Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o niektórych umowach kompensacyjnych zawieranych w związku z umowami dostaw na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa oraz niektórych innych ustaw

bezpieczeństwa  państwa.  Jest  ponadto  zobowiązane  m.in.  określić  podstawowy  interes 
bezpieczeństwa stanowiący określony wymóg offsetu. Stosowanie offsetu musi mieć wpływ 
na  ochronę  podstawowego  interesu  bezpieczeństwa  państwa  (a  nie  interesów 
gospodarczych)). 
Ponadto Wytyczne będące interpretacją stosowania offsetu stanowią, że niestosowanie przez 
państwo członkowskie przepisów dyrektywy obronnej w oparciu o art. 346 TFUE z przyczyn 
innych  niż  bezpieczeństwo  nie  jest  możliwe.  W  związku  z  powyższym  zamówienia 
w obszarze  bezpieczeństwa  mogą  zostać  zwolnione  ze  stosowania  przepisów  dyrektywy 
obronnej z powodów dotyczących bezpieczeństwa. Zwolnienie takie, aczkolwiek nie oznacza 
zgody na stosowanie offsetu w odniesieniu do zamówień będących przedmiotem zwolnionej 
umowy  dostawy  sprzętu  wojskowego.  Stosowanie  offsetu  musi  być  następnie  uzasadniane 
dodatkowo oraz  oddzielnie  poprzez  powołanie  się  na  konieczność  ochrony  podstawowych 
interesów bezpieczeństwa państwa. 
Należy  podkreślić,  że  offset  jest  narzędziem  stosowanym  w  skali  globalnej.  Jest  ważnym 
czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo. Występuje on w różnej formie, przybiera różne 
nazwy,  jednakże  idea  jego  stosowania  skierowana  jest  na  te  same  cele.  W  państwach 
członkowskich  UE  offset  postrzegany  jest  jako  wsparcie  dla  wzrostu  potencjału 
przemysłowego,  który  byłby  odpowiedni,  konkurencyjny,  i  oparty  na  możliwościach 
technologicznych i finansowych. Aktualnie ma on zapewniać pożądany kształt EDTIB. Baza 
ta stanowi podstawę wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. 
Na  forum  EDA  zaobserwowano,  że  wykorzystanie  offsetu  pozostaje  stałą  praktyką  przy 
zamówieniach w obszarze bezpieczeństwa. Z przeglądu funkcjonowania Kodeksu wynika, iż 
funkcjonuje on zgodnie z prawem UE. Offset na rynku europejskim nie jest traktowany jako 
kompensacja, ale jako narzędzie umożliwiające rozwój przemysłowych zdolności obronnych, 
transfer technologii i zachowanie bezpieczeństwa dostaw i suwerenności operacyjnej. 
Offset  jest  stosowany  również  poza  terytorium  UE  chociażby  w  państwach,  takich jak 
Kanada,  Korea  Południowa  i  wielu  innych.  Dla  przykładu  Indie  realizują  system  zakupów 
sprzętu  wojskowego,  którym  towarzyszą  praktyki  offsetowe  ukierunkowane  na  pozyskanie 
                                                 
5)   Zgodnie  z  pkt  22  Wytycznych  względy  ekonomiczne  nie  stanowią  podstawy  uzasadniającej  ograniczenia 
swobód  gwarantowanych  przez  Traktat.  Środki  mogące  naruszyć  zakaz  dyskryminacji  pod  względem 
przynależności  państwowej  mogą  być  dopuszczalne  jedynie  wtedy,  gdy  można  je  uzasadnić  na  jednej 
z podstaw nieekonomicznych, o których mowa  w art. 36, 51, 52, 62 i 346 TFUE. Oznacza to, że tego typu 
restrykcyjne środki muszą być konieczne dla interesów bezpieczeństwa, a nie interesów ekonomicznych lub 
interesów związanych z zatrudnieniem.  
