Senacki projekt ustawy o petycjach

– 4 – 
z postanowieniami  Konstytucji  RP  poprzez  skonkretyzowanie  i  dookreślenie  prawa  petycji 
w odrębnej  ustawie,  czego  skutkiem  będzie  uporządkowanie  dotychczasowego  stanu 
prawnego w tym zakresie. 
W  związku  z  powyższym  projekt  ustawy  o  petycjach  stanowi  realizację  postanowień 
art. 63  Konstytucji  RP  poprzez  uregulowanie  składania  i  rozpatrywania  petycji,  sposobu 
postępowania oraz określenia właściwości organów w sprawach dotyczących petycji (art. 1). 
Art. 2 określa podmiotowy oraz przedmiotowy zakres ustawy. W świetle art. 63 ustawy 
zasadniczej prawo składania petycji przysługuje każdemu, co w terminologii konstytucyjnej 
oznacza wiele bliżej nieokreślonych podmiotów. Oprócz osób fizycznych, zgodnie z przyjętą 
w  prawie  konstytucyjnym  wykładnią,  podmiotami  uprawnionymi  do składania  petycji  są 
różne społeczne podmioty zbiorowe niezależnie od posiadanej osobowości prawnej, a więc 
związki  zawodowe,  związki  pracodawców,  organizacje  społeczno–zawodowe rolników, 
stowarzyszenia,  samorządy  społeczne  i  zawodowe,  fundacje,  itp.  organizacje  społeczeństwa 
obywatelskiego. Natomiast adresatami petycji, zgodnie z art. 63  Konstytucji  RP  są  dwie 
grupy  podmiotów:  organy  władzy  publicznej  oraz  organizacje  i  instytucje  społeczne 
w związku  z  wykonywanymi  przez  nie  zadaniami  zleconymi  z  zakresu  administracji 
publicznej.  Zgodnie  z  zakresem  konstytucyjnego  pojęcia  „organy  władzy  publicznej” 
adresatami  petycji  są,  zatem  zarówno  organy  państwowe  jak i organy  samorządu 
terytorialnego bez względu  na  terytorialny  zasięg  ich  działania  oraz  charakter  ich  funkcji. 
Druga grupa adresatów petycji obejmuje organizacje i instytucje  społeczne,  które  wykonują 
zadania z zakresu administracji publicznej. Wykładnia bliższa litery Konstytucji RP (formuły 
w „związku” z wykonywaniem takich zadań) nakazywałaby przyjąć, że chodzi o możliwość 
kierowania  petycji  nie  tylko  do  podmiotów  wykonujących  zadania  zlecone  władzy 
publicznej, lecz także w sprawach związanych z wykonywaniem tych zadań.  
Przepisy Konstytucji RP dają prawo składania petycji nie tylko w interesie publicznym, 
lecz  także  własnym  lub  innej  osoby  za  jej  zgodą.  W  związku  z  powyższym  w  projekcie 
ustawy  przyjęto,  iż  petycja  może  być  złożona  przez  osobę  fizyczną,  osobę  prawną 
lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną lub grupę tych osób do organu władzy 
publicznej,  a  także  do  organizacji  lub  instytucji  społecznej,  wykonującej  zadania  zlecone 
z zakresu administracji publicznej. 
Natomiast przedmiotem petycji może być żądanie ustanowienia lub zmiany przepisów 
prawa,  podjęcia  decyzji  lub  innego  działania  w  sprawie  dotyczącej  podmiotu  wnoszącego 
– 5 – 
petycję,  życia  zbiorowego  lub  wartości  wymagających  szczególnej  ochrony  w  imię  dobra 
wspólnego,  mieszczących  się  w  zakresie  zadań  i  kompetencji  podmiotu  rozpatrującego 
petycję. 
