Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2015

Wykres 35. Średnia zapadalność długu SP (w latach)
6,0
5,49
5,33
5,46
5,34
5,42
5,5
5,24
5,17
5,17
5,0
5,10
5,12
5,15
4,47
4,49
4,5
4,35
4,62
4,69
4,16
4,50
4,0
4,16
4,18
4,22
4,26
3,5
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Dług krajowy
Dług ogółem
Wykres 36. ATR długu SP (w latach)
4,5
4,30
4,22
4,18
4,3
4,11
4,03
3,99
4,02
4,0
3,95
3,96
3,98
3,97
3,8
3,5
3,38
3,29
3,28
3,48
3,55
3,24
3,3
3,12
3,14
3,16
3,18
3,18
3,0
2,8
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Dług krajowy
Dług ogółem
Wykres 37. Duration długu SP (w latach)
4,0
3,81
3,75
3,8
3,71
3,59
3,64
3,55
3,58
3,5
3,52
3,53
3,54
3,54
3,3
3,22
3,01
3,00
3,16
2,97
3,0
3,06
2,86
2,90
2,91
2,91
2,88
2,8
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Dług krajowy
Dług ogółem





41
Wykres 38. Udział długu w walutach obcych w długu SP

VIII.3. Zagrożenia dla realizacji Strategi
Zagrożenia dla realizacji prezentowanej Strategii związane są przede wszystkim z:
1. odmiennym od zakładanego scenariuszem sytuacji makroekonomicznej w Polsce,

w szczególności wolniejszym wzrostem PKB, wyższymi stopami procentowymi oraz
wahaniami kursu walutowego;
2. uwarunkowaniami międzynarodowymi, w tym:
• wolniejszym od przewidywanego tempem wzrostu gospodarczego w Europie i USA,
• odpływem kapitału pożyczkowego w kierunku inwestycji na rynkach bazowych lub innych
rynków w związku z odwrotem od łagodnej polityki pieniężnej w USA,
• konsekwencjami konfliktu na Ukrainie;
3. ryzykiem wzrostu w stosunku do założeń relacji długu publicznego oraz długu sektora
general government do PKB, w związku z:
• wyższym poziomem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, zależnym m.in. od
koniunktury w polskiej gospodarce,
• osłabieniem kursu złotego w stosunku do założonego w Strategii,
• znacznym przyrostem zadłużenia innych niż SP podmiotów sektora finansów publicznych,
przede wszystkim JST,
• koniecznością wykonania poręczeń lub gwarancji udzielanych przez podmioty sektora
finansów publicznych.

42
Aneks 1. Wykaz używanych skrótów i słowniczek pojęć
A. Wykaz skrótów

ATM – średnia zapadalność (average time to maturity)
ATR – average time to refixing
BGK – Bank Gospodarstwa Krajowego
CDS – Credit Default Swap
CPI – indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych (consumer price index)
DSPW – Dealerzy Skarbowych Papierów Wartościowych
ECB – Europejski Bank Centralny
EDP – procedura nadmiernego deficytu (Excessive Deficit Procedure)
EFSF – Europejski Instrument Stabilnosci Finansowej (the European Financial Stability Facility)
FED – System Rezerwy Federalnej w USA (the Federal Reserve System)
FUS – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
GG – sektor instytucji rządowych i samorządowych (general government)
JST – jednostki samorządu terytorialnego
KFD – Krajowy Fundusz Drogowy
MIF – Międzynarodowe instytucje finansowe
NBP – Narodowy Bank Polski
OFE – otwarte fundusze emerytalne
PDP – państwowy dług publiczny
PKB – produkt krajowy brutto
SFP – sektor finansów publicznych
SP – Skarb Państwa
SPW – skarbowe papiery wartościowe
SPZOZ – samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
UE – Unia Europejska
VAT – podatek od wartości dodanej (value added tax)
ZUS – Zakład Ubezpieczeń Społecznych

