Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

W nowym art. 101o ust. 2 pkt 1 lit. d użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi
lub stanu środowiska”. Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto
w uzasadnieniu do definicji remediacji (art. 3 pkt nowy 31b Poś).
Dodanie art. 101p ma na celu uszczegółowienie zakresu oraz czynników, jakie
należy brać pod uwagę przy dokonywaniu oceny występowania znaczącego zagrożenia
dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska. Bardzo istotnym i znacznie łagodzącym
dotychczasowe przepisy uregulowaniem jest art. 101p ust. 3, który pozwala rdoś podjąć
decyzję o zaniechaniu remediacji, jeżeli przeprowadzona ocena występowania
znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska wykaże, że takie
zagrożenie nie występuje. Stwierdzenie przekroczenia dopuszczalnych zawartości
substancji powodujących ryzyko w glebie lub w ziemi wszczyna procedurę nakładającą
obowiązek wykonania remediacji. Jednakże przy opracowaniu planu remediacji zostaną
zebrane dodatkowe dane mające wpływ na ocenę zanieczyszczenia. Istnieje zatem
potrzeba umożliwienia rdoś podjęcia decyzji o zaniechaniu remediacji w wyjątkowych
wypadkach. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy wcześniejsza ocena
zanieczyszczenia sporządzona jedynie na podstawie analizy próbek nie zostanie
potwierdzona szczegółową analizą zagrożenia opracowaną z uwzględnieniem postaci
chemicznej zanieczyszczenia, jego biodostępności, unieruchomienia tych substancji
w glebie, możliwych dróg rozprzestrzeniania się oraz potencjalnie narażonych ludzi
i elementów środowiska. Efektem wszczętego postępowania będzie w tym wypadku
wydanie decyzji zwalniającej władającego powierzchnią ziemi lub innego sprawcę
z przeprowadzenia remediacji, zamiast wydania decyzji ustalającej plan remediacji.
Nowy art. 101p ust. 3 wprowadza możliwość dla ministra właściwego do spraw
środowiska do wydania rozporządzenia w sprawie sposobu oceny występowania
znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska. Z uwagi na zakres
rozporządzenia obejmujący zagadnienia higieny środowiska oraz planowany udział
państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego w opiniowaniu projektu planu
remediacji, zawierającego ocenę występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia
ludzi, proponuje się wydanie przedmiotowego rozporządzenia w uzgodnieniu
z ministrem właściwym do spraw zdrowia.
Analogiczne do art. 101p zmiany wprowadzono, dodając art. 17b w ustawie
szkodowej.
42

W art. 101p ust. 2 użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu
środowiska”. Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto w uzasadnieniu
do definicji remediacji (art. 3 pkt 31b Poś).
Wprowadzenie nowego art. 101r dotyczącego ustalania w planie remediacji sposobu
prowadzenia remediacji łagodzi dotychczasowe przepisy i wprowadza doprecyzowanie
zasad dokonywania wyboru najwłaściwszego sposobu przeprowadzenia remediacji.
Wprowadzona w związku z transpozycją dyrektywy IED definicja remediacji oraz
związane z tym zniesienie obowiązku bezwzględnego oczyszczania gleby i ziemi do
stanu wymaganego standardami jakości powoduje, że będzie konieczne indywidualne
określanie celów remediacji dla każdego terenu zanieczyszczonego. Nowy art. 101r
określa dopuszczalne sposoby przeprowadzenia remediacji oraz przesłanki dotyczące
wyboru sposobu przeprowadzenia remediacji. Jako najlepszą formę doprowadzenia
środowiska do stanu właściwego przyjęto usunięcie zanieczyszczenia przynajmniej do
dopuszczalnej zawartości substancji powodującej ryzyko (analogicznie do dotychczas
obowiązującego obowiązku przywrócenia stanu gleby i ziemi do stanu wymaganego
standardami jakości). Należy pamiętać, że jedynie ta forma remediacji daje gwarancję
całkowitego usunięcia negatywnego wpływu na środowisko. Biorąc jednak pod uwagę
proporcjonalność prowadzonych działań, doświadczenia związane ze stosowaniem
dotychczasowych przepisów oraz uregulowania Unii Europejskiej (dyrektywy IED oraz
dyrektywy ELD, a także projekt ramowej dyrektywy glebowej) zdecydowano dopuścić
w ściśle określonych przypadkach możliwość przeprowadzenia remediacji sposobem
innym niż usunięcie zanieczyszczenia.
Nowy art 101r ust. 1 pkt 2 wyszczególnia sposoby prowadzenia remediacji inne niż
oczyszczanie. Istotne jest, że inne sposoby prowadzenia remediacji muszą prowadzić do
usunięcia zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska w danym przypadku.
Zatem nie jest możliwe dowolne wybieranie sposobu prowadzenia remediacji, należy
wykazać, że przy użyciu odpowiednich, wybranych środków doprowadzi się do
usunięcia zagrożenia.
Nowy art. 101r ust. 3 określa warunki przeprowadzenia remediacji sposobem innym
niż usunięcie zanieczyszczenia. W art. 101r ust. 3 pkt 1, zgodnie z możliwością
wprowadzoną w art. 22 ust. 3 dyrektywy IED, przewidziano możliwość odstąpienia od
oczyszczania na rzecz innej formy remediacji, gdy oczyszczanie nie jest technicznie
wykonalne.
43