Projekt  ustawy  określa  formę,  w  jakiej  może  być  złożona  petycja  oraz  wymagane 
elementy,  jakie  powinna  zawierać  (art.  3).  Reguluje  także  kwestie  dotyczące  możliwości 
składania petycji przez grupę osób (art. 4). Ponadto doprecyzowuje, jakie elementy powinna 
zawierać petycja składana w interesie osób trzecich (art. 5).  
W celu pełnego zachowania zasady jawności oraz transparentności projekt przewiduje, 
że  petycja  może  zawierać  wniosek  o  utajnienie  danych  osobowych  podmiotu  wnoszącego 
petycję (art. 6). W konsekwencji dane dotyczące imienia i nazwiska podmiotu wnoszącego 
petycję  będą  mogły  być  zamieszczane  na  stronie  internetowej  podmiotu  rozpatrującego 
petycję lub urzędu go obsługującego, o ile do petycji nie zostanie dołączony wniosek o ich 
utajnienie.  
Przyjęte  rozwiązanie  nawiązuje  do  procedury  rozpatrywania  petycji  przez  Parlament 
Europejski. Rozwiązanie to może przyczynić się do tego, że osoba składająca petycję w pełni 
będzie utożsamiała się z celem i zasadnością jej złożenia.  
Ponadto ze względu na to, że przedmiotem petycji mogą być sprawy dotyczące między 
innymi  życia  zbiorowego  lub  wartości  wymagających  szczególnej  ochrony  w  imię  dobra 
wspólnego  ujawnienie  tożsamości  osoby  składającej  petycję  w  danej  sprawie  może 
przyczynić  się  do  zwiększenia  aktywności  innych  osób  w  tym  zakresie,  a  tym  samym 
zwiększenia udziału społeczeństwa w życiu publicznym.  
Projekt  ustawy  przewiduje  zasadę  działania  adresatów  petycji  w  ramach  ich 
właściwości,  która  powinna  być  ustalana  stosownie  do  materii,  której  petycja dotyczy 
i zakresu  kompetencji  podmiotu  niezbędnego  do  jej  rozpatrzenia.  Podmiot,  do  którego 
błędnie  wniesiono  petycję,  jest  obowiązany  do  przekazania  jej  właściwemu  podmiotowi 
(art. 7). 
Wprowadzona  została  także  możliwość  uzupełnienia  lub  wyjaśniania  treści  petycji, 
która  nie  spełnia  określonych  ustawowo  wymogów  (art.  8).  Należy  dodać,  że  petycja 
niezawierająca  takich  danych,  jak  imię  i  nazwisko,  miejsce  zamieszkania  oraz  adres 
do korespondencji nie będzie rozpatrywana. 
– 6 – 
Projekt  ustawy  nakłada  na  podmiot  rozpatrujący  petycję  lub  urząd  go  obsługujący 
obowiązek  zamieszczania  na  stronie  internetowej  informacji  zawierających  m.in.  zwięzły 
opis treści petycji oraz jej odwzorowanie cyfrowe (skan). Ponadto informacje te powinny być 
aktualizowane o dane dotyczące  przebiegu  postępowania  (art.  9).  Powyższy  obowiązek 
ma na celu 
zapewnienie  jawności  i  transparentności  postępowania  dotyczącego 
rozpatrywanych  petycji,  a  także  możliwości  zapoznania  się  z  ich  przedmiotem 
przez zainteresowane osoby. 
W projekcie ustawy  doprecyzowano  tryb  rozpatrywania  petycji  złożonej  do  Sejmu 
i Senatu, a także jednostki samorządu terytorialnego. W świetle przyjętych rozwiązań petycja 
złożona  do  Sejmu  lub  Senatu  będzie  rozpatrywana  przez  wskazaną  w  regulaminie 
odpowiednio Sejmu lub Senatu  właściwą  komisję  (art.  10  ust.  1).  Natomiast  w  przypadku 
złożenia petycji do jednostki samorządu terytorialnego przewodniczący organu stanowiącego 
tej jednostki będzie kierował petycje do rozpatrzenia przez właściwą komisję (art. 10 ust. 2). 
