UK
246/03 /OSNP 2004/20/358/) przekonuje że
ograniczenie prawa do wcześniejszej emerytury
jedynie do wypadków świadczenia pracy w
charakterze pracownika przewidziane w art. 32
ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest zgodne
z Konstytucją (z jej art. 2 i 32) – a więc również z
zasadą równości wobec prawa.
Z analogicznych powodów – konstytucyjnie
chronionej zasady równości wobec prawa nie
łamią również przepisy obowiązującej od dnia
1 stycznia 2009 r. ustawy o emeryturach
pomostowych, w której uzyskanie nowego
rodzaju świadczenia emerytalnego, tj. emerytury
pomostowej, zostało uzależnione m. in. od
udowodnienia przez ubezpieczonego wymaganego
okresu pracy w szczególnych warunkach lub o
szczególnym charakterze, w trakcie którego praca
ta była wykonywana w ramach stosunku pracy
(art. 3 i art. 4-12 tej ustawy ).
7.
Pracodawcy RP
Zdaniem Pracodawców RP ocena spornych Przedstawione przez organizację pracodawców
okoliczności
powinna
należeć
do zastrzeżenia do projektu są nieuzasadnione.
odpowiednich organów emerytalno-
Zaproponowane w ustawie zmiany mieszczą się
rentowych oraz sądów powszechnych, a nie bowiem w ustawowym celu działania PIP
do inspekcji pracy. Ponadto rozszerzanie określonym w art. 1 ustawy o PIP (przepisy
zadań PIP o kompetencje o charakterze dotyczące procesu kwalifikowania prac jako prac
władczym może wykraczać poza ustawowy w szczególnych warunkach lub o szczególnym
cel działania inspekcji pracy. Dlatego charakterze mieszczą się w zakresie prawa o
Pracodawcy RP negatywnie opiniują projekt
ubezpieczeniach społecznych, które z kolei należy
przedmiotowej nowelizacji oraz proponują
do szeroko rozumianego prawa pracy, do którego
pozostawienie dotychczasowej regulacji w jej
kontroli powołana została właśnie PIP).
Ponadto nowelizacja precyzuje dokładnie nowe
6

obecnym kształcie.
zadanie organów PIP (kontrolę wykazu, o którym
jest mowa w art. 41 ust. 4 pkt 1 ustawy o
W ocenie Pracodawców RP dążenie do
emeryturach pomostowych), a więc nowe
jeszcze większego wzmocnienia kompetencji działania organów PIP nie będą na pewno miały
inspekcji pracy, zamiast przyczynić się do charakteru pozaustawowego.
poprawy sytuacji ubezpieczonych, może Nie jest prawdą także twierdzenie, iż nie przyczyni
się do ochrony interesu ubezpieczonych
jeszcze bardziej skomplikować obowiązującą
–
regulację prawną.
przeciwnie zaproponowane zmiany mają za

zadanie poprawę takich interesów. Pracownicy
bowiem, którzy wykonują rzeczywiście pracę w
Ponadto pozostawienie inspektorom pracy szczególnych warunkach lub o szczególnym
decyzyjności w zakresie merytorycznej oceny charakterze będą mogli skuteczniej chronić swoje
wykazu stanowisk, na których wykonywana
prawa związane z wykonywaniem tego rodzaju
jest praca w szczególnych warunkach lub o
pracy.
szczególnym charakterze, byłoby nadmierną Nie jest również trafna uwaga dotycząca
ingerencją w działalność pracodawcy. Co nieuwzględnienia w przedkładanym projekcie
więcej, mogłoby to przełożyć się na wzrost ochrony interesu majątkowego pracodawców.
kosztów w zakładach pracy.
Przy ustalaniu bowiem prawa do emerytury
pomostowej organ rentowy uwzględnia okresy
W projektowanej ustawie pominięto to, że pracy w szczególnych warunkach lub o
należytej ochrony wymaga także interes szczególnym charakterze, przypadające po dniu 31
majątkowy pracodawców. Pomimo realizacji grudnia 2008 r. na podstawie zapisów na koncie
obowiązku ponoszenia składek na Fundusz ubezpieczonego, dokonanych w wyniku
Emerytur Pomostowych na rzecz przekazania przez pracodawcę zgłoszeń danych o
pracowników wykonujących pracę w pracy w szczególnych warunkach lub o
szczególnych warunkach lub o szczególnym
szczególnym charakterze (ZUS ZSWA), które są
charakterze może wystąpić taka sytuacja, że odzwierciedleniem prowadzonego przez płatnika
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostatecznie składek wykazu i ewidencji, o których mowa w
odmówi przyznania prawa do tego art. 41 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.
świadczenia wskazanemu pracownikowi. Jeżeli zatem prawidłowość procesu kwalifikowania
Jeśli obowiązek ponoszenia składek na prac w szczególnych warunkach lub o
fundusz był realizowany na podstawie szczególnym charakterze zostanie potwierdzona
zgodnej z prawem i ostatecznej decyzji decyzją organów PIP – jako organu uprawnionego
organów PIP, wówczas może wystąpić do kontroli w/w procesu to organy rentowe ustaleń
wątpliwość prawna co do tego, czy w tym w zakresie takiej kwalifikacji nie powinny
przypadku pracodawcy będzie przysługiwało zmieniać.
skuteczne roszczenie o zwrot nadpłaty. Gdyby nawet – pomimo wydania decyzji przez
Należy również zauważyć to, że od 1 stycznia organy inspekcji pracy o wpisie danego
2012 r. nienależnie opłacone składki pracownika do ewidencji pracowników
przedawniają się po upływie 5 lat, licząc od wykonujących prace w szczególnych warunkach
dnia otrzymania zawiadomienia ZUS o lub o szczególnym charakterze i wpisie jego
kwocie nienależnie opłaconych składek, a w stanowiska pracy do wykazu, o którym mowa w
przypadku braku zawiadomienia - od dnia
art. 41 ust. 4 pkt 1 – pracownikowi odmówiono
opłacenia nienależnych składek. Zatem jeśli prawa do emerytury pomostowej (z uwagi na
dopiero po upływie 15 lat pracodawca będzie niewykonywanie przez niego pracy w
miał informację o tym, że pracownikowi, za szczególnych warunkach lub o szczególnym
którego wpłacał składki na fundusz, organ charakterze) – to wówczas przysługiwałoby
ZUS odmówił świadczenia emerytalnego, pracodawcy ( w stosunku do ZUS) roszczenie o
wówczas może się okazać, że roszczenie o zwrot nienależnie opłaconych składek na Fundusz
zwrot znacznej części opłaconych składek Emerytur Pomostowych. Nienależnie opłacone
ulegnie przedawnieniu.
składki ulegałyby przedawnieniu po 5 latach od
otrzymania zawiadomienia od ZUS o nienależnie
opłaconych składach na FEP (art. 24 ust. 6g
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych /Dz. U. z 2015 r.
poz.121, z późn. zm./).