Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i innych ustaw

przekazują  państwu  w  celu  zagwarantowania  świadczenia  emerytalnego.  Punktem 
wyjścia  do  przygotowania  niniejszego  projektu  ustawy  był  kanadyjski  system 
emerytalny, który uznawany  jest  za  jeden  z  najlepiej  funkcjonujących  systemów  na 
świecie.  Niestety  wprowadzenie  do  polskiego  sytemu  prawa  modelu  emerytalnego 
opartego ściśle na systemie kanadyjskim, złożonym - podobnie jak system polski – z 
trzech filarów, z których pierwszy stanowi jednak bezskładkową,  finansowaną  z 
podatków  emeryturę  minimalną,  byłoby  zbytnim  obciążeniem  finansowym  dla 
państwa.  Według  niektórych  danych  wprowadzenie  modelu  kanadyjskiego  z 
emeryturą  minimalną  należną  każdemu  po  osiągnięciu  wieku  emerytalnego 
niezależnie  od  przepracowanego  okresu,  kosztowałoby  Skarb  państwa  około  1,5 
biliona  złotych.  Wygospodarowanie  takiej  kwoty  na  reformę  emerytalną  w 
dzisiejszych czasach jest niestety nieosiągalne.  
W  związku  z  powyższym  posłowie  Solidarnej  Polski  proponują  wprowadzenie do 
polskiego systemu prawnego emerytury minimalnej –  umożliwiającej  egzystencję  na 
bardzo niskiej stopie - uzależnionej od wysokości płacy minimalnej, która w obecnym 
roku  wynosiłaby  1.000,-  zł  przy  składce  emerytalnej  w  wysokości  220,-  zł 
miesięcznie.  Warunkiem  otrzymania  przedmiotowej  emerytury  byłoby  posiadanie 
okresu  składkowego  i  nieskładkowego  równego  co  najmniej  40  latom,  warunkiem 
otrzymania emerytury minimalnej  nie  byłoby  natomiast  osiągnięcie  żadnego 
określonego z góry wieku emerytalnego. Emerytura minimalna staje się jedynie jedną 
z opcji, każdy z Polaków może więc wnosić składki w dotychczasowej wysokości. Dla 
tych,  którzy  zdecydują  się  na  inwestowanie  pieniędzy  we  własnym  zakresie, 
stworzona  została  zaś  opcja  możliwości  przejścia  na  emeryturę  minimalną. 
Zadeklarowanie wnoszenia składek na emeryturę minimalną wymaga odpowiedniego 
zgłoszenia  organowi  emerytalnemu  i  jest  uzależnione  tylko  i  wyłącznie  od  woli 
ubezpieczonego.  Wnoszenia  składek  na  emeryturę  minimalną  nie  można 
ubezpieczonemu narzucić. 