Projekt określa termin, w którym petycja powinna być rozpatrzona. W myśl przyjętych 
rozwiązań  petycja  powinna  być  rozpatrzona  bez  zbędnej  zwłoki,  nie  później  jednak 
niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej złożenia (art. 11). 
W  celu  zapewnienia  sprawności,  oszczędności  oraz  ekonomiki  postępowania 
uregulowane zostały także zasady rozpatrywania tzw. petycji wielokrotnej. W przypadku, gdy 
w ciągu miesiąca od otrzymania petycji przez właściwy podmiot składane są dalsze petycje 
dotyczące tej samej sprawy, podmiot rozpatrujący petycję może zarządzić łączne rozpatrzenie 
petycji (art. 12). 
Wprowadzony  został  przepis  mający  na  celu  zapobieżenie  wielokrotnemu 
rozpatrywaniu tych samych spraw, spowodowanych uporczywym wnoszeniem petycji 
niezawierających  żadnych  nowych  treści,  lecz  ponawianych z niewiedzy lub pobudek 
pieniackich.  W  takim  przypadku  rozpatrujący  petycję  będzie  mógł  pozostawić  ją  bez 
rozpatrzenia (o ile petycja ta nie powołuje się na nowe fakt lub dowody nie znane przedtem 
podmiotowi  rozpatrującemu  petycję),  ale  jednocześnie  musi  poinformować  składającego 
petycję o poprzednim sposobie jej załatwienia (art. 13). 
W  projekcie  ustawy  określona  została  forma  powiadomienia  wnoszącego  petycję 
o sposobie  jej  załatwienia  (art.  14).  Podmiot  rozpatrujący  petycję  będzie  informował 
o sposobie  załatwienia  petycji  w  formie  pisemnej  albo  za  pomocą  środków  komunikacji 
elektronicznej. 
– 7 – 
Projekt  ustawy  zawiera  także  przepis  mający  na  celu  wyłączenie  stosowania  zasady 
dyskontynuacji w  odniesieniu do projektu ustawy  wniesionego do Sejmu w wyniku 
rozpatrzenia  petycji  przez  właściwą  komisję  sejmową  lub  senacką  –  w sposób analogiczny, 
jak w przypadku obywatelskiego projektu ustawy czyni to ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. 
o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (Dz. U. Nr 62, poz. 688) (art. 15). 
Projekt ustawy przewiduje, że Prezes Rady Ministrów będzie składał corocznie Sejmowi 
i  Senatowi  informację  o  petycjach  rozpatrzonych  przez  poszczególnych  ministrów  oraz 
centralne  organy  administracji  rządowej.  Należy  podkreślić,  że  do  Sejmu  i  Senatu  będą 
wpływały  jedynie  informacje  dotyczące  rozpatrzonych  petycji  natomiast  nie  będzie 
dokonywana ocena trafności załatwionych spraw. Wydaje się zasadnym, aby właśnie do tych 
organów  wpływały  dane  dotyczące  rozpatrywanych  petycji  (art.  16).  Pozwoli  to  na  ogólną 
orientację, a także analizę zakresu przedmiotowego wnoszonych petycji. Liczba i treść petycji 
może  być  traktowana,  jako  jeden  ze  wskaźników  pracy  organów  państwowych,  ale  przede 
wszystkim jako źródło inspiracji, zmian i ulepszeń. 
Podobny obowiązek  dotyczący  składania  odpowiednio  Sejmowi  i  Senatowi 
sprawozdania  z  rozpatrzonych  petycji  został  nałożony  na  właściwe  komisje  rozpatrujące 
petycje na podstawie regulaminu Sejmu i Senatu. 
Ponadto właściwe komisje, do których przewodniczący organu stanowiącego jednostki 
samorządu  terytorialnego  skierował  petycje  do  rozpatrzenia  będą  corocznie  składały 
sprawozdanie z rozpatrzonych petycji odpowiednio radzie gminy, radzie powiatu albo 
sejmikowi województwa. 
