Poselski projekt ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z zakupem odzieży i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego

Dodatkowo trudno będzie określić, które z poniesionych wydatków istotnie kwalifikują się do
zwrotu.
Obecnie zastosowanie obniżonej stawki podatku VAT w odniesieniu do odzieży i dodatków
odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego nie zostało uzależnione od klasyfikacji
statystycznej. Zgodnie z poz. 76 i 77 załącznika nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) preferencyjna stawka
przysługuje bez względu na symbol PKWiU. Biorąc jednak pod uwagę, iż w ustawie tej nie
zdefiniowano ww. pojęć, należy posiłkowo odwołać się do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów
i Usług.
Zgodnie z poz. 7.3 Zasad Metodycznych Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług zaliczanie
danego produktu do odpowiedniego grupowania jest obowiązkiem producenta. Wynika to
z faktu, że właśnie producent posiada wszystkie informacje niezbędne do właściwego
zaliczenia produktu do odpowiedniego grupowania PKWiU 2008, tj. informacje dotyczące
rodzaju użytego surowca, technologii wytwarzania, konstrukcji i przeznaczenia wyrobu.
Należy jednak podkreślić, że dokonana klasyfikacja przez producenta nie może naruszać
zasad budowy i logiki struktury PKWiU. W razie trudności przy zaliczaniu towaru do
odpowiedniego grupowania PKWiU można wystąpić w tej w sprawie do organów
statystycznych. Procedury udzielania informacji w sprawie standardów tej klasyfikacji określa
Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie
trybu udzielania informacji dotyczących standardów klasyfikacyjnych (Dz. Urz. GUS Nr 1,
poz. 11).
Fakt, że sprzedaż danego towaru korzysta z preferencyjnej stawki podatkowej, gdyż towar ten
spełnia wymogi do objęcia go stawką obniżoną podatku VAT, nie oznacza, że faktura
dokumentująca ten zakup zawiera szczegółowy opis danego wyrobu. Dotyczy to również
faktur dokumentujących sprzedaż odzieży i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz
obuwia dziecięcego.
Od momentu, gdy obowiązywać będzie stawka podstawowa podatku VAT na ww. towary
(tj. od dnia 1 stycznia 2012 r.) i wprowadzona zostałaby procedura zwrotu wydatków z tego
tytułu, w wielu przypadkach stwierdzenie czy faktura w rzeczywistości dokumentuje zakup
towaru przeznaczonego np. dla niemowląt mogłoby okazać się bardzo trudne a czasami wręcz
niemożliwe. Pracownicy urzędów skarbowych zaangażowani w procedurę zwrotu nie byliby
w stanie każdorazowo zweryfikować tych faktur. Rzetelna weryfikacja tych faktur
wymagałaby każdorazowej kontroli u sprzedawcy, co byłoby niewykonalne.
Wskazanie w słowniczku ustawowym zaprojektowanego aktu co należy rozumieć przez
odzież i dodatki odzieżowe dla niemowląt oraz obuwie dziecięce, nie rozwiązuje powyższego
problemu, tym bardziej, że projekt w tym zakresie odwołuje się do dwóch pozycji załącznika
nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług, które zgodnie z ww. ustawą o zmianie ustawy
o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo o miarach zostają uchylone z dniem
1 stycznia 2012 r.
Zaproponowany w projekcie 2-miesięczny termin na wydanie decyzji określającej kwotę
zwrotu, należy uznać za zbyt krótki. Złożenie wniosku wszczyna postępowanie w sprawie
zwrotu. Jednocześnie, jak stanowi art. 7 projektu ustawy, w sprawach nieuregulowanych
w niniejszej ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. –
Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60, z późn. zm.). W konsekwencji,
podjęcie przez organ podatkowy zgodnego z prawem rozstrzygnięcia uwarunkowane jest
wyjaśnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Przed dokonaniem zwrotu, zarówno na
podstawie wniosku jak i w oparciu o wydaną decyzję w sprawie zwrotu, organ podatkowy jest
zobowiązany do przeprowadzenia postępowania dowodowego. Obowiązek prowadzenia
i zakres postępowania dowodowego wynika z przepisów Rozdziału 1 (Zasady ogólne)
i Rozdziału 11 (Dowody) Działu IV (Postępowanie podatkowe) ustawy – Ordynacja

5
podatkowa. Jeżeli po przeprowadzeniu tego postępowania okaże się, że prawidłowość
złożonego wniosku nie budzi wątpliwości, urząd skarbowy dokonuje zwrotu kwoty
wykazanej we wniosku bez wydania decyzji, w przeciwnym wypadku - urząd skarbowy
wydaje decyzję, w której określa kwotę zwrotu.