Podstawową różnicą pomiędzy modelem kanadyjskim, a polską emeryturą minimalną 
byłaby  więc  konieczność  ponoszenia  składki,  w  wysokości  na  dzień  dzisiejszy 
niemalże o połowę niższej od obecnie obowiązującej oraz odprowadzanie składki na 
emeryturę minimalną przez co najmniej połowę okresu uprawniającego  do przejścia 
na  emeryturę.  Ze  względu  na  obowiązujące  –  korzystne  -  zasady przyznawania 
świadczenia emerytalnego, z emerytury minimalnej nie mogłyby skorzystać niektóre 
grupy, takie jak funkcjonariusze  Policji,  Agencji  Bezpieczeństwa  Wewnętrznego, 
Agencji  Wywiadu,  Służby  Kontrwywiadu  Wojskowego,  Służby  Wywiadu 
Wojskowego,  Centralnego  Biura  Antykorupcyjnego,  Straży  Granicznej,  Biura 
Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i  Służby Więziennej oraz ich rodziny, 
żołnierze  oraz  ich  rodziny,  sędziowie,  prokuratorzy,  duchowni,  a  także  rolnicy.  W 
przypadku służb mundurowych, oraz sędziów i prokuratorów wynika to z faktu, że co 
do zasady emerytura w ich przypadku stanowi odpowiedni procent ostatnio 
uzyskiwanego  uposażenia.  W  przypadku  duchownych,  pobierających  świadczenie 
emerytalne  z  Funduszu  kościelnego,  wprowadzenie  przedmiotowej  regulacji  jest 
niecelowe,  gdyż  nie  dotyka  Funduszu  Ubezpieczeń  Społecznych.  Z  tych  samych 
względów  z  proponowanej  regulacji  nie  będą  mogli  korzystający  z  przywilejów 
związanych  z  ubezpieczeniem  w  Kasie  Rolniczego  Ubezpieczenia  Społecznego.  Z 
emerytury minimalnej będą mogły skorzystać zaś takie grupy zawodowe jak górnicy, 
kolejarze,  nauczyciele  i  nauczyciele  akademiccy,  jeżeli  zadeklarują  –  jak pozostali 
ubezpieczeni  -  opłacanie  składek  na  emeryturę  minimalną  Zakładowi  Ubezpieczeń 
Społecznych. 
Zgodnie z danymi GUS wraz z osiągnięciem nowego wieku emerytalnego, czyli progu 
67 lat dla ubezpieczonych kobiet urodzonych po 30 września 1973 r. oraz mężczyzn 
urodzonych po 30  września  1953 r.  średnia  długość  życia  po  osiągnięciu  wieku 
uprawniającego do pobierania emerytury wynosi 16 lat. Przez taki okres uprawnieni 
po  osiągnięciu  wieku  emerytalnego  średnio  uzyskują  świadczenia  emerytalne.  Z 
wyliczeń dokonanych przez ekspertów Solidarnej Polski wynika, że w celu uzyskania 
godziwego  świadczenia  emerytalnego  umożliwiającego  egzystencję  na  najniższym 
poziomie na dzień dzisiejszy wystarczająca jest kwota 1.000,- zł, dla uzyskania której 
według  stanu  na  rok  2013  r.  konieczne  byłoby  wnoszenie  składki  emerytalnej  w 
wysokości 220,-zł. 
Jako miernik wartości do wyliczania składki na  emeryturę minimalną oraz w latach 
następnych  wypłacania  świadczenia  emerytalnego  wprowadzone  zostało  minimalne 
wynagrodzenie  za  pracę.  Stopy  procentowe  składki  emerytalnej  dla  ubezpieczonych 
uiszczających  składki  na  emeryturę  minimalną  ustalono  jako  13,75%  wartości 
minimalnego wynagrodzenia  za  pracę.  Podstawę  wymiaru  emerytury  minimalnej 
stanowi  natomiast  62,5% kwoty minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę.  Powyższe 
oznacza  po  pierwsze,  że  składki  na  emeryturę  minimalną  mogą  ulegać  corocznej 
zmianie w zależności od zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 
myśl  zasady,  że  im  wyższe  wynagrodzenie  minimalne,  tym  wyższe  składki. 
Przyjmując, że podmioty ustalające wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę 
są  racjonalne,  projektodawcy  wychodzą  z  założenia,  że  minimalne  wynagrodzenie 
pozostanie  wiarygodnym  miernikiem  również  dla  ustalania  wysokości  świadczenia 
emerytury minimalnej,  której  wysokość  również  zmienna  będzie  w  zależności  od 
wysokości wynagrodzenia minimalnego na dany rok. 
