Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

Druk nr 2481


Warszawa, 25 maja 2014 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Szanowna Pani Marszałek

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na
54 posiedzeniu w dniu 22 maja 2014 r. uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu
projektu ustawy

- o zmianie ustawy o uznaniu za
nieważne orzeczeń wydanych wobec
osób represjonowanych za działalność
na rzecz niepodległego bytu Państwa
Polskiego wraz z projektem tej ustawy.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz

U C H WA Ł A
S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J
z dnia 22 maja 2014 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za
nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz
niepodległego bytu Państwa Polskiego
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia
1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy
o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na
rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.
Jednocześnie upoważnia senatora Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.





MARSZAŁEK SENATU



Bogdan BORUSEWICZ
projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób
represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
Art. 1. W ustawie z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych
wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
(Dz. U. Nr 34, poz. 149, z późn. zm.) po art. 8 dodaje się art. 8a w brzmieniu:
„Art. 8a. 1. Osobie, która pełniła służbę wojskową, do której odbycia została
obowiązana pod pozorem wykonania ciążącego na niej obowiązku obrony, za
działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, w szczególności
w wojskowym obozie specjalnym, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za
poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
2. Przepisy art. 8 ust. 1 zdanie drugie, ust. 2c i ust. 3–5 stosuje się odpowiednio.
3. Roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie nie przedawniają się.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.



1) Dz. U. z 1993 r. Nr 36, poz. 159, z 1995 r. Nr 28, poz. 143, z 1998 r. Nr 97, poz. 604, z 2002 r. Nr 240, poz.
2055, z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2007 r. Nr 191, poz. 1372, z 2009 r. Nr 14, poz. 74 oraz z 2011 r. Nr 53,
poz. 277.
U Z A S A D N I E N I E

1.
Potrzeba i cel wydania ustawy
Projekt inicjatywy ustawodawczej ma na celu realizację postulatu zawartego w petycji
P-8-11/13, skierowanej do Marszałka Senatu przez Stowarzyszenie Osób Internowanych
„Chełminiacy 1982”.
Zasadność nowelizacji ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób
represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego wynika
z faktu, że jej przepisy w dotychczasowym brzmieniu pomijają osoby, których
represjonowanie przybrało postać odbywania służby wojskowej pod pozorem wykonania
obowiązku obrony. Choć ustawa pierwotnie ustanawiała jedynie obowiązek wypłaty przez
Skarb Państwa odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
wynikłych z wydania orzeczeń wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz
niepodległego bytu Państwa Polskiego, to jej nowelizacja z dnia 19 września 2007 r.
(Dz. U. Nr 191, poz. 1372) dodała jako podstawę wypłacania wspomnianych świadczeń
decyzje o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce
stanu wojennego. Biorąc to pod uwagę i uwzględniając potrzebę konsekwentnego
postępowania prawodawcy, ustawa regulująca stosunek Państwa Polskiego wobec obywateli
walczących o jego niepodległy byt powinna obejmować możliwie szeroki zakres form
prowadzenia działalności niepodległościowej i sytuacji, w których osoby poszkodowane i
pokrzywdzone w wyniku prowadzonej przez siebie działalności niepodległościowej
otrzymują odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Projektowana nowelizacja uzupełnia katalog przesłanek, które pozwalają uznać
określone osoby za represjonowane. Ustanawia obiektywnie stwierdzalną podstawę
wypłacania odszkodowań i zadośćuczynień dla osób, wobec których represjonowanie za
działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego przybrało postać przymusowego
odbywania służby wojskowej pod pozorem wykonania obowiązku obrony. Ustawa wskazuje
przy tym na szczególne miejsce represjonowania – wojskowe obozy specjalne. Zgodnie
z intencją projektodawcy takie rozwiązanie ma na celu wskazanie przykładu pozwalającego
usprawnić proces rozstrzygania w sprawach zawisłych już przed sądami. Nie służy natomiast
wyróżnieniu wojskowych obozów specjalnych jako miejsc stosowania represji bardziej
dotkliwych od represji występujących w innych okolicznościach. Nie zakłada również
– 2 –
przyznania możliwości zwiększenia odszkodowań i zadośćuczynień dla osób
represjonowanych w wojskowych obozach specjalnych.

2.
Rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana
Zgodnie z danymi dostarczonymi przez autorów petycji represjom, według przesłanek
określonych w niniejszej ustawie, poddano około 1600 działaczy zdelegalizowanej
„Solidarności”. Osoby te odbywały przymusową służbę wojskową w wojskowych obozach
specjalnych, z których najbardziej znane mieściły się w Chełmnie nad Wisłą, Czerwonym
Borze k/Łomży, Trzebiatowie, Rawiczu, Unieściu, Budowie, Dęblinie i Czarnym. Ustawa
obejmie także wszystkie inne osoby, które pełniły służbę wojskową do odbycia której zostały
powołane pod pozorem wykonania ciążącego na nich obowiązku obrony, w rzeczywistości
zaś za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Przytaczając opinię
Instytutu Pamięci Narodowej stwierdzić można, że będą to m. in. osoby zaangażowane w
Marzec ’68, a także uczestnicy strajków z lat 1970 –1971 oraz inni działacze opozycji, w tym
ci z nich którzy zostali „profilaktycznie” powołani na przeszkolenie wojskowe przed
podwyżkami cen planowanymi na czerwiec 1976 r.

3.
Różnica pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
W projektowanym stanie prawnym osobom działającym na rzecz niepodległego bytu
Państwa Polskiego poddawanym represjom w formie odbywania służby wojskowej pod
pozorem wykonania obowiązku obrony będą przysługiwały odszkodowanie za poniesioną
szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. W noweli przewiduje się, że uprawnienie to
będzie przechodziło na małżonka, dzieci i rodziców osoby represjonowanej. Kwestia ta
została uregulowana przez odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 8 ust. 1 zd. 2 ustawy
o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na
rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Także za pomocą odesłania do odpowiedniego
stosowania określonych ustępów art. 8 wskazano właściwość sądu okręgowego do żądania
odszkodowania za szkodę i zadośćuczynienia za krzywdę, zakres stosowania kodeksu
postępowania karnego oraz sytuacje, w których odszkodowanie i zadośćuczynienie nie będzie
przysługiwało. W ustawie wprost wskazano, że roszczenia o odszkodowanie
i zadośćuczynienie nie ulegną przedawnieniu. Biorąc to pod uwagę, można przyjąć, że ustawa