Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności

Art. 19 ust. 1, który precyzuje wymóg wydawania przez ministra wła-
ściwego do spraw rozwoju regionalnego opinii o zgodności projektu
programu rozwoju opracowanego przez właściwego ministra ze średnio-
okresową strategią rozwoju kraju, ma na celu zapewnienie spójności
prowadzonej polityki rozwoju i uwzględniania w dokumentach progra-
mowych celów i kierunków określanych w wiodącym dokumencie stra-
tegicznym, jakim jest średniookresowa strategia rozwoju kraju. Ponadto
programy rozwoju opracowane przez właściwego ministra będą podda-
wane analizie pod kątem spełnienia warunków określonych w art. 17
ust. 1, dotyczących wymogów, co do struktury i podstawowych elemen-
tów, jakie powinny zawierać te dokumenty. Opinia uwzględniająca po-
wyższe kryteria będzie przygotowywana przez ministra właściwego do
spraw rozwoju regionalnego, a następnie przedkładana wraz z projektem
programu rozwoju pod obrady Rady Ministrów celu przyjęcia w drodze
uchwały.
Art. 19 ust. 2 – 8 – przepisy te mają na celu określenie trybu przyjmowa-
nia, dokonywania zmian oraz publikowania dokumentów programowych
przez odpowiednie podmioty publiczne w zależności od typu dokumen-
tów.
Celem art. 19a jest jasne określenie, że programy, podobnie jak strategie
rozwoju, podlegają procesowi konsultacji. Niemniej jednak w przypadku
programów zrezygnowano z przeprowadzania konsultacji z Komisją
Wspólną Rządu i Samorządu, co pozwoli na usprawnienie i przyspiesze-
nie procesu przygotowywania dokumentów.
Art. 20 precyzuje przepisy dotyczące opracowywania i uzgadniania re-
gionalnych programów operacyjnych, prowadzenia negocjacji z Komisją
Europejską oraz warunków dofinansowania tych programów. Przepis
określa także konieczność przekazywania regionalnego programu opera-
cyjnego do wiadomości Radzie Ministrów.
26
14) Dot. art. 21 – zmiana przepisu wynika z potrzeby uwzględnienia benefi-
cjenta, jako podmiotu udzielającego pomocy, w rozumieniu przepisów
o pomocy publicznej. Ponadto do projektu nowelizacji została dodana
propozycja nowego przepisu wskazującego, że w przypadkach udziela-
nia pomocy indywidualnej, nieujętych w programach pomocowych wy-
danych na podstawie art. 21 ust. 3, szczegółowe warunki, przeznaczenie
i tryb udzielania tej pomocy będzie określony bezpośrednio w umowie
lub w decyzji o dofinansowaniu.
Obecne brzmienie art. 21, co do zasady, uniemożliwia udzielanie pomo-
cy publicznej nieuwzględnionej w ramach tzw. programu pomocowego
wydanego na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju. Jednocześnie nie jest możliwe, bądź niekiedy jest nie-
celowe, opracowywanie odrębnych programów pomocowych dla każde-
go przypadku pomocy publicznej udzielanej w ramach programów ope-
racyjnych.
Ponadto zmieniono przepis ust. 3, zawierający upoważnienie ustawowe
do wydawania rozporządzeń w zakresie pomocy publicznej w ten spo-
sób, że wskazano ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego,
jako właściwego do wydawania ww. rozporządzeń w zakresie progra-
mów operacyjnych, w ramach których zarząd województwa pełni funk-
cję Instytucji Zarządzającej lub Instytucji Pośredniczącej.
15) Dot. uchylenia rozdziału 4 „Plany wykonawcze” – uchylenie rozdziału 4
ma na celu zlikwidowanie rozwiązania o charakterze biurokratycznym,
niemającego formalnego i praktycznego zastosowania. Uchylenie tego
rozdziału nie zmienia istoty dokumentów, o których mowa w ustawie,
ich roli i trybu realizacji – dotyczy to bowiem Narodowych Strategicz-
nych Ram Odniesienia 2007 – 2013, które zgodnie z art. 51 ust. 1 stawa-
ły się planem wykonawczym. W nowelizowanej ustawie Narodowe Stra-
tegiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013 stają się narodową strategią
spójności.
27
16) Celem art. 25 jest jasne rozgraniczenie odpowiedzialności za realizację
odpowiednio programów operacyjnych i programów rozwoju.
17) Dot. art. 26 – zmiana jest efektem postulatów przede wszystkim samo-
rządów województw. Obecny katalog zadań Instytucji Zarządzającej jest
uważany za niekompletny, bądź też niewystarczający do osiągnięcia za-
mierzonych celów realizacyjnych. W związku z powyższym zapropo-
nowano zmiany zmierzające do nadania temu przepisowi brzmienia
uwzględniającego rzeczywiste potrzeby w tym zakresie. Ponadto zapro-
ponowano wprowadzenie wymogu ogłaszania przez Instytucje Zarządza-
jące w odpowiednich dziennikach urzędowych komunikatów dotyczą-
cych szczegółowych opisów priorytetów programów operacyjnych.
18) Dot. art. 27 – zmiany mają na celu przede wszystkim umożliwienie po-
wierzania Instytucjom Pośredniczącym wydawania decyzji o zwrocie
środków przekazanych na realizację programów, projektów lub zadań,
o której mowa w przepisach o finansach publicznych, a także doprecy-
zowanie regulacji dotyczącej zlecania tzw. czynności technicznych.