B. Słowniczek pojęć
ATM (ang. average time to maturity) por. średnia zapadalność.
ATR (od ang. average time to refixing) – miara ryzyka stopy procentowej związanego z długiem
publicznym. ATR interpretowane jest jako wyrażona w latach średnia długość okresu, na jaki
koszty obsługi długu są ustalone. Im większy jest udział instrumentów krótkoterminowych
i o zmiennym oprocentowaniu, tym wyższe ryzyko stopy procentowej i niższe ATR. ATR
obejmuje zarówno dług o nominale indeksowanym, jak i nieindeksowanym. ATR długu SP
liczone jest wg wzoru:
∑
1
rNZ
tNS
NI I
r + ∑
t + ∑
j
0
∈
12
r R
∈
t T
∈
ATR =
j J
∑

NZ
NS
NI I
r + ∑
t + ∑
j
0
∈
r R
∈
t T
∈
j J
gdzie:
r – termin płatności najbliższego ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym,
t – termin zapadalności dla instrumentów o oprocentowaniu stałym,
j – termin zapadalności dla instrumentów o nominale indeksowanym inflacją,
R – zbiór wszystkich terminów płatności najbliższego ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu
zmiennym,
T – zbiór wszystkich terminów zapadalności dla instrumentów o oprocentowaniu stałym,
J – zbiór wszystkich terminów zapadalności dla instrumentów o nominale indeksowanym inflacją,

43
NZr – wyrażony w złotych nominał dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym,
NSt – wyrażony w złotych nominał dla instrumentów o oprocentowaniu stałym,
NIj – nominał (niezindeksowany) dla instrumentów o nominale indeksowanym inflacją,
I0 – bieżący wskaźnik indeksacji dla nominału obligacji inflacyjnych.
Benchmark
1. (emisja) duża wartościowo emisja SPW, posiadająca płynny rynek wtórny. Rynkowa wycena
emisji benchmarkowej stanowi punkt odniesienia dla poziomu stóp procentowych w danym
segmencie zapadalności;
2. (portfel) docelowa charakterystyka portfela długu publicznego, stanowiąca portfel
odniesienia dla portfela istniejącego i wyznaczająca kierunek zarządzania długiem
publicznym. Na charakterystykę portfela odniesienia składać się mogą udziały
poszczególnych walut, sposobów oprocentowania i typów instrumentów, jak również
wartości syntetycznych wskaźników, będących najczęściej miarami ryzyka, np. średnia
zapadalność czy duration.
Buy-sell-back – transakcja, na którą składają się dwie umowy: kupna oraz sprzedaży papierów
wartościowych, po cenie ustalonej z góry w dniu sprzedaży tych papierów.
Dealerzy Skarbowych Papierów Wartościowych (DSPW) – wyłoniona w konkursie grupa
instytucji (banków), posiadająca określone prawa i obowiązki związane z uczestnictwem
w pierwotnym i wtórnym rynku SPW. Dealerzy są pośrednikami między emitentem a innymi
podmiotami w obrocie SPW i mają wyłączny dostęp do rynku pierwotnego.
Dług potencjalny – zobowiązania niebędące długiem publicznym, które po zajściu określonego
zdarzenia mogą przyczynić się do powstania długu publicznego. Klasycznym przykładem długu
potencjalnego są zobowiązania niewymagalne z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez
jednostki sektora finansów publicznych. W przypadku wykonania gwarancji lub poręczenia
zobowiązania z ich tytułu stają się wymagalne i powiększają wydatki podmiotu udzielającego
gwarancję, tym samym zwiększając potrzeby pożyczkowe i dług publiczny.
Duration – miara wrażliwości kosztów obsługi długu na zmiany stóp procentowych, a więc
miara ryzyka stopy procentowej związanego z długiem publicznym. Duration interpretowane
jest jako wyrażona w latach średnia długość okresu dostosowania kosztów obsługi długu do
zmiany poziomu stóp procentowych. Im wyższy jest poziom stóp procentowych oraz większy
udział instrumentów krótkoterminowych i o zmiennym oprocentowaniu, tym wyższe ryzyko
stopy procentowej i niższe duration. Duration długu SP w danej walucie liczone jest wg wzoru:
∑r ∑ CFZ 
sCFS
s
s  +
s
s
∈
r R  ∈
 s S 1
1
r (
+ i
i
s )
∑
 ∈
 s S ( + s )

