Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw

Uzasadnienie

Każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej ma prawo do godnego życia w
społeczeństwie. Fundamentalnym zaś obowiązkiem demokratycznego państwa prawa jest
przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. Tego rodzaju obowiązek realizowany
powinien być między innym przez godne zabezpieczenie potrzeb życiowych osób starszych i
chorych – emerytów i rencistów. Osób, które z racji wieku zakończyły swoją aktywność
zawodową lub uwagi na stan zdrowia nie są w stanie samodzielnie zarobkować. Wyrazem tego
obowiązku, ale również przejawem solidaryzmu społecznego winno więc być wyrównanie
poziomu życia najsłabszych jednostek. Dlatego też projektodawcy proponują wprowadzić do
systemu rentowo – emerytalnego dodatkowe świadczenie w postaci rocznego dodatku
pieniężnego. wiadczenia skierowanego do osób najsłabiej uposażonych, których wysokość renty
lub emerytury nie pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb egzystencjalnych – zakupu
żywności, lekarstw, opłacenia czynszu i innych mediów, a także zakupu ubioru. Uzasadnieniem
proponowanej instytucji jest nie tylko wzmocnienie funkcji i zadań Państwa w zakresie ochrony
swoich najsłabszych obywateli, ale również aktualne otoczenie makroekonomiczne. Obecnie
obserwujemy wzrost cen podstawowych dóbr kompsumpcyjnych, głównie cen żywności.
Spowodowany on jest nie tylko kilkuletnim wzrostem cen na rynkach światowych, ale również
niedoborem podstawowych produktów spożywczych, który został wywołany ubiegłoroczną
powodzią. Dodatkowo z dniem 1 stycznia bieżącego roku wskutek działań rządu Pana Premiera
Donalda Tuska doszło do podwyższenia stawki podatku od towarów i usług. Podwyższenia, które
nastąpiło pomimo wcześniejszych, licznych oświadczeń Pana Premiera i innych przedstawicieli
obecnego rządu o dobrej sytuacji ekonomicznej Polski i stanu finansów publicznych. Powyższe,
zdaniem wnioskodawców niniejszego projektu ustawy, będzie skutkowało dalszym wzrostem
podstawowych dóbr od kilku do kilkunastu procent w skali roku. Konsekwencją zaś tego będzie
dalsze pogłębienie ubóstwa w Polsce i przeniesienie ciężaru podwyżki VAT-u na osoby najmniej
zarabiające. Przygotowany przez posłów „Prawa i Sprawiedliwości” ma przeciwdziałać takiej
sytuacji i łagodzić skutki wzrostu cen dla emerytów i rencistów, którzy otrzymują najniższe
świadczenia. Proponowany projekt ustawy wchodzi w skład pakietu propozycji ustawowych
zmian przygotowanych przez posłów „Prawa i Sprawiedliwości”, a które to mają stanowić realną
pomoc dla najsłabiej zarabiających obywateli naszego kraju. Równoległe zostanie przygotowany
projekt wsparcia dla najbiedniejszych rodzin poprzez odpowiednią nowelizację ustawy o
zasiłkach rodzinnych.
Projekt ustawy wprowadza do ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nowe świadczenie w postaci rocznego dodatku
pieniężnego.
Projektodawcy proponują przyznanie raz w roku dodatku w wysokości 700 zł dla osób, u
których otrzymywane świadczenie nie przekraczało kwoty 800 zł miesięcznie, 500 zł dla osób
otrzymujących świadczenie w wysokości wyższej niż 800 zł, ale nie przekraczającej kwoty 1300
zł i wreszcie 250 zł dla osób, których świadczenie jest wyższe niż 1 300 zł. Zaproponowaną
wysokości dodatku wnioskodawcy traktują jako absolutne minimum.
Projektodawcy przewidują wprowadzenie negatywnej przesłanki prawa do tego
świadczenia w postaci uzyskiwania jednocześnie przez osobę uprawnioną do świadczenia
emerytalnego lub rentowego przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi
ubezpieczenia społecznego, o której mowa w art. 104 ust. 2 oraz służby wymienionej w art. 6 ust.
1 pkt 4 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dodatek ten nie
będzie przysługiwał, jeżeli uprawniony do renty lub emerytury będzie jednocześnie wykonywał
działalność podlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w postaci zatrudnienia,
służby lub innej pracy zarobkowej albo jeżeli będzie prowadził pozarolniczą, a także w razie
uzyskiwania przychodu z pełnionej służby, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy.
Projekt ustawy wprowadza również mechanizm określania wysokości renty lub
emerytury dla potrzeba ustalenia istnienia prawa do rocznego dodatku pieniężnego. Przy ustalaniu
wysokości dodatku uwzględnia się kwotę świadczenia (renty lub emerytury) łącznie z dodatkiem
pielęgnacyjnym, dodatkiem dla sierot zupełnych w wysokości ustalonej przed dokonaniem
potrąceń i egzekucji na zasadach określonych w ustawie. Jeżeli osobie uprawnionej do renty lub
emerytury przysługuje jednocześnie świadczenie o charakterze emerytalnym lub rentowym z
instytucji zagranicznych to przy ustaleniu rocznego dodatku pieniężnego przyjmuje się sumę
świadczeń przysługujących osobie uprawnionej. W przypadku natomiast, gdy do renty rodzinnej
jest uprawniona więcej niż jedna osoba będzie przysługiwał wyłącznie jeden dodatek. W sytuacji,
gdy osobie uprawnionej do renty rodzinnej przysługuje jednocześnie renta socjalna, przy ustaleniu
wysokości dodatku przyjmuje się sumę świadczeń przysługujących osobie uprawnionej.
Projekt ustawy wprowadza także mechanizm waloryzacji proponowanego świadczenia.
Kwota rocznego dodatku pieniężnego będzie podwyższana przy zastosowaniu wskaźnika
waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja. Przyjęte
zostało tożsame rozwiązanie z zasadami waloryzacji dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot
zupełnych.
Roczny dodatek pieniężny będzie wypłacany z urzędu przez organ emerytalno-rentowy i
bez konieczności składania odrębnego wniosku przez osobę uprawnioną. Proponuje się, ażeby
świadczenie to było wypłacane w miesiącu marcu roku kalendarzowego wraz rentą lub emeryturą.
W pozostałym zakresie do zasad wypłacania tego świadczenia będą miały zastosowanie
odpowiednio przepisy art. 130 – 132 ustawy.
Charakter i cel projektowanego rocznego dodatku pieniężnego uzasadnia również
zdaniem wnioskodawców zwolnienie kwoty tego dodatku spod opodatkowania podatkiem od
osób fizycznych, jak również nieuwzględniania tego świadczenia jako składnika dochodu w
rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o dodatkach mieszkaniowych.
Konsekwencją takiego rozwiązania jest zaproponowanie wprowadzanie odpowiednich zmian w:
ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 2 projektu
ustawy), w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 roku o dodatkach mieszkaniowych (art. 3 projektu
ustawy) oraz w ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (art. 4 ustawy).
Konsekwencją uznania proponowanego rocznego dodatku pieniężnego jako świadczenia
w rozumieniu art. 3 ustawy jest również to, iż kwota tego dodatku nie będzie zaliczana do
podstawy wymiaru składki zdrowotnej, o której mowa w 81 ust. 8 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia
2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dla osób
pobierających emeryturę lub rentę.
Nowelizacja ustawy spowoduje obciążenie budżetu państwa w 2011 kwotą około 3 500
mln zł rocznie. Projekt powoduje pozytywne skutki społeczno-