7 
 
nowoczesnych  technologii  systemów  obronnych  w  ramach  długoterminowej  współpracy 
z zagranicznymi dostawcami. Bardzo restrykcyjne metody, porównywalne do offsetu, stosują: 
Korea  Południowa,  Japonia  oraz  Stany  Zjednoczone.  Uważają  one,  że  offset  zakłóca 
mechanizmy  rynkowe,  dlatego  nie  należy  zawierać  umów  offsetowych,  jednakże  mimo  to 
stosują politykę braku ingerencji. Japonia dąży do włączania krajowych firm do współpracy 
z zagranicznymi  dostawcami  sprzętu  wojskowego  przede  wszystkim  ze  Stanów 
Zjednoczonych.  Japonii  zależy  bowiem  na  pozyskiwaniu  licencji,  praw  do  produkcji,  jak 
również promocji własnych rozwiązań wojskowych bezpośrednio u zagranicznego dostawcy. 
Pomimo, iż Stany Zjednoczone są najdłużej działającym i największym dostawcą na świecie 
zamówień  realizowanych  poprzez  umowy  offsetowe,  państwo  to  nie  deklaruje  określonej 
polityki  w  tym  zakresie.  Wychodzą  bowiem  z  założenia,  iż  we  współczesnej  wymianie 
handlowej w dziedzinie bezpieczeństwa  nie  da  się  uniknąć  umów  offsetowych.  W  Stanach 
Zjednoczonych  praktyki  offsetowe  zbliżone  są  do  offsetu  i  stanowią  część  handlu 
uzbrojeniem lub sprzętem wojskowym. 
3.  Charakterystyka i ocena przewidywanych, związanych z wejściem w życie aktu skutkach 
prawnych,  w  tym  w  szczególności  dotyczących  ograniczenia  uznaniowości 
i uproszczenia stosowanych procedur 
Wprowadzone  regulacje  prawne  w  projektowanej  ustawie  pozwolą  na  zawieranie  umów 
offsetowych  zgodnie  z  prawem  UE.  W  głównej  mierze  projektodawcy  zależy  na  zmianie 
przepisów ustawy offsetowej w świetle wymogów art. 346 TFUE, którego stosowanie zostało 
zaprezentowane w Wytycznych oraz w Komunikacie Wyjaśniającym. 
Zaproponowane  rozwiązania  prawne  umożliwią  zawieranie  umów  offsetowych,  które  są 
ukierunkowane  na  ochronę  podstawowych  interesów  bezpieczeństwa  państwa,  a  więc 
przewidujące  wyłącznie  offset  bezpośredni,  co  wpłynie  na  rozwój  potencjału  obronnego 
Rzeczypospolitej Polskiej. 
W szczególności projekt ustawy offsetowej precyzuje prawa i obowiązki stron oraz zasady 
zawierania umów w związku z realizacją zamówień dotyczących produkcji lub handlu bronią, 
amunicją  lub  materiałami  wojennymi,  o  których  mowa  w  art.  346  ust.  1  lit.  b  TFUE, 
koniecznych  do  ochrony  podstawowych  interesów  bezpieczeństwa  państwa,  których 
wykonanie  wymaga  offsetu.  Projekt  ustawy  doprecyzowuje  m.in.  pojęcie  zobowiązania 
offsetowego,  wskazując,  iż  jest  to  zobowiązanie  zagranicznego  dostawcy  wobec  Skarbu 
Państwa  i  offsetobiorcy,  polegające  w  szczególności  na  przekazaniu  technologii lub know- 
8 
 
-how, wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych lub praw do korzystania z utworu 
na podstawie udzielonej licencji, zapewniające wymaganą przez Skarb Państwa niezależność 
od zagranicznego dostawcy w celu utrzymania lub ustanowienia na  terytorium 
Rzeczypospolitej  Polskiej  potencjału  w  zakresie  przeniesienia  zdolności  produkcyjnych, 
serwisowych  i  obsługowo-naprawczych,  a  także  innych,  niezbędnych  z  punktu  widzenia 
ochrony  podstawowego  interesu  bezpieczeństwa  państwa.  Ponadto  projekt  wprowadza 
definicję  offsetu  oznaczającą  kooperację  między  Skarbem  Państwa  i  offsetobiorcą, 
a zagranicznym  dostawcą  konieczną  do  utrzymania  lub  ustanowienia  na  terytorium 
Rzeczypospolitej  Polskiej  potencjału  w  zakresie  zdolności  produkcyjnych,  serwisowych 
i obsługowo-naprawczych,  a  także  innych,  niezbędnych  z  punktu  widzenia  ochrony 
podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa, polegającą w szczególności na przekazaniu 
technologii, umowy know-how  wraz  z  przeniesieniem  autorskich  praw  majątkowych  lub 
korzystania z utworu na podstawie udzielonej licencji w celu zapewnienia wymaganej przez 
Skarb Państwa niezależności od zagranicznego dostawcy. 