Duration =

∑ CFZ
CFS
s
s +
s
s
∈
s S (1 + i
1 i
s )
∑∈sS( + s)
gdzie:
s – termin przepływu z tytułu SPW (odsetki lub nominał),
S – zbiór wszystkich terminów przepływów z tytułu SPW (odsetki lub nominał),
r – termin płatności najbliższego ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym,
R – zbiór wszystkich terminów płatności najbliższego, ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu
zmiennym,
S|r – zbiór wszystkich terminów przepływów dla takich obligacji o oprocentowaniu zmiennym, których
najbliższy ustalony termin wykupu wynosi r,
CFZs – wartość nominalna przepływu dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym i terminie s,
CFSs – wartość nominalna przepływu dla instrumentów o oprocentowaniu stałym i terminie s,
is – zerokuponowa stopa procentowa dla terminu s.
Duration całego długu SP stanowi średnia ważona odpowiednich wskaźników duration dla
każdej z walut, gdzie wagami są wartości rynkowe zadłużenia w poszczególnych walutach.

44
Instrumenty pochodne – instrumenty finansowe, których wartość zależy od wartości innych
aktywów, zwanych instrumentami bazowymi. Ich zadaniem jest zmiana profilu ryzyka stron
dokonujących transakcji na instrumentach pochodnych, tj. zabezpieczenia przed ryzykiem,
zamiany ryzyka jednego rodzaju na inne lub zamiany kosztu na ryzyko (zmniejszenie kosztu za
cenę wyższego ryzyka). Przykładami instrumentów pochodnych najczęściej występującymi
w zarządzaniu długiem publicznym są swap oraz opcja.
Kryterium miejsca emisji – kryterium podziału długu publicznego na krajowy i zagraniczny,
zgodnie z którym dług krajowy to dług wyemitowany na rynku krajowym.
Kryterium rezydenta – kryterium podziału długu publicznego na krajowy i zagraniczny, zgodnie
z którym dług krajowy to dług będący w posiadaniu inwestorów krajowych (tj. mających
miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce).
Opcja – prawo (lecz nie obowiązek) kupna albo sprzedaży określonego aktywa po ustalonej
cenie, do którego respektowania zobowiązuje się wystawca opcji wobec posiadacza opcji. Opcje
mogą być samodzielnymi instrumentami finansowymi lub być wbudowane w inne instrumenty,
np. opcja przedstawienia SP obligacji oszczędnościowych do przedterminowego wykupu.
Państwowy dług publiczny – dług Skarbu Państwa i jednostek sektora finansów publicznych po
konsolidacji. Do jednostek sektora finansów publicznych należą:
• organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli
państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
• jednostki budżetowe;
• samorządowe zakłady budżetowe;
• agencje wykonawcze;
• instytucje gospodarki budżetowej;
• państwowe fundusze celowe;
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego;
• Narodowy Fundusz Zdrowia;
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
• uczelnie publiczne;
• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
• państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;
• inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów
badawczych, banków i spółek prawa handlowego.
Private placement – emisja adresowana do wybranej grupy inwestorów lub wybranego
inwestora.
Ryzyko kredytowe – wiąże się z niebezpieczeństwem, że druga strona transakcji nie wywiąże się,
w całości lub w części, ze swojego zobowiązania. Ryzyko powstaje w wyniku transakcji,
których przedmiotem są należności. Dla zarządzającego długiem tak jest w przypadku
stosowania instrumentów pochodnych, w szczególności typu swap. Ryzyko kredytowe
występuje również w przypadku zarządzania płynnymi aktywami, np. poprzez dokonywanie
lokat w bankach i nabywanie papierów wartościowych.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym odbywa się głównie poprzez dobór partnerów
charakteryzujących się wysoką wiarygodnością kredytową (ocena kredytowa – rating) oraz
ustalenie limitów kwot zaangażowania uzależnionych od wiarygodności kredytowej partnera
oraz rodzaju przeprowadzanej transakcji.
Ryzyko kursowe – wynika z istnienia w ramach długu SP instrumentów nominowanych
i rozliczanych w walutach obcych. Ryzyko kursowe przejawia się wrażliwością poziomu długu

45