Zgodnie  z  treścią  dodawanego  ust.  1a  w  art.  22  ustawy  o  systemie  ubezpieczeń 
społecznych, tak jak dotychczas część  składki  przekazywanej  ZUS,  zakład  będzie 
musiał  przekazać  do  OFE  oraz  Funduszu  Rezerwy  Demograficznej,  co  oznacza,  że 
część  środków  na  emeryturę  minimalną  przekazywana  będzie  na  zasadach 
dotychczasowych  według  ustaw  o    emeryturach  kapitałowych  oraz  o organizacji i 
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.  W  związku  z  powyższym  niniejsza 
nowelizacja nie narusza zasad II filaru, ale również nie modyfikuje aktów prawnych 
statuujących  zasady  III  filaru,  takich  jak  ustawa  o indywidualnych kontach 
emerytalnych i kontach zabezpieczenia emerytalnego  oraz ustawa o pracowniczych 
programach emerytalnych. 
Mając na uwadze, że ubezpieczeni będą mogli zadeklarować ponoszenie składek na 
emeryturę  minimalną,  ale  przy  wejściu  w  życie  przedmiotowej  nowelizacji 
ubezpieczeni  wnosili  składki  w  wysokości  dotychczasowej,  po  wejściu  w  życie 
ustawy część ubezpieczonych pozostanie przy opłacaniu składek na dotychczasowych 
zasadach,  część  zacznie  opłacać  składki  na  zasadach  nowych  na  poczet  emerytury 
minimalnej, a osoby, które zaczną podlegać ubezpieczeniu emerytalnemu dopiero po 
wejściu w życie przedmiotowej nowelizacji, zadeklarują wnoszenie składek na poczet 
emerytury  minimalnej  od  początku  ubezpieczenia,  przy  czym  i  one  będą  mogły 
przejść  w  przyszłości  na  opłacanie  składek  emerytalnych  według  zasad 
dotychczasowych.  
Wnioskodawcy  przewidzieli  więc  trzy  możliwości  naliczania  świadczenia 
emerytalnego po wejściu w życie przedmiotowej nowelizacji. Po pierwsze emerytura 
może być naliczana na zasadach obowiązujących dotychczas, po drugie w całości na 
zasadach emerytury minimalnej dla ubezpieczonych, którzy przez co najmniej połowę 
okresu  niezbędnego  do  nabycia  uprawnień  do  emerytury  minimalnej,  odprowadzali 
składki  na  emeryturę  minimalną  i  w  końcu  po  trzecie  wariant  mieszany  dla 
ubezpieczonych, którzy przez okres co najmniej 6 miesięcy, lecz nie dłużej niż przez 
połowę  okresu  niezbędnego  do  nabycia  uprawnień  do  emerytury  minimalnej, 
odprowadzał  składki  na  emeryturę  minimalną. W pierwszym przypadku emerytura 
będzie  naliczana  w  całości  według  zasad  dotychczasowych,  w  drugim  w  całości  od 
podstawy  w  postaci  wynagrodzenia  minimalnego  za  pracę,  w  trzecim  zaś  – 
mieszanym – według zasad dotychczasowych z tym zastrzeżeniem, że w co najmniej 
dziesięcioletnim  okresie  opłacania  składek  wybranym  przez  ubezpieczonego  do 
naliczania wysokości świadczenia emerytalnego muszą znaleźć się wszystkie okresy, 
w których ubezpieczony odprowadzał składkę na emeryturę minimalną. 
Ze względu na specyfikę zasad naliczania nowego świadczenia w postaci emerytury 
minimalnej,  w  zakresie  tego  świadczenia  wyłączone  zostało  stosowanie  Działu  VII 
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a konkretnie 
ustalanie  górnej  i  dolnej  granicy  świadczeń,  waloryzowanie  świadczeń  oraz  zbieg 
praw do świadczeń. W zakresie dwóch pierwszych punktów przyczyna wyłączenia ich 
stosowania wynika  ze  sztywnego  oparcia  wysokości  emerytury  minimalnej  na  bazie, 
jaką stanowi minimalne wynagrodzenie za pracę, w drugim zaś przypadku zbieg praw 
do  świadczeń  wyłączony  zostaje  na  podstawie  konkretnych zapisów ustaw 
dotyczących  emerytur  branżowych,  w  zakresie  świadczeń  określonych  w  ustawie  o 
emeryturach  i  rentach  z  Funduszu  Ubezpieczeń  Społecznych  zbieg praw do 
świadczenia  na  zasadach  dotychczasowych  i  nowych  rozstrzyga  art.  21a  ust.  4  tej 
ustawy, a ze względu na brak wieku emerytalnego nie jest możliwe określenie zasad 
przekształcenia  renty  z  tytułu  niezdolności  do  pracy  na  świadczenie  w  postaci 
emerytury minimalnej. 