Obecnie decyzję, o której mowa w art. 211 ust. 4 ustawy o finansach pu-
blicznych, może wydać jedynie Instytucja Zarządzająca, co w świetle
systemów realizacji poszczególnych programów operacyjnych i katalogu
czynności, jakie Instytucji Pośredniczącej oraz Instytucji Wdrażającej
mogą być powierzone, nie wydaje się właściwe.
W art. 27 ust. 5 zastąpiono zwrot „zwraca tym jednostkom sektora finan-
sów publicznych lub fundacjom wydatki konieczne do wykonywania
tych czynności” zwrotem „pokrywa poniesione przez te jednostki lub
fundacje niezbędne koszty wykonania tych czynności”.
Zmiana brzmienia wynika z konieczności równoległego przekazania
środków jednostce sektora finansów publicznych lub fundacji, której
zlecono czynności techniczne, o których mowa w art. 27 ust. 4, wraz ze
zleceniem tych czynności. Ponadto zmiana ma na celu objęcie zwrotem
28
kosztów a nie tylko wydatków związanych z realizacją czynności tech-
nicznych.
19) Dot. art. 28 – zmiany dotyczą:
a) potrzeby doprecyzowania w zakresie definicji rodzajów projektów,
jakie mogą być dofinansowane w ramach programów operacyjnych
(zmiany art. 28 ust. 1 – 3) – obecne definicje nie są wystarczająco
precyzyjne. Zwłaszcza w przypadku projektu systemowego jest po-
stulowane rozszerzenie możliwości jego realizacji przez podmioty,
których projekty ze względu na realizację zadań publicznych mają
charakter systemowy, a jednocześnie przy obecnie obowiązującej
definicji za takie nie mogą być uznane, bowiem „projekty” nie wy-
nikają wprost z obowiązujących przepisów,
b) rozszerzenia przypadków, w których umowa o dofinansowanie jest
zastąpiona decyzją o dofinansowaniu – obecnie z przypadkiem ta-
kim mamy do czynienia jedynie wówczas, gdy Instytucja Zarządza-
jąca jest jednocześnie beneficjentem. Natomiast proponowane
brzmienie art. 28 ust. 2 określa, że ww. decyzja byłaby podejmowa-
na także wówczas, gdy beneficjentem byłaby jednocześnie Instytu-
cja Pośrednicząca. Warto zaznaczyć, że podobna formuła obowiązu-
je dla poprzedniego okresu programowania (art. 11 ust. 7 ustawy
z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju),
c) wpisania
obowiązku publikacji, na stronach internetowych właści-
wej Instytucji Zarządzającej, wszystkich dokumentów składających
się na system realizacji danego programu operacyjnego. W praktyce
publikacja taka ma już teraz miejsce. Jednak wpisanie tego wprost
do ustawy zwiększa gwarancję odpowiedniego poinformowania po-
tencjalnych wnioskodawców o warunkach i trybie realizacji progra-
mu operacyjnego, w tym w części dotyczącej ubiegania się o dofi-
nansowanie. Dodatkową zmianą na korzyść potencjalnych wniosko-
dawców jest wprowadzenie mechanizmu, który ma zapobiegać
29
„zaskakiwaniu” wnioskodawców zmianami, w szczególności w czę-
ści dotyczącej bezpośrednio wnioskowania o dofinansowanie. Regu-
lacja wprowadzana w art. 28 ust. 6 ustawy o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju w sposób wyraźny stanowi, że system realizacji nie
może ulec zmianie na niekorzyść wnioskodawcy w trakcie trwania
określonej tury konkursowej, z wyjątkiem przypadku, gdy co innego
będzie wynikać ze zobowiązań międzynarodowych lub przepisów
odrębnych ustaw. To ostatnie zastrzeżenie jest konieczne z uwagi na
to, że możliwa jest sytuacja, kiedy w związku z określonymi wymo-
gami „dawcy” przedmiotowych środków finansowych (w praktyce –
Komisji Europejskiej) konieczne będzie wprowadzenie zmiany
w powyższym zakresie, bowiem co innego mogłoby spowodować
negatywne konsekwencje po stronie Polski, jako państwa członkow-
skiego. Analogiczna sytuacja dotyczy przypadku, gdy konieczność
wprowadzenia powyższych zmian będzie wynikać z regulacji przy-
jętych na poziomie odrębnych ustaw. Nawet jednak w przypadku za-
istnienia konieczności zmodyfikowania systemu realizacji w trakcie
trwania określonego konkursu projekt ustawy wprowadza mecha-
nizm zabezpieczający sytuację prawną wnioskodawców – mianowi-
cie zakłada się, że wówczas dokonując publikacji zmian systemu na
stronach internetowych właściwa Instytucja Zarządzająca będzie
musiała załączyć ich uzasadnienie (wskazujące, że zachodzi jedna
z dwóch przesłanek umożliwiających dogonienie tego typu zmian),
a także termin, od którego będą stosowane.
20) Dot. art. 28a – dodanie tego przepisu wynika z konieczności wpisania
wprost do ustawy zasady, że w celu realizacji projektów realizowanych
w ramach programów operacyjnych mogą być tworzone partnerstwa, ze
wskazaniem ich charakteru oraz podstawowych zasad ich tworzenia
i funkcjonowania. Obecnie brak jest takiego przepisu, a jednocześnie
system realizacji, w szczególności PO KL, zakłada realizację szeregu
30