Poselski projekt ustawy o kasach oszczędnościowo-budowlanych i o wspieraniu przez państwo oszczędzania na cele mieszkaniowe

większej niż 3 punkty procentowe różnicy między oferowanym, stałym
oprocentowaniem oszczędności, a oprocentowaniem udzielanych kredytów.

Ponadto, począwszy od 3 roku powstania kas budowlanych wydatki budżetu na
premie mieszkaniowe będą rekompensowane dodatkowymi wpływami do budżetu z
tytułu podatków od nowych inwestycji mieszkaniowych uruchomionych dzięki
atrakcyjnemu finansowaniu przez kasy budowlane. Przeprowadzone symulacje w
rachunku ciągnionym wykazują ponadto, że po 6-7 latach te dodatkowe coroczne
wpływy do budżetu przewyższą wartość bieżącej pomocy państwa dla
oszczędzających w kasach budowlanych.

Zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych i dążenie do ciągłej ich
poprawy powinno leżeć w gestii samych zainteresowanych. adne państwo nie jest
w stanie zagwarantować mieszkania wszystkim swoim obywatelom. Może natomiast
i powinno stwarzać odpowiednie mechanizmy i formy pomocy finansowej, aby
maksymalnie poszerzać krąg tych, którzy sami będą rozwiązywać swoje problemy
mieszkaniowe. Z makroekonomicznego punktu widzenia system docelowego
oszczędzania na cele mieszkaniowe poprzez gromadzenie prywatnego kapitału oraz
finansowanie budownictwa mieszkaniowego inicjuje poprawę koniunktury w wielu
gałęziach przemysłu oraz stanowi istotny czynnik stabilnej gospodarki
wolnorynkowej. Dotychczasowe doświadczenia funkcjonowania tego systemu
potwierdzają, że jest on w stanie zmobilizować imponujące kwoty prywatnych
oszczędności na inwestycje mieszkaniowe.

Taki system gromadzenia prywatnego kapitału i finansowania budownictwa
mieszkaniowego działa tłumiąco na inflację. Po zgromadzeniu przez
oszczędzającego wkładu w wysokości 40-50 % określonej w umowie sumy,
faktyczna suma oszczędności wraz z odsetkami, finansową pomocą państwa oraz
kredytem kierowana jest bezpośrednio na inwestycje budowlane i remontowe.
Zwiększenie napływu kapitału inwestycyjnego przysparza miejsc pracy nie tylko w
samym budownictwie, lecz również w innych gałęziach przemysłu, handlu i w
rzemiośle. Poprzez napędzanie koniunktury w budownictwie mieszkaniowym, system
docelowego oszczędzania staje się siłą napędową rozwoju całej gospodarki
narodowej. Również z punktu widzenia polityki mieszkaniowej godna uwagi jest rola
odgrywana przez ten system. Upowszechniając finansowanie własnych czterech
ścian system zapobiega gwałtownemu wzrostowi cen na rynku mieszkaniowym.
Poprzez zwiększanie udziału kapitału własnego przyszłych mieszkańców w
finansowaniu inwestycji mieszkaniowych, system docelowego oszczędzania
zapobiega ich zbytniemu zadłużania się, co również działa antyinflacyjnie. Analizy
porównawcze wyraźnie wskazują, że kraje, w których poprzez regulacje podatkowe
preferuje się finansowanie budownictwa mieszkaniowego wyłącznie poprzez
zaciąganie kredytów, a nie poprzez wstępne oszczędzanie na ten cel, problemy
mieszkaniowe są zdecydowanie większe. System docelowego oszczędzania na cele
mieszkaniowe jest idealnym rozwiązaniem w sytuacji niedoboru środków
finansowych na inwestycje mieszkaniowe. Szczególnie istotną rolę może odegrać w
finansowaniu modernizacji i remontów stałej substancji mieszkaniowej, zwłaszcza
przy relatywnie wysokim poziomie prywatnej własności mieszkaniowej i faktycznym
stanie tych zasobów.

System docelowego oszczędzania dzięki własnemu, niezależnemu systemowi
refinansowania /wkłady oszczędnościowe/ oraz wewnętrznej synchronizacji
10

procesów oszczędzania i kredytowania jest w zasadzie niezależny od sytuacji
panującej na rynku kapitałowym. Jest to charakterystyczna cecha tego systemu,
będąca kolejnym gwarantem jego płynności. Kasy budowlane ze swoim
specyficznym produktem, jakim jest umowa docelowego oszczędzania na cele
mieszkaniowe powinny być niezbędnym uzupełnieniem sprawnie funkcjonującego
rynku usług finansowych w Polsce. Tym bardziej, że ich produkt, adresowany do
konkretnego klienta nie zastąpi dotychczasowych typowych bankowych lokat
oszczędnościowych i nie spowoduje przesunięcia oszczędności zgromadzonych w
bankach uniwersalnych, a będzie stymulował tworzenie dodatkowych oszczędności
przez zainteresowanych poprawą swoich warunków mieszkaniowych.