Oprócz powyższego w celu umożliwienia zapoznania się z informacjami dotyczącymi 
rozpatrywania  petycji  także  przez  inne  podmioty  władzy  publicznej  oraz  podmioty 
niepubliczne,  na  podmioty  rozpatrujące  petycje  został  nałożony  obowiązek  umieszczania 
na stronie internetowej, w terminie do dnia 30 czerwca, informacji o rozpatrzonych petycjach 
(art. 17). 
W  zakresie nieuregulowanym w ustawie w sprawach petycji  projekt (w art. 18) 
przewiduje  odesłanie  do  przepisów  Kpa  dotyczących  skarg  i  wniosków,  w  szczególności 
w zakresie  dotyczącym  pomocniczego  ustalania  właściwości  organów  ze  względu 
na przedmiot petycji, jak również określania organu wyższego stopnia. 
– 8 – 
Wprowadzone  zostały  także  zmiany  w  Kodeksie  postępowania  administracyjnego 
wynikające z uregulowania prawa do składania petycji w odrębnej ustawie (art. 19). 
Projekt  przewiduje  wejście  w  życie  ustawy  po  upływie  6  miesięcy  od  dnia  jej 
ogłoszenia.  Wydaje  się,  że  będzie  to  wystarczający  czas  na  przygotowanie  się  podmiotów 
do rozpatrywania  petycji,  w  tym  opracowania  strony  internetowej,  na  której  będą 
zamieszczane informacje dotyczące petycji (art. 20). 
3. Konsultacje 
Projekt  ustawy  był  już  przyjęty  przez  Senat  VII  kadencji,  jednak  na  skutek  zasady 
dyskontynuacji nie przeszedł całej drogi legislacyjnej i musi być ponownie procedowany. 
Projekt  ustawy  został  przesłany w celu zaopiniowania: Ministrowi Administracji 
i Cyfryzacji, Ministrowi  Sprawiedliwości,  Ministrowi  Finansów,  Rzecznikowi Praw 
Obywatelskich,  Prokuratorii  Generalnej  Skarbu  Państwa,  Naczelnemu  Sądowi 
Administracyjnemu,  Krajowej  Radzie  Sądownictwa,  Krajowej Radzie Radców Prawnych, 
Naczelnej Radzie Adwokackiej, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Fundacji im. Stefana 
Batorego, Fundacji Edukacja dla Demokracji, Fundacji Instytut Sobieskiego oraz Instytutowi 
Spraw Obywatelskich. 
Swoje opinie przedstawili: Minister Administracji 
i Cyfryzacji, Minister 
Sprawiedliwości, Minister Finansów, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa i Naczelny Sąd 
Administracyjny. 
Ponadto  swoje  uwagi,  zastrzeżenia,  a  także  wyrazy  poparcia  dla  podjętej  inicjatywy 
ustawodawczej  zgłosiły  następujące  organizacje  pozarządowe:  Helsińska  Fundacja  Praw 
Człowieka, Fundacja im. Stefana Batorego, a także Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce. 
Natomiast  Krajowa  Rada  Sądownictwa  nie  zgłosiła  uwag  do  projektu  ustawy 
o petycjach. 
Projekt  ustawy  był  przedmiotem  przeprowadzonego  przez  senacką  Komisję  Praw 
Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisję Ustawodawczą wysłuchania publicznego. 
W wysłuchaniu publicznym wzięły udział, a także zgłosiły swoje uwagi takie podmioty 
jak:  Fundacja  im.  Stefana  Batorego,  Helsińska  fundacja  Praw  Człowieka,  Urząd  Miasta 
Poznania,  Pilski  Bank  Żywności,  ZHP  Komenda  Hufca  w  Pile,  Pilskie  Centrum  Pomocy 
Bliźniemu Monar Markot, Sztab Ratownictwa Społeczna Krajowa Sieć Ratunkowa, Polskie