Dodatkowo należy zaznaczyć, iż wniosek i wszystkie składane z nim dokumenty podlegają
obowiązkowej weryfikacji przed dokonaniem zwrotu, bowiem taki obowiązek nałożony
został na organ podatkowy także przepisami poselskiego projektu ustawy (art. 6 ust. 3
projektu). Zatem dojście do przekonania, że wniosek jest złożony prawidłowo i tym samym
nie budzi wątpliwości musi być poprzedzone obowiązkową weryfikacją złożonej
dokumentacji.
Oznacza to, że organ podatkowy bez uprzedniego sprawdzenia i analizy takiego wniosku nie
jest w stanie ocenić jego prawidłowości. Dopiero po przeprowadzeniu postępowania
podatkowego, które wymaga dokonania szeregu czasochłonnych czynności, istnieje
możliwość stwierdzenia, że dany wniosek nie budzi wątpliwości i w związku z tym będzie
stanowił podstawę do dokonania zwrotu bez konieczności wydania decyzji lub też zakończy
się wydaniem decyzji w tej sprawie.
W praktyce bezwzględnie każdy wniosek wymaga wnikliwej analizy. Tym bardziej, że
w sytuacji gdy zwrot ten zostanie dokonany w nieprawidłowej wysokości, to ewentualna
weryfikacja decyzji w tej sprawie może nastąpić jedynie w drodze wznowienia postępowania
podatkowego lub stwierdzenia nieważności decyzji. Jednak żeby zastosować jeden z trybów
nadzwyczajnych muszą zostać spełnione odpowiednie przesłanki ustawowe.
Ponadto, jeśli zgodnie z projektem przysługujący nie częściej niż raz w roku zwrot dotyczy
zakupów nieprzekraczających 3000 zł w roku rozliczeniowym, to można się spodziewać fali
wniosków o ten zwrot w końcówce każdego roku. Spowodowałoby to poważne spiętrzenie
obowiązków pracowników aparatu skarbowego, którzy poza ww. zwrotami wykonują
jednocześnie swe podstawowe zadania. Krótki termin na dokonanie zwrotu może zatem
spowodować zakłócenia w prawidłowym funkcjonowaniu urzędów, a co najważniejsze
w wielu przypadkach, brak możliwości dokonania pełnej weryfikacji wniosku. Może to
doprowadzić do wypłacenia nienależnego zwrotu lub wypłacania odsetek za dokonanie
zwrotu po terminie. Jeszcze raz należy więc podkreślić, iż przedstawiony projekt niesie
dodatkowe, negatywne skutki dla budżetu.
Reasumując, weryfikacja wniosku o zwrot wydatków nie sprowadza się jedynie do
porównania wysokości wnioskowanej kwoty zwrotu z kwotami wynikającymi z załączonych
kopii faktur. Brak objaśnień na fakturze, z jakim towarem istotnie mamy do czynienia,
rodziłby konieczność przeprowadzania postępowania wyjaśniającego z udziałem podatnika
i wystawcy faktury. Może się również zdarzyć, iż podczas analizy wniosku o zwrot wystąpi
konieczność przeprowadzenia kontroli krzyżowej. Składane wnioski mogą również zawierać
znaczną ilość błędów. Ich załatwianie byłoby zatem bardzo czasochłonne i pracochłonne,
co wpłynie negatywnie na pozostałe zadania realizowane przez urzędy skarbowe.
