Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych

Warszawa, 9 grudnia 2011 r.
BAS-WAPEiM-186/11


Pani
Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Anna Bańkowska) jest projektem
ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej


Przedstawiony projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia 28 listopada
2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze
zmianami) poprzez wprowadzenie nowego rodzaju świadczenia (z tytułu
niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania odliczenia podatkowego,
o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych) podwyższenie górnej granicy kwoty dochodu
decydującej o uprawnieniu do zasiłku rodzinnego, podwyższenie kwoty zasiłku
pielęgnacyjnego, a od 2012 r. – coroczną rewaloryzację świadczeń rodzinnych.
Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych nie jest
projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych






Michał Królikowski




Warszawa, 29 marca 2012 r.

Anna Bańkowska
KP SLD










Pani







Ewa KOPACZ







Marszałek Sejmu RP



Szanowna Pani Marszałek,
Na podstawie art. 36 ust. 4 Regulaminu Sejmu RP – w imieniu
wnioskodawców – wnoszę załączoną autopoprawkę (nowe brzmienie
uzasadnienia) do zgłoszonego przez grupę posłów KP SLD, w dniu 25
listopada br. – projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych





Z poważaniem







Uzasadnienie

Obecnie obowiązujące zasady przyznawania prawa do świadczeń
wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych, szczególnie bardzo niski,
nie zmieniany próg dochodowy oraz niskie kwoty zasiłków powodują, że
ustawa nie spełnia swojej roli, gdyż daje prawo do jedynie symbolicznej
pomocy rodzinie. Dlatego wnioskodawcy uznali za niezbędne zaproponowanie
zmian, mających na celu zwiększenie pomocy finansowej rodzinom
wymagającym wsparcia. Jest to tym bardziej potrzebne w dobie pogarszającej
się sytuacji materialnej wielu rodzin w dobie kryzysu gospodarczego. Często
pomoc państwa udzielana w oparciu o ustawę o świadczeniach rodzinnych i
ustawę o pomocy społecznej, stanowić będzie jedyne źródło dochodu i musi ono
gwarantować szanse egzystencji. Uważamy, że zaproponowane zmiany mogą
wpłynąć znacząco na zmniejszenie skali ubóstwa wśród dzieci.
Pierwsza z proponowanych zmian polega na podwyższeniu progu
dochodowego, uprawniającego do świadczeń rodzinnych. Wnioskodawcy
proponują, aby kwoty te zwiększyć odpowiednio z 504 zł do 823 zł na osobę w
rodzinie. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się
orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o
znacznym stopniu niepełnosprawności kwoty te rosną z obecnych 583 zł do 950
zł na osobę w rodzinie. Kwoty uprawniające do świadczeń rodzinnych nie
zmieniły się od początku funkcjonowania ustawy. Wnioskodawcy są zdania, że
w sytuacji zwiększających się kosztów utrzymania i jednoczesnego wzrostu
wynagrodzeń sytuacja ta doprowadza do wyrzucania z systemu pomocy coraz
większej grupy osób potrzebujących, mimo, że ich sytuacja materialna nie ulega
rzeczywistej poprawie. Zaproponowany wzrost kwoty progu dochodowego jest
proporcjonalny do mającego w tym czasie wzrostu minimalnego wynagrodzenia
za pracę (w 2005 r. było to 849 zł, natomiast w 2011 r. jest to 1386 zł).
odzwierciedla ponadto kwoty wskazywane przez Instytut Pracy i Spraw
Socjalnych, jako minimum socjalne (w zależności od wielkości gospodarstwa
domowego).
Kolejna zmiana dotyczy art. 17 ust 3. i polega na zwiększeniu kwoty
świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy
zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Jest to świadczenie
szczególnie ważne dla dobrego funkcjonowania systemu, tym bardziej, że wiąże
się z wyjątkowym poświęceniem i praktycznie całodobową opieką.
Zaproponowana zmiana kwoty tego świadczenia do 685 zł jest proporcjonalna
do wzrostu kwoty minimalnego wynagrodzenia (mającego miejsce w latach
2005 – 2011). Tak skonstruowana zmiana wynika z faktu, że świadczenie to
wynika z rezygnacji z pracy zarobkowej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że
rząd zapowiedział zwiększenie kwoty tego świadczenia do 620 zł.
Kolejne dwie zmiany dotyczą dodania do treści ustawy art. 18a i 19a, i
