Rządowy projekt ustawy o komercjalizacji państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska"

Art. 3 projektu ustawy przyznaje Spółce wyłączne prawo używania wyrazu „poczta” w
nazwie spółki, w różnych przypadkach, oraz zastrzeżonego znaku towarowego.
Należy tu wyjaśnić, że intencją ustawodawcy jest przeniesienie na Spółkę wyłącznego
prawa do używania w nazwie podmiotu wyrazu „poczta”, które obecnie przysługuje
przedsiębiorstwu na podstawie art. 3 ustawy z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym
przedsiębiorstwie użyteczności publicznej „Poczta Polska”, a które nie przeszłoby na
Spółkę na podstawie art. 2 ust. 2 projektowanej ustawy. Na mocy bowiem art. 2 ust. 2
przechodzi jedynie prawo do używania dotychczasowej nazwy „Poczta Polska”. Nazwa
identyfikuje przedsiębiorstwo w obrocie prawnym i gospodarczym. Stanowi ona samo-
istne dobro o charakterze niematerialnym i posiada wartość majątkową. Nazwa przed-
siębiorstwa pozostaje pod ochroną prawa cywilnego. Zgodnie z art. 43 K.c. „w razie
przekształcenia osoby prawnej można zachować jej dotychczasową firmę z wyjątkiem
określenia wskazującego na formę prawną osoby prawnej, jeżeli uległa ona zmianie”.
Zatem przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu
Państwa będzie prowadziło do tego, że nowo powstała spółka będzie mogła korzystać z
firmy przedsiębiorstwa państwowego (firmą przedsiębiorstwa jest jego nazwa) z okre-
śleniem wskazującym na dany typ kapitałowej spółki handlowej.
Znak towarowy Poczty Polskiej został zgłoszony do Urzędu Patentowego Rzeczypospo-
litej Polskiej i od dnia 4 czerwca 1998 r. jest chroniony świadectwem ochronnym wy-
danym przez ten urząd w dniu 5 marca 2003 r.; został także zgłoszony do Urzędu Euro-
pejskiego i aktualnie oczekuje na rejestrację.
Należy jednocześnie podkreślić, że uprawnienia przyznane Spółce w powyższym arty-
kule nie są regulacją nową. Prawo takie jest kontynuacją uprawnień przyznanych Po-
czcie Polskiej na mocy ustawy z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie
użyteczności publicznej „Poczta Polska”.
Art. 4 projektowanej ustawy przyznaje Spółce prawo używania w działalności dotyczą-
cej obowiązku świadczenia powszechnych usług pocztowych oznak z godłem Rzeczy-
pospolitej Polskiej oraz pieczęci urzędowych z wizerunkiem orła, ustalonym dla godła i
napisem w otoku.
W dotychczasowej działalności prawo takie przysługiwało przedsiębiorstwu państwo-
wemu na podstawie art. 5 ustawy o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności pu-
blicznej „Poczta Polska”. Aktualnie art. 2a pkt 13 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o
godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych

6
(Dz. U. z 2005 r. Nr 235, poz. 2000), zgodnie z którym wizerunku orła mogą używać
te podmioty, którym przepisy szczególne dają prawo do używania wizerunku orła, stwa-
rza możliwość utrzymania tego uprawnienia również dla Spółki. Należy jednak zauwa-
żyć, że prawo to jest ograniczone, bowiem Spółka będzie mogła używać wizerunku orła
tylko w działalności polegającej na obowiązku świadczenia powszechnych usług pocz-
towych przez operatora publicznego, zatem działalność komercyjna Poczty Polskiej
S.A. jest wyłączona spod tego uprawnienia.
Art. 5 projektu ustawy stanowi, że do Spółki nie ma zastosowania art. 6 pkt 4 ustawy z
dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, z
późn. zm.).
Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, p.p.u.p.
„Poczta Polska”, jako podmiot utworzony na podstawie odrębnej ustawy, nie może
upaść. Uregulowanie takie stanowi w ocenie Komisji Europejskiej nieograniczoną po-
moc państwa, która jest niezgodna z przepisami dotyczącymi pomocy publicznej i naru-
sza zasady konkurencji na wspólnym rynku. Komisja Europejska wszczęła postępowa-
nie wyjaśniające w tej sprawie, które zostało zawieszone, jako że strona polska
zobowiązała się do rozwiązania tego problemu przy komercjalizacji Poczty Polskiej.
Rozdział 2 projektowanej ustawy (art. 6-12) zawiera przepisy regulujące proces komer-
cjalizacji Poczty Polskiej.
Art. 6 projektu ustawy stanowi, że do komercjalizacji Poczty Polskiej stosuje się przepi-
sy działu II ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U.
Nr 171, poz. 1379, z późn. zm.), o ile ustawa nie stanowi inaczej.
Odesłanie do przepisów ustawy oznacza, że do Spółki będą miały zastosowanie wszyst-
kie przepisy działu II ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, z wyjątkiem tych, które
w sposób odmienny zostaną uregulowane w projektowanej ustawie. Poniżej wskazano
te przepisy ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, które będą miały bezpośrednie za-
stosowanie do komercjalizacji Poczty Polskiej, z uwzględnieniem zmian wprowadzo-
nych ustawą z dnia 12 maja 2006 r. o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji
oraz o zmianie innych ustaw. Są to:
1) art. 5 ustawy, zgodnie z którym działalność Spółki zostanie oparta na przepisach
Kodeksu spółek handlowych. Artykuł ten wyłącza stosowanie niektórych przepisów
K.s.h. do spółki powstałej w wyniku komercjalizacji. Są to: art. 359, w zakresie do-

