Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy

9)  w art. 445 § 6 otrzymuje brzmienie: 
„§ 6. Pełnomocnikom wyborczym i członkom komisji przysługuje prawo wniesienia 
do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów. Przepis art. 75 § 7 stosuje 
się odpowiednio.”, 
 
10)  po art. 497 dodaje się art. 497a w brzmieniu: 
 
„Art. 497a. 
Kto w dniu wyborów wynosi kartę do głosowania poza lokal wyborczy lub taką kartę poza 
lokalem wyborczym przyjmuje lub posiada, nie będąc do tego uprawnionym, podlega karze 
grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.”. 
 
 
Art. 2. 
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Uzasadnienie 
 
Kwestia  zapewnienia  rzetelności  i  przejrzystości  procedur  wyborczych  jest  sprawą 
kluczową dla zapewnienia realizacji konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawa. 
Regulacje prawne obowiązujące w tym zakresie, w tym przede wszystkim obowiązujący od 
2011 roku Kodeks Wyborczy, zawierają szereg przepisów gwarantujących uczciwe wybory. 
Wobec występowania w Polsce przypadków bezprawnego wpływania na ustalanie wyników 
wyborów,  gwarancji  tych  nie  można  jednak  uznać  za  wystarczające.  Część  z  tych 
przypadków została stwierdzona prawomocnymi wyrokami sądów. 
 
Wnioskodawcy zdają sobie sprawę z konieczności kompleksowej nowelizacji Kodeksu 
Wyborczego,  które  pozwoliłyby  w  jak  największym  stopniu  wyeliminować  zagrożenia  dla 
rzetelności i przejrzystości wyborów. Ze względu jednak na zbliżający się termin wyborów do 
Parlamentu Europejskiego, niniejszy projekt  ogranicza  się  do  prostych  i  jasnych  propozycji, 
które ze względu na swój czytelny i nie wpływający na sam przebieg procedur wyborczych 
charakter  będą  mogły  mieć  zastosowanie  w  odniesieniu  już  do  procedur  związanych  z 
najbliższymi  wyborami,  czyli  zarządzonymi na 25 maja 2014 r. wyborów do Parlamentu 
Europejskiego. 
 
Istota zmian polega na wprowadzeniu w odrębnym rozdziale kompleksowej regulacji 
dotyczącej  mężów  zaufania.  Takie  umiejscowienie  mężów  zaufania  w  strukturze  Kodeksu 
Wyborczego pozwoli na nadanie odpowiedniej rangi temu instrumentowi kontroli społecznej 
nad wyborami. Projekt przewiduje w ramach przepisów dotyczących mężów zaufania m. in. 
nadanie im kompetencji do  rejestrowania  czynności  podejmowanych  przez  komisję  za 
pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Obecny stan prawny nie reguluje tej kwestii, 
nie zabraniając jednak wprost w żadnym przepisie podobnej rejestracji. Państwowa Komisja 
Wyborcza,  w  uchwale  z  dnia  24  lutego  2014  r.,  z  zupełnie  niezrozumiałych  powodów 
przyjęła  że:  „obserwacja  czynności  wykonywanych  przez  komisję  obwodową  nie  uprawnia 
mężów  zaufania  do  utrwalania  pracy  komisji  za  pomocą  aparatów  fotograficznych  lub 
kamer.”  Instrukcja  ta  ma  charakter  wiążący  dla  przewodniczących  komisji  wyborczych  i 
można  zakładać,  że  interpretacja  ta  będzie  rozszerzona  również  na  członków  Komisji. 
Konieczne  jest  zatem  doprecyzowanie,  że  rejestracja  taka  jest  dopuszczalna.  Rejestracja 
dźwięku i obrazu stała się obecnie sprawą prostą technicznie dzięki upowszechnieniu tanich i 
łatwo dostępnych urządzeń mobilnych i nie ma żadnego powodu, aby ją uniemożliwiać, jako 
że nie powoduje to żadnego obciążenia dla budżetu wyborów (chodzi o sprzęt znajdujący się 
w  dyspozycji  mężów  zaufania  oraz  członków  komisji).  Udokumentowanie  w  ten  sposób 
czynności  oficjalnych,  formalnych  i  urzędowych  pozwoli  na  ograniczenie  wszelkich 
możliwych  nieprawidłowości  i  możliwość  rzetelniejszego  rozpatrywania  protestów 
wyborczych, poprzez  wprowadzenie  możliwości  gromadzenia  wartościowego  materiału 
dowodowego.  Projekt wprowadza  również  ułatwienia  dotyczące  zgłaszania  mężów zaufania 
do komisji obwodowych utworzonych poza granicami kraju, co sprowadza się do czytelnego 
wprowadzenia do porządku prawnego dotychczas stosowanej praktyki.  
 