Kasy budowlane, będąc elementem systemu bankowego podlegają prawu
bankowemu z wszystkimi pozytywnymi tego konsekwencjami. Ustawa umożliwia
tworzenie wielu odrębnych, działających na zasadach rynkowych kas budowlanych,
tak aby warunki konkurencji gwarantowały oferowanie klientom optymalnych
warunków umów docelowego oszczędzania.


Pomijając fakt braku właściwego i kompleksowego programu mieszkaniowego, nie
mamy również w Polsce systemu gwarantowanego, masowego oszczędzania na
własne mieszkania przez mało i średnio zarabiające rodziny. Bez środków własnych
obywateli nie można w dalszej perspektywie przyspieszyć rozwoju budownictwa
mieszkaniowego i ratowania istniejących zasobów mieszkaniowych. Stąd kluczowa
sprawa rozwoju w Polsce systemu kas budowlanych.

W związku z tym, iż tradycyjne negatywne skojarzenia z dawnymi książeczkami
mieszkaniowymi PKO BP oraz najświeższa historia z kasami mieszkaniowymi nie
pomogą w tworzeniu takiego systemu długoterminowego oszczędzania, niezbędne
będzie zaangażowanie w ten system instrumentów finansowego wsparcia ze strony
państwa.

Odbudowa zaufania do systematycznego oszczędzania na mieszkania będzie
trudna, ale nie ma możliwości bezpiecznego mieszkaniowego długoterminowego
rozwoju budownictwa mieszkaniowego bez powszechnych kas budowlanych
wzorowanych na doświadczeniach europejskich.


Uzasadnienie szczegółowe


Rozdział 1 projektu ustawy „Przepisy ogólne” (art. 1 – 5) określa zasady tworzenia i
funkcjonowania kas oszczędnościowo – budowlanych zwanych dalej „kasami”.
Według ustawy kasy są bankami tworzonymi i działającymi w formie spółek
akcyjnych w oparciu o ustawę Prawo Bankowe.

Ich działalność polegać ma na przyjmowaniu na imienne rachunki docelowego
oszczędzania wkładów oszczędnościowych od osób fizycznych i udzielaniu im
kredytów na cele mieszkaniowe.

11

rodki pochodzące z wkładów mieszkaniowych wraz z przyznanymi premiami i
oprocentowaniem kasa przeznacza na kredyty mieszkaniowe wynikające z
zawartych umów.

Wolne środki kasy mogą lokować w papiery wartościowe emitowane przez Skarb
Państwa lub NBP oraz na rachunkach lokat terminowych w bankach.

W rozdziale 2 (art. 6 – 12) „Umowa docelowego oszczędzania na cele
mieszkaniowe” określa się definicję umowy docelowego oszczędzania na cele
mieszkaniowe, informuje jakie dane winna zawierać sporządzona umowa, co
rozumiemy pod pojęciem docelowej sumy oraz określona została wysokość
oprocentowania, wysokość udzielonego kredytu oraz sposób zabezpieczenia
udzielonego kredytu.

Celem mieszkaniowym, na który może być udzielony kredyt i oszczędności w kasie
to:
- uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego albo prawo do
odrębnej własności lokalu lub domu mieszkalnego.
- zakup, budowa, rozbudowa , modernizacja, odbudowa domu lub lokalu
mieszkalnego.
- nabycie
własności lub udziału w współwłasności gruntu przeznaczonego pod
budowę domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego oraz uzbrojenie
działki budowlanej.
- spłatę kredytu bankowego zaciągniętego po dniu wejścia w życie ustawy na
cele mieszkaniowe.
- wniesienie
przez
członka spółdzielni mieszkaniowej wpłat przeznaczonych na
przeniesienie przez spółdzielnię mieszkaniową na rzecz członka prawa
własności lokalu mieszkalnego.

Wysokość oprocentowania wkładów oszczędnościowych i kredytu mieszkaniowego
jest niezmienna w okresie obowiązywania umowy.

Różnica między wysokością oprocentowania udzielonego kredytu mieszkaniowego, a
wysokością oprocentowania wkładów nie może być wyższa niż 3 punkty procentowe.