polega na wprowadzeniu od 2012 r. corocznej waloryzacji świadczeń
rodzinnych o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w
poprzednim roku kalendarzowym. Wnioskodawcy zakładają, że Prezes Rady
Ministrów będzie miał obowiązek wskazania wysokości kwot, o których mowa
w art. 5 ust. 1 i 2, oraz wysokość świadczeń rodzinnych i ogłaszania ich w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w drodze
obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 lutego każdego
roku.
Wnioskodawcy zakładają zmianę zasad weryfikacji świadczeń i
wprowadzenie weryfikacji opartej na waloryzacji wynikającej ze wskaźnika cen
towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym. Takie
rozwiązanie zapobiegnie drastycznemu spadkowi realnej wartości pomocy
otrzymywanej przez świadczeniobiorców.
Posłowie wnioskodawcy chcą również wyrównać oczywistą
niesprawiedliwość i umożliwić osobom, które dziś nie mogą skorzystać z ulgi
podatkowej z tytułu wychowania dziecka, otrzymanie specjalnego świadczenia,
wypłacanego przez gminę, a finansowanego z budżetu państwa poprzez dotację
celową. wiadczenie wypłacane będzie raz w roku, we wrześniu na wniosek
osoby uprawnionej. Jest to podyktowane kwietniowym terminem rozliczeń
podatkowych oraz koniecznością pozostawienia czasu na konieczne procedury
związane z występowaniem o świadczenia. Zakładamy, ze świadczenie będzie
przysługiwało w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy maksymalną kwotą
odliczenia, o którym mowa w art. 27 f ust 2 ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych, a kwotą faktycznie odliczoną z tego tytułu przez podatnika.
Jeżeli świadczeniobiorca nie jest płatnikiem podatku dochodowego od osób
fizycznych będzie otrzymywał świadczenie w wysokości pełnej kwoty
odliczenia, o której mowa w art. 27 f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych.
W związku z przyjęciem tego rozwiązania konieczne będzie wydanie
rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów.
Będzie ono regulowało sposób i tryb postępowania w sprawach o przyznanie
świadczenia z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania
odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych, a także sposób ustalania faktu posiadania
uprawnienia do tego świadczenia oraz wzory wniosków i zaświadczeń.
W związku z tym minister właściwy do spraw zabezpieczenia
społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów
określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb postępowania w sprawach o
przyznanie świadczenia z tytułu niemożności pełnego lub częściowego
wykorzystania odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także sposób ustalania
uprawnienia do tego świadczenia i wzory: wniosków o ustalenie prawa do
świadczeń z tytułu niemożności wykorzystania pełnego lub częściowego
odliczenia podatkowego, o którym mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych oraz zaświadczenia z urzędu skarbowego, o
którym mowa w ust. 2 pkt 1, kierując się koniecznością zapewnienia stosownej
dokumentacji niezbędnej do sprawnej realizacji świadczeń z tytułu niemożności
wykorzystania pełnego lub częściowego odliczenia podatkowego, o którym
mowa w art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Koszty proponowanych zmian wnioskodawcy szacują w oparciu o
założenie, że podwyższenie kwoty uprawniającej do zasiłku rodzinnego - a
właściwie jej urealnienie po kilku latach, - sprawi, iż liczba świadczeniobiorców
zwiększy się do poziomu z 2005 r. (obecnie jest to tylko ok. 2,2 mln rodzin –
czyli ok. połowy w porównaniu z 2005 r.). Szacujemy, że koszt tych zmian
zamknie się w granicach 1 mld zł (biorąc również pod uwagę zwiększenie
kwoty świadczenia pielęgnacyjnego, określonego w art. 17 ust.). Projektowane
przepisy odnoszące się do dodatku z tytułu niemożności skorzystania z ulgi na
dzieci spowodują dodatkowe wydatki z budżetu państwa w wysokości ok. 4 mld
zł. Wszystkie proponowane zmiany wiążą się z kosztami w wysokości 5 mld zł.
rocznie. Wydatki te należy pokryć z budżetu państwa.
Przedłożony projekt ustawy nie był poddany konsultacjom społecznym w
rozumieniu art. 34 ust 3 Regulaminu Sejmu RP.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii
Europejskiej.