Zaproponowany w projekcie ustawy system gotówkowych zwrotów wydatków poniesionych
przez osoby fizyczne na ubranka dla niemowląt i obuwie dziecięce wywołałby poważne
konsekwencje dla budżetu państwa oraz mógłby wywołać liczne patologie. Jak wskazano
wyżej wysokość wydatków w ramach tego systemu byłaby nieprzewidywalna. System
zwrotów byłby podatny na nadużycia polegające na zaliczaniu do kategorii ubranek dla
niemowląt ubrań dla dzieci, co w praktyce nie byłoby możliwe do skontrolowania, a nawet
handlu fakturami w celu wyłudzeń zwrotu.
Łączne wydatki budżetowe (tj. z tytułu zwrotów i administrowania tym systemem) mogłyby
przewyższyć wpływy związane z podwyżką stawki podatku VAT.
Poza tym wskazać należy, że brak jest dowodów na to, że w większości krajów europejskich
opodatkowanie artykułów dziecięcych jest bardzo niskie. Z opublikowanych przez Komisję

6
Europejską tabel stawek VAT w państwach członkowskich UE wynika, że oprócz Wielkiej
Brytanii i Irlandii, które stosują obecnie stawkę 0 % oraz Luksemburga (3 %), pozostałe
państwa członkowskie UE stosują w tym zakresie stawkę podstawową, zbliżoną do stawki
obowiązującej w Polsce (aż 17 państw stosuje stawkę nie mniejszą niż 20 %, z czego 10
stawkę podstawową przekraczającą 20 %). Nie należy przy tym zapominać, że w dobie
pogłębiających się problemów ze zbilansowaniem budżetów krajowych od początku 2009 r.
aż 12 państw członkowskich UE podniosło wysokość stawki podatku VAT w porównaniu do
dotychczasowego poziomu (w tym niektóre nawet o 4-5 punktów procentowych).
Dodatkowo wskazać należy, że poselski projekt ustawy zawiera regulacje, które są
niedopracowane pod względem prawnym i redakcyjnym. Poza wyżej wymienionymi błędami
takimi jak: określenie daty zmiany stawki na dzień 1 stycznia 2011 r., czy przywołanie
w słowniczku pozycji załącznika nr 3 do ustawy o VAT, które zostają uchylone, projekt
w art. 7, 8 zawiera nieprawidłowe bądź nieuaktualnione publikatory, a w art. 9 dodatkowo
błędnie przywołane podstawy prawne (art. 83 ust. 1 pkt 8 a nie art. 83 ust. 2 pkt 8 ustawy
o swobodzie działalności gospodarczej). Ponadto projektodawcy posługują się niejednolitą
terminologią, raz wskazując na wydatki związane z zakupem odzieży i dodatków
odzieżowych dla niemowląt, a raz na wydatki związane z zakupem odzieży i dodatków
niemowlęcych. Poza tym przywołany w art. 8 projektu tytuł ustawy „o zwrocie niektórych
wydatków związanych (...)” nie odpowiada tytułowi poselskiego projektu ustawy „o zwrocie
osobom fizycznym niektórych wydatków związanych (...)”, co świadczy o niedopracowaniu
przedstawionych regulacji.
Projektowana ustawa nie odpowiada także wymogom legislacyjnym określonym w art. 34
ust. 2 pkt 4, 5 i 6 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. –
Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r., Nr 5, poz. 47), zgodnie
z którymi do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, które powinno:
- przedstawiać rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana,
- przedstawić przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne,
- wskazywać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obciążenia budżetu
państwa lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego.
W uzasadnieniu pominięto jednak precyzyjne określenie tych, jakże istotnych kwestii.
Mając na uwadze powyższe, w ocenie Rady Ministrów, rozwiązania zawarte w projekcie
poselskim komplikują system podatkowy, powodują znaczne skutki budżetowe i rodzą
uzasadnione wątpliwości co do spójności i racjonalności, a także premiują osoby (rodziny)
posiadające znaczne dochody.
Rada Ministrów negatywnie ocenia zatem propozycje zawarte w poselskim projekcie ustawy
o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z zakupem odzieży
i dodatków odzieżowych dla niemowląt oraz obuwia dziecięcego (druk sejmowy nr 3917)
z uwzględnieniem autopoprawki wniesionej w dniu 22 marca 2011 r. (druk 3917-A) i wnosi
o niekontynuowanie prac nad projektem ustawy.






7