7
tyczącym przymusowego umorzenia, i art. 418, który dotyczy przymusowego wy-
kupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych (reprezentujących nie więcej niż 5 %
kapitału zakładowego) przez akcjonariuszy większościowych (posiadających łącz-
nie nie mniej niż 95 % kapitału zakładowego). Artykuł ten nie będzie miał zastoso-
wania do Spółki, bowiem będzie ona spółką z jednoosobowym udziałem Skarbu
Państwa. Do Spółki nie będzie miał też zastosowania art. 303 § 2 K.s.h.,
2) art. 6 ustawy, w którym zostały uregulowane kwestie pracownicze. Zgodnie z ust. 1
tego artykułu pracownicy komercjalizowanego przedsiębiorstwa stają się z mocy
prawa pracownikami Spółki. Oznacza to, że warunki pracy i płacy pracowników
Spółki pozostają takie same, jakie obowiązywały w przedsiębiorstwie. Ewentualne
rozwiązanie stosunku pracy albo zmiana zasad wynagradzania może nastąpić tylko
na zasadach ogólnych, określonych w Kodeksie pracy. Również dotychczas działa-
jące w przedsiębiorstwie związki zawodowe mogą funkcjonować bez potrzeby po-
nownego ich zawiązywania i rejestracji. Regulaminy wynagradzania, regulaminy
pracy, a także zakładowe układy zbiorowe pracy obowiązujące w przedsiębiorstwie,
obowiązują nadal w spółce. Zgodnie z ust. 2 art. 6 do pełnienia funkcji prezesa
pierwszego zarządu spółki powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsię-
biorstwa, chyba że nie wyrazi on zgody na pełnienie tej funkcji. Za utrzymaniem ta-
kiego uregulowania przemawia znajomość działalności Poczty Polskiej niezbędna
do kontynuowania działalności. Zgodnie z ust. 3 art. 6 stosunek pracy dyrektora
przedsiębiorstwa oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa
z dniem wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców.
Pracownikami Poczty Polskiej zatrudnionymi na podstawie powołania są Dyrektor
Generalny Poczty Polskiej, jego zastępcy oraz członkowie Rady Poczty Polskiej.
Oznacza to, że stosunek pracy zatrudnionych na podstawie powołania Dyrektora
Generalnego Poczty Polskiej, jego zastępców a także członków Rady Poczty Pol-
skiej, wygaśnie. Uzasadnienie zastosowania tego ustępu jest takie, że organizacja
przedsiębiorstwa państwowego różni się w zasadniczy sposób od organizacji spółki
prawa handlowego. Organy, które występowały w przedsiębiorstwie państwowym,
muszą zostać rozwiązane, a w ich miejsce zostaną utworzone organy odpowiednie
dla spółki prawa handlowego (zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie). Nie
można bowiem dopuścić do sytuacji, w której w ramach jednego organizmu będą
funkcjonowały organy właściwe zarówno dla przedsiębiorstwa państwowego, jak i
dla spółki prawa handlowego. Zgodnie z ust. 4 pracownikom, których stosunek pra-