Udzielony kredyt mieszkaniowy nie może być wyższy niż suma zgromadzonych
oszczędności wraz z oprocentowaniem i premiami.

Warunkiem udzielenia kredytu na cele mieszkaniowe jest jego zabezpieczenie
ustanowieniem hipoteki lub w innej formie zawartej w umowie docelowego
oszczędzania.

W rozdziale 3 „Wspieranie docelowego oszczędzania na cele mieszkaniowe” (art. 13
-15) ustawa określa wysokość wspierania oszczędności przez budżet państwa,
zasady zwrotu premii, sposób ich naliczania i przekazywania kasom.

Osobie fizycznej oszczędzającej w kasie przysługiwać będzie premia mieszkaniowa
corocznie ze środków budżetu państwa w wysokości 20% zgromadzonej kwoty,
jednakże dla obliczenia premii za dany rok kalendarzowy przyjmuje się kwotę
oszczędności nie wyższą niż 12 tys. zł.
12


Premia dopisywana jest do stanu oszczędności na rachunku oszczędnościowym.

Osoba fizyczna w przypadku wycofania środków z kasy lub przeznaczenia ich na cel
niezgodny z zawartą umową zobowiązana jest do niezwłocznego zwrócenia
przyznanej premii wraz z odsetkami ustawowymi do kasy, która niezwłocznie zwraca
te kwoty budżetowi państwa.

Rachunek oszczędnościowy można mieć tylko w jednej kasie i można otrzymać tylko
jedną premię.

Premie na rachunek kasy przekazuje Minister Finansów po przedłożeniu do 31
stycznia danego roku przez kasę stosownego sprawozdania.

W rozdziale 4 przedstawiono zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób
fizycznych.

Przez dodanie w art. 21 ust. 1. pkt. 5b przewiduje się, że dopisane premie do stanu
oszczędności na imiennym rachunku docelowym będą zwolnione z podatku
dochodowego.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od daty ogłoszenia z wyjątkiem
art. 16 zwalniającego premie oszczędnościowe dopisane do rachunku z podatku
dochodowego, który wszedłby w życie z dniem 1 stycznia 2014 r.

Przedstawienie założeń podstawowych aktów wykonawczych.

Zgodnie z art. 14 ust. 4 Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia
szczegółowe warunki i tryb udzielania premii mieszkaniowej, a także jej zwrotu, oraz
tryb rozliczeń kasy z budżetem państwa z tytułu udzielonych premii.
W rozporządzeniu tym Rada Ministrów w szczególności określi zasady:
1) korzystania przez osoby fizyczne, w tym niepełnoletnie, z prawa do premii
mieszkaniowej;
2) zawierania umów z kasą przez rodziców lub opiekunów prawnych na rzecz
niepełnoletnich uprawnionych do korzystania z premii;
3) oszczędzania na jednym rachunku w kasie przez małżeństwo oraz wnioskowania
wspólnie o premie mieszkaniowe w ramach limitu przysługującego dwóm osobom;
4) wnioskowania przez rodziców lub rodzica wychowującego samotnie niepełnoletnie
dziecko o premie mieszkaniowe w ramach przysługującego limitu;
5) potwierdzenia wykorzystania premii mieszkaniowej ( kwoty środków wycofanych
z kasy z premią, czy też kwoty wycofanej z kasy środków z odsetkami i premią);
6) zachowania prawa do premii bez konieczności realizowania celu mieszkaniowego
(przypadki losowe, cesja umowy oszczędnościowej, przekroczenie wieku
emerytalnego, określenie minimalnego okresu oszczędzania, po którym środki mogą
być wykorzystane na dowolny cel);
7) rozliczania pomiędzy kasą a Ministerstwem Finansów (zakres i tryb zgłaszania
wniosku o przekazanie środków budżetowych w wysokości premii mieszkaniowych
przysługujących osobom oszczędzającym w kasie za poprzedni rok, raportowanie z
tytułu rozdysponowania środków oraz z wykorzystania tych środków przez
13

oszczędzających, rozliczanie z tytułu nieuprawnionego wykorzystania przez klientów
kasy środków z premii mieszkaniowej);
8) opodatkowania lub zwolnienia z opodatkowania przychodów z tytułu
oszczędzania w kasie (odsetki, premie).

Oświadczenie o zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej.

Wnioskodawcy oświadczają, że projekt nie jest objęty zakresem prawa Unii
Europejskiej.

Wyniki przeprowadzonych konsultacji.

W stosunku do projektu nie prowadzono konsultacji, o których mowa w art. 34 ust. 5.


14