Nowelizacja  wprowadza  również  do  części  karnej Kodeksu Wyborczego nowy art. 
497a,  penalizujący  posiadanie lub przyjmowanie poza lokalem wyborczym karty do 
głosowania  oraz  wynoszenie  jej poza lokal wyborczy, przez osoby do tego nieuprawnione. 
Uregulowanie tej kwestii pozwoli uniknąć opisanej wyżej sytuacji z kartami do głosowanie z 
wyborów  warszawskich,  w  którym  niemożliwe  było  wyciagnięcie  konsekwencji  prawnej 
wobec ewidentnej nieprawidłowości ze względu na brak kwalifikacji prawnej. 
 
Jak  wskazano  wyżej,  proponowane  zmiany  mają  charakter  prosty  i  czytelny, nie 
wpływają  na  trwające  już  procedury  wyborcze  i  w  żaden  istotny  i  bezpośredni  sposób nie 
zakłócą procedur planowanych na przyszłość. Nie stanowią one w żaden sposób zmiany zasad 
czy  tez  reguł  wyborczych.  Nie  dotyczą  procedury  obliczania  głosów  czy  zgłaszania  list. 
Wobec powyższego, możliwe jest wprowadzenie ich  do porządku prawnego tak, aby miały 
one zastosowanie do najbliższych wyborów do Parlamentu Europejskiego.  
 
Zakres przedmiotowy projektu nie jest objęty prawem Unii Europejskiej. Jego wejście 
w życie spowoduje pozytywne skutki społeczne, poprzez zwiększenie kontroli społecznej nad 
rzetelnością i przejrzystością procedur wyborczych. Projekt ustawy nie  spowoduje skutków 
finansowych dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. 
 
 
Warszawa, 9 kwietnia 2014 r. 
BAS-WAPEiM-827/14 
 
Pani 
Ewa Kopacz 
Marszałek Sejmu  
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
 
Opinia prawna 
o zgodności poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks 
wyborczy (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Grzegorz Schreiber) z 
prawem Unii Europejskiej  
 
 
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 
1992 r. –  Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2012  r. poz. 32, ze zm.) 
sporządza się następującą opinię: 
 
 
I. 
Przedmiot projektu ustawy 
Poselski projekt ustawy ma na celu zmianę ustawy z dnia 5 stycznia 2011 
r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, ze zm.). Zmiana dotyczy przede 
wszystkim  instytucji  mężów  zaufania  i  polega  na  umieszczeniu  różnych 
przepisów  dotyczących  funkcji  i  uprawnień  mężów  zaufania  w  odrębnym 
rozdziale ustawy. Dodatkowo projekt przewiduje m.in.  przyznanie  mężom 
zaufania prawa  do  rejestrowania  wszystkich  czynności  podejmowanych  przez 
właściwą komisję wyborczą za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. 
Projekt  przewiduje  również  wprowadzenie do ustawy nowego przepisu 
karnego, penalizującego wynoszenie bez uprawnienia w dniu wyborów kart do 
glosowania poza lokal wyborczy, a także przyjmowanie ich lub posiadanie poza 
lokalem wyborczym w tym dniu.  
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.  
 
II. 
Stan  prawa  Unii  Europejskiej  w  materii  objętej  projektem 
ustawy 
Ze  względu  na  przedmiot  projektu  ustawy  należy  przywołać  regulację 
Traktatu o Unii Europejskiej. Przepis art. 18 ust. 3 Traktatu  stanowi,  że 
członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani na pięcioletnią kadencję w 
powszechnych  wyborach  bezpośrednich,  w  głosowaniu wolnym i tajnym. 
Potwierdza to art. 1 ust. 3 Aktu  dotyczącego  wyboru  członków  Parlamentu 
Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich (Dz. U. z 2004 r. Nr 
 
2 
90, poz. 864, ze zm.),  który  o  stanowi  o  wyborach  bezpośrednich, 
powszechnych, wolnych i tajnych. 
  
III.  Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa 
Unii Europejskiej  
Instytucja  mężów  zaufania  jest  przejawem  społecznej  kontroli 
prawidłowego  przebiegu  wyborów,  w  tym  przestrzegania  zasad  wolności  i 
tajności.  Uprawnienia  mężów  zaufania,  odnoszące  się  m.in.  do  wyborów  do 
Parlamentu  Europejskiego,  określa  projektowany  art.  1033  ustawy.  Należą  do 
nich m.in. udział we wszystkich czynnościach komisji wyborczej, obecność w 
lokalu  wyborczym  w  czasie  wszystkich  czynności  komisji  wyborczej, 
wnoszenie  uwag  do  protokołu  komisji  wyborczej  czy  wspomniane  już  prawo 
rejestrowania dźwięku i obrazu w lokalu wyborczym.  
Projektowane przepisy mieszczą  się  w  ramach  prawnych  określonych 
przez przywołane akty prawa UE. Projekt nie narusza prawa UE. 
 
IV. 
Konkluzje 
Przedstawiony poselski projekt ustawy o  zmianie ustawy –  Kodeks 
wyborczy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Szef Kancelarii Sejmu 
 
 
 
 
 
 
 
 
Lech Czapla