8
cy wygaśnie w trybie ust. 3, przysługuje odprawa w wysokości 3-miesięcznego
wynagrodzenia,
3) art. 7 ustawy stanowi, że bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego staje się
bilansem otwarcia spółki, przy czym suma kapitałów własnych jest równa sumie
funduszu założycielskiego, funduszu przedsiębiorstwa i niepodzielnego wyniku fi-
nansowego za okres działalności przedsiębiorstwa przed komercjalizacją. Uregulo-
wanie takie wydaje się uzasadnione, ponieważ sporządzanie dwóch bilansów na
dwa następujące po sobie dni bilansowe (jako dzień bilansowy przyjmuje się dzień
wpisania spółki do rejestru) nie wydaje się mieć żadnego racjonalnego uzasadnienia
i spowodowałoby jedynie zwiększenie kosztów,
4) art. 8 ustawy regulujący sytuację niezatwierdzenia sprawozdania finansowego za
okres poprzedzający komercjalizację lub niepodjęcia decyzji w sprawie podziału zy-
sku netto albo określenia sposobu pokrycia straty netto stanowi, że czynności tych w
takim przypadku dokona walne zgromadzenie spółki,
5) w art. 12 ust. 2 określający, kto może być powołany na członka rady nadzorczej, ust.
5 regulujący tryb odwoływania przedstawiciela pracowników z rady nadzorczej oraz
ust. 6 stanowiący, że niedokonanie wyboru przedstawicieli pracowników nie stano-
wi przeszkody do wpisania Spółki do rejestru ani do podejmowania ważnych
uchwał przez radę nadzorczą,
6) art. 13 oraz art. 14 ustawy regulujące sprawy związane z powoływaniem rady nad-
zorczej spółki, z tym że do Poczty Polskiej jako jednoosobowej spółki Skarbu Pań-
stwa będzie miał zastosowanie tylko art. 13, który stanowi, że do czasu, gdy Skarb
Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem spółki, członkowie rady nadzorczej tej
spółki nie mogą pozostawać w stosunku pracy ze spółką ani świadczyć pracy lub
usług na jej rzecz na podstawie innego tytułu prawnego. Zakaz pozostawania w sto-
sunku pracy w jednoosobowej spółce Skarbu Państwa nie dotyczy osób wybranych
do rady nadzorczej przez pracowników. Natomiast art. 14, który stanowi, że w mo-
mencie, w którym Skarb Państwa przestanie być jedynym akcjonariuszem spółki,
postanowienia statutu dotyczące powoływania i odwoływania członków rady nad-
zorczej mogą być zmienione, jednakże z zastrzeżeniem, że pracownicy nadal za-
chowają prawo wyboru określonej liczby swoich przedstawicieli (liczba ta uzależ-
niona jest od liczebności rady nadzorczej), ma w przypadku ustanowienia Skarbu
Państwa jedynym akcjonariuszem wyłącznie charakter informacyjny. Będzie on

9
miał zastosowanie dopiero w drugim etapie przekształcenia Poczty Polskiej, tj. po
podjęciu przez Radę Ministrów decyzji o prywatyzacji Spółki. Nie zostaje on obec-
nie wyłączony, ponieważ bez względu na to, czy Poczta Polska będzie prywatyzo-
wana w oparciu o przepisy działu IV ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji czy w
trybie odrębnej ustawy, przepis ten będzie gwarantował pracownikom prawo wybo-
ru określonej liczby swoich przedstawicieli,
7) art. 15 ustawy określający status pracownika będącego członkiem rady nadzorczej.
Gwarantuje on pracownikowi spółki będącemu członkiem rady nadzorczej gwaran-
cję zatrudnienia. Zgodnie z tym zapisem spółka nie może w okresie trwania kaden-
cji rady ani w okresie roku po jej zakończeniu wypowiedzieć stosunku pracy ani
zmienić na niekorzyść warunków pracy lub płacy takiemu pracownikowi. Z uwagi
na rolę, jaką pełni rada nadzorcza w spółce akcyjnej, przyznanie takich gwarancji
jest konieczne, aby mogła ona swobodnie wykonywać swoje uprawnienia i spełniać
rolę, do jakiej została powołana, bez obaw, że jej niekorzystne rozstrzygnięcia mogą
zakończyć się odwołaniem jej członków. Ochrona przyznana w tym artykule ma
charakter bezwzględny, gdyż polega na zakazie wypowiedzenia stosunku pracy.
Ochrona ta nie obejmuje przypadków rozwiązania stosunku pracy; oznacza to, że w
przypadku zaistnienia przyczyn określonych w art. 52 lub 53 Kodeksu pracy (roz-
wiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika) możliwe jest
rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z członkiem rady nadzorczej,
8) art. 15a określający wymagania, jakie musi spełniać osoba wskazana przez Skarb
Państwa do pełnienia funkcji członka rady nadzorczej. Są to wymagania dotyczące
apolityczności tych osób. Zgodnie z nimi członkiem rady nadzorczej nie może być
osoba, która jest zatrudniona w biurze poselskim, senatorskim lub biurze posła do
Parlamentu Europejskiego na podstawie umowy o pracę, umowy o dzieło lub innej
umowy o podobnym charakterze, a także osoby wchodzące w skład organów partii
politycznych reprezentujących partie polityczne na zewnątrz, uprawnione do zacią-
gania zobowiązań oraz osoby zatrudnione przez partie polityczne na podstawie
umowy o pracę,
9) art. 16 regulujący tryb i zasady wyboru przez pracowników Spółki jednego członka
zarządu,
10) art. 19a regulujący tryb powoływania członków zarządu przez radę nadzorczą,

10