W  celu  zapewnienia  zgodności  projektowanej  ustawy  z  prawem  UE  likwiduje  się  próg 
5 000 000  euro  wartości  umowy  dostawy,  który  zobowiązywał  do  zawarcia  umowy 
offsetowej ponad wskazaną wartość. Należy podkreślić, że próg stanowił główne zastrzeżenie 
Komisji  Europejskiej,  według  której  stanowiło  to  tzw.  klauzulę  offsetową  nakładającą 
obowiązek  zawierania  umowy  offsetowej.  Przyjęte  rozwiązanie  umożliwi  zawarcie  umowy 
offsetowej  również  od  niższej  wartości  umowy  dostawy, ale pod warunkiem  że  zostanie 
uznane,  iż  realizacja umowy jest konieczna do  zapewnienia podstawowych interesów 
bezpieczeństwa. 
Należy  podkreślić,  że  projektowana  ustawa wprowadza zmiany w zakresie organu 
właściwego w sprawach umów offsetowych (z ministra właściwego do spraw gospodarki na 
Ministra  Obrony  Narodowej).  Decyzja  w  tym  zakresie  została  podjęta  w  dniu  5  czerwca 
2012 r. podczas rozpatrywania projektu ustawy  przez  Radę  Ministrów,  która  zdecydowała 
o przeniesieniu  spraw  dotyczących  umów  offsetowych  do  właściwości  Ministra  Obrony 
Narodowej.  Przewidziane  projektowaną  ustawą  przeniesienie  całokształtu  zagadnień 
związanych z zawieraniem i realizacją umów offsetowych z właściwości ministra właściwego 
do spraw gospodarki do kompetencji Ministra Obrony Narodowej pociąga za sobą potrzebę 
zmiany również innych ustaw. W konsekwencji, projektowana ustawa zmienia ustawę z dnia 
4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 743 i 984) oraz 
9 
 
ustawę z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. z 2013 r. 
poz. 189 i 852), których przepisy obecnie  sankcjonują  właściwość  Ministra  Gospodarki  w 
zakresie  offsetu,  określoną  w  ustawie  offsetowej.  Konkretne  propozycje  zawarto  w  części 
dotyczącej przepisów zmieniających. 
Na zwrócenie uwagi zasługuje również procedura zawarcia umowy offsetowej, która została 
doprecyzowana pod kątem wypełnienia praktyki stosowania art. 346 TFUE. Między innymi 
zawarcie umowy offsetowej wymaga uzasadnienia stosownie do art. 346 TFUE. 
W związku z likwidacją mnożnika offsetowego  projektowana ustawa wskazuje, że wartość 
umowy  offsetowej  będzie  ustalana  indywidualnie  dla  każdej  umowy  offsetowej.  Ustalenie 
wartości  umowy  offsetowej  uzależnione  jest  od  podstawowych  interesów  bezpieczeństwa 
państwa, których realizację ma zapewnić umowa offsetowa. 
Projektowana ustawa tworzy Komitet Offsetowy, jako organ opiniodawczo-doradczy 
działający  przy  Ministrze  Obrony  Narodowej  –  zmieniając  przepisy  ustawy  offsetowej 
dotyczące Komitetu do Spraw Umów Offsetowych, działającego dotychczas przy ministrze 
właściwym do spraw gospodarki. Ostatni będzie funkcjonował tylko dla spraw wynikających 
z zawartych przez ministra właściwego do spraw gospodarki umów offsetowych przed dniem 
wejścia w życie niniejszej ustawy. 