Oczyszczanie gleby lub ziemi samo w sobie może powodować negatywne skutki
w środowisku, ponieważ może wymagać wejścia na teren z ciężkim sprzętem,
wykopywania zanieczyszczonych mas ziemnych w celu oczyszczania ex situ itp.
Proponowany art. 101r ust. 3 pkt 2 zapobiega prowadzeniu oczyszczania, gdy mogłoby
ono spowodować niewspółmiernie wysokie negatywne skutki w środowisku. Dotyczy
to przykładowo sytuacji, gdy na danym terenie znajdują się obiekty chronione na
podstawie przepisów o ochronie przyrody, np. drzewa, które musiałyby ulec
zniszczeniu w wyniku prowadzenia remediacji. Podobne, aczkolwiek węższe,
rozwiązanie było dotychczas zawarte w § 2 pkt 1 lit. b rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz
standardów jakości ziemi, który to przepis pozwalał na zachowanie na obszarach
chronionych standardów wynikających ze stanu faktycznego, gdy zanieczyszczenie nie
powodowało zagrożenia. Nowy art. 101r ust. 3 pkt 3 określa możliwość odstąpienia od
oczyszczania z przyczyn finansowych. Prowadzenie oczyszczania do stanu
dopuszczalnej zawartości substancji powodujących ryzyko nie zawsze jest uzasadnione
z punktu widzenia analizy kosztów i korzyści, ponieważ usunięcie zagrożenia dla
zdrowia ludzi lub stanu środowiska może zostać osiągnięte poprzez zmniejszenie ilości
zanieczyszczeń, ograniczenie ich rozprzestrzeniania się, a nawet prowadzenie
długotrwałego samooczyszczania na terenach, na których droga narażenia na substancje
powodujące ryzyko nie wskazuje na występowanie zagrożenia przy zachowaniu
np. ograniczenia dostępu do terenu lub zmiany jego sposobu użytkowania.
Z kolei nowy art. 101r ust. 3 pkt 4 ma charakter porządkujący i jest związany
z uchyleniem art. 13 ustawy wprowadzającej. Zapisana w art. 13 ustawy
wprowadzającej możliwość odstąpienia od rekultywacji polegającej na przywracaniu
zanieczyszczonej gleby lub ziemi do stanu wymaganego standardami jakości
w przypadku zanieczyszczeń powstałych przed dniem 1 września 1980 r. na rzecz
rekultywacji ograniczonej, polegającej na przeprowadzeniu działań wykluczających
zagrożenie życia lub zdrowia ludzi bądź powstanie innych szkód oraz możliwość
rozprzestrzeniania się zanieczyszczenia, będzie mogła być realizowana poprzez
remediację której definicje wprowadzono do projektu zmiany Poś (art. 3 nowy pkt 31b).

44

W nowym art. 101r użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu
środowiska”. Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto w uzasadnieniu
do definicji remediacji (art. 3 pkt nowy 31b).
Art. 101s stanowi powtórzenie dotychczasowego przepisu art. 104 Poś, który
obecnie obowiązuje. Zmiana polega na zamianie kryterium zanieczyszczenia, jakim są
obecnie standardy jakości gleby i ziemi, na dopuszczalne zawartości substancji
powodujących ryzyko określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie nowego
art. 101a ust. 5 oraz doprecyzowaniu brzmienia.
Uchylenie w Poś dotychczasowych art. 103 ust. 3 i 4, art. 104 i art. 105, a także
art. 109 jest wynikiem wprowadzenia wyżej opisanych projektowanych przepisów.