Mając  powyższe  na  uwadze,  projekt  niniejszej  ustawy  wprowadza  nową  instytucję 
emerytury minimalnej dla ubezpieczonych, którzy zamiast przekazywać  składkę  w 
dotychczasowej  wysokości  decydują  się  na  jej  obniżenie  do  poziomu,  który 
zagwarantuje  im  otrzymywanie  emerytury  w  wysokości  minimalnej,  zapewniającej 
jedynie  możliwość  egzystencji.  Założeniem  leżącym  u  podstaw  przedmiotowego 
projektu ustawy jest fakt, że Polacy są na narodem gospodarnym i będą w stanie lepiej 
zainwestować  pieniądze,  które  obecnie  przekazują  Funduszowi  Ubezpieczeń 
Społecznych,  zapewniając  sobie  zabezpieczenie  po  przejściu  na  emeryturę  we 
własnym zakresie. 
3.  Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne 
Społeczeństwo  powinno  pozytywnie  zareagować  na  proponowany  projekt  ustawy, 
który  daje  możliwość  zainwestowania  różnicy  pomiędzy  składką  naliczaną  na 
zasadach dotychczasowych, a składką na emeryturę minimalną. Obywatele dotychczas 
faktycznie pozbawieni kontroli nad składkami  emerytalnymi  dostaną  możliwość 
zainwestowania części tej kwoty we własnym zakresie. Pamiętać przy tym należy, że 
niniejsza  propozycja  jest  jedynie  alternatywą,  z  której  ubezpieczeni  mogą,  ale nie 
muszą skorzystać. 
W  sferze  gospodarczej  przedmiotowa  regulacja  może  przynieść  poprawę  na  rynku 
pracy  spowodowaną  zmniejszeniem  po  stronie  pracodawców  i  zleceniodawców 
wysokość ponoszonej przez pracownika lub zleceniobiorcę składki emerytalnej, jeżeli 
ubezpieczony  zdecyduje  się  zadeklarować  wnoszenie  składek  na  emeryturę 
minimalną. 
Finansowym  skutkiem  proponowanej  nowelizacji  może  stać  się  zmniejszenie 
wpływów do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jak: FUS), co może z kolei 
wiązać się z koniecznością przesunięcia do FUS środków innych funduszy celowych. 
Oparcie  wysokości  składki  emerytury  minimalnej  na  wysokości  minimalnego 
wynagrodzenia może  spowodować  według  wyliczeń  zmniejszenie  wpływów  do  FUS 
ze  składki  emerytalnej  o  koło  5%,  czyli  według  prognozy  budżetowej  Planu 
Finansowego FUS na 2013 r. o kwotę około 3,75 mld złotych. 
Prawne skutki wejścia w życie niniejszej nowelizacji opisane zostały kompleksowo w 
pkt. 1 uzasadnienia. 
4.  Źródła  finansowania  jeżeli  projekt  niesie  obciążenia  dla  budżetu  państwa  lub 
jednostek samorządu terytorialnego 
W  wypadku,  gdyby  ze  zmniejszeniem  wpływów  FUS  wiązała  się  konieczność 
przesunięcia do FUS środków, wnioskodawcy proponują pokrycie różnicy ze środków 
pozabudżetowych, z Funduszu Rezerwy Demograficznej. 
5.  Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych 
Projekt nie wymaga wydania aktów wykonawczych. 
6.  Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej 
Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.