Projekt ustawy wprowadza również przepisy dotyczące procedur antykorupcyjnych. 
UZASADNIENIE SZCZEGÓŁOWE 
Art. 1 pkt 1 
Tytuł ustawy offsetowej uległ zmianie w związku z przyjętą koncepcją odejścia od pojęcia 
kompensata  kojarzonego  jedynie  z  uzyskiwaniem  korzyści  ekonomicznych.  Powodem 
zmiany  nazwy  ustawy  jest  fakt,  iż  obejmuje  swoim zakresem umowy offsetowe zawierane 
w związku z art. 346 TFUE. 
Art. 1 pkt 2 
Ze  względu  na  regulacje  prawa pierwotnego i wtórnego Unii Europejskiej konieczne jest 
podkreślenie ścisłego związku umowy offsetowej z podstawowym interesem bezpieczeństwa 
Rzeczypospolitej  Polskiej,  który  to  związek  pozwala  za  zastosowanie  przepisu  art.  346 
TFUE.  Mając  na  uwadze  Wytyczne  Komisji  Europejskiej  dotyczące  offsetu  oraz  motyw 
17 dyrektywy nr  2009/81/WE,  podnieść  należy,  iż  zakres  unormowania  projektowanej 
10 
 
zmiany  wymaga  również  wskazania,  że  wymogi  zawarte  w  umowie  offsetowej  muszą  być 
konieczne do ochrony podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa. 
Art. 1 pkt 3 
Zostaje  uchylony  w  całości  art.  2  ustawy  offsetowej.  Pozostawianie  w  ustawie  offsetowej 
przepisów  dotyczących  wyłączeń  nie  jest  konieczne  z  uwagi  na  fakt,  iż  każdy  przypadek 
zawarcia umowy offsetowej będzie rozpatrywany oddzielnie i będzie wymagał uzasadnienia 
zgodnie  z  art.  346  TFUE.  Przesłanką  obowiązku  zawarcia  umowy  offsetowej  będzie 
realizacja zamówienia stosowanie do art. 346 ust. 1 TFUE niezależnie od wartości umowy 
dostawy. Uchylenie art. 2 ustawy offsetowej nie spowoduje ograniczenia stosowania 
instrumentu offsetu. 
Art. 1 pkt 4 
W związku z tym, iż projektowana ustawa ma się odnosić jedynie do offsetu bezpośredniego, 
który  dotyczy  ochrony  podstawowych  interesów  bezpieczeństwa  wynikających 
z zawieranych w związku  z  realizacją  zamówień  o  podstawowym  znaczeniu  dla 
bezpieczeństwa  państwa,  proponuje  się  wprowadzenie  nowego  brzmienia definicji 
zobowiązania  offsetowego,  zagranicznego  dostawcy,  offsetobiorcy,  umowy  offsetowej, 
zamawiającego,  offsetodawcy,  podmiotu  dominującego,  podmiotu  zależnego  definicji 
przekazania technologii oraz wprowadza się definicję offsetu. 
Art. 1 pkt 5 
Projekt nadaje nowe brzmienie art. 4 ust. 3 oraz dodaje do tego przepisu ust. 4. Przepisy te 
precyzują obowiązek zawarcia przez zagranicznego dostawcę umowy offsetowej na zasadach 
określonych w ustawie offsetowej. 
Art. 1 pkt 6 
Doprecyzowano brzmienie art. 4a ustawy offsetowej. Zmiana porządkuje kwestie związane 
z jawnością  umów  offsetowych.  Potrzeba  dokonania  zmiany  wynika  z  faktu,  iż  umowy 
offsetowe  będą  zawierane  stosownie  do  wymogów  art.  346  TFUE,  chroniąc  podstawowe 
interesy bezpieczeństwa, tym samym niezbędne jest ograniczenie przekazywania informacji 
związanych z umowami offsetowymi do firmy offsetobiorcy i offsetodawcy, wartości umowy 
offsetowej,  informacji  dotyczącej  przedmiotu  dostawy  oraz  terminu  realizacji  umowy 
offsetowej. 
11