3. Ochrona przed hałasem i obszary ograniczonego użytkowania
Zmiana art. 118c wynika ze zmian wprowadzonych do przepisów art. 145a.
Uchylenie w art. 135 ust. 5a i 5b Poś, stanowiących upoważnienie dla ministra
właściwego do spraw transportu do wydania, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw środowiska, rozporządzenia określającego zakres, formę dokumentacji
niezbędnej do utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia
polegającego na budowie drogi krajowej, sposoby ograniczenia użytkowania terenu
w obszarach ograniczonego użytkowania oraz rodzaje rekompensaty dla właścicieli
nieruchomości położonych w obszarach ograniczonego użytkowania, związane jest
m.in. z faktem, iż dyspozycja tego przepisu powinna być realizowana w ramach art. 135
ust. 1 Poś. Przepis art. 135 ust. 1 Poś daje wystarczającą podstawę do ustanowienia
obszaru ograniczonego użytkowania również dla dróg krajowych.
Nie jest zatem możliwe wydanie przedmiotowego aktu wykonawczego. Podjęta
została próba wydania tegoż rozporządzenia przez ówczesnego Ministra Transportu,
Budownictwa i Gospodarki Morskiej, jednakże większość przepisów ujętych
w projekcie rozporządzenia w sprawie dokumentacji i rekompensat dotyczących
obszaru ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia polegającego na budowie dróg
krajowych wykracza poza upoważnienie ustawowe. Wskazywane jest, iż
zaproponowane w projekcie rozporządzenia rekompensaty są de facto
odszkodowaniami określonymi w kodeksie cywilnym (postać tzw. rekompensaty
pieniężnej oraz restytucji naturalnej). Ponadto z upoważnienia ustawowego nie wynika
jasno, kto jest odpowiedzialny za sporządzenie dokumentacji niezbędnej do utworzenia
45

obszaru ograniczonego użytkowania, dlatego też nie jest możliwe jednoznaczne
określenie właściwego do tego zadania podmiotu. Jednocześnie inne regulacje prawne,
w tym art. 129 ww. ustawy, dają podstawę zarówno do wykupu nieruchomości, jak
i odszkodowań za poniesioną szkodę w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego
użytkowania.
Należy również zauważyć, iż w przypadku innych inwestycji infrastrukturalnych
(np. inwestycji kolejowych czy lotniskowych, czy pozostałych dróg publicznych) nie
ma określonych jednolitych standardów dokumentacji niezbędnej do tworzenia
obszarów ograniczonego użytkowania. Wydaje się, że nie jest właściwe wyróżnianie
w tym zakresie dróg krajowych. Pozostawienie jednolitych przepisów dla każdej gałęzi
daje szansę wypracowania jednolitej praktyki w tym zakresie.
Zmiana art. 135 ust. 5 jest konsekwencją uchylenia ust. 5a.

4. Instalacje i urządzenia
Dodanie art. 145a, art. 146a–146i i art. 157a oraz zmiana brzmienia przepisów
art. 144, 145, 146 i 148 są podyktowane potrzebą przeniesienia do polskich przepisów
niektórych postanowień rozdziałów III–VI dyrektywy IED. W tym celu niezbędne jest
m.in. dostosowanie do zakresu spraw koniecznych do uregulowania w aktach
wykonawczych do ustawy brzmienia przepisów upoważniających ministra właściwego
do spraw środowiska do wydania rozporządzeń w sprawie standardów emisyjnych (art.
146) i w sprawie pomiarów wielkości emisji (art. 148) oraz dodanie przepisu
upoważniającego ministra właściwego do spraw środowiska do wydania rozporządzeń,
w których uregulowane zostaną kwestie realizacji Przejściowego Planu Krajowego (art.
146h i art. 146i).
Zmiany redakcyjne wprowadzone do art. 144 ust. 4 są wynikiem zmiany przepisów
upoważniających do wydania rozporządzenia w sprawie standardów emisyjnych
z instalacji.
Nowy art. 157a zawiera definicje niektórych pojęć istotnych z punktu widzenia
przeniesienia do Poś postanowień art. 32–35 dyrektywy IED, dopuszczających czasowe
odstępstwa od ogólnych wymagań emisyjnych dla źródeł spalania paliw. Wśród tych
definicji zamieszczono m.in. definicję źródła spalania paliw (odpowiadającą pojęciu
obiektu energetycznego spalania z dyrektywy IED), uwzględniającą postanowienia
art. 3 pkt 25 i art. 29 dyrektywy IED, mającą znaczenie zarówno dla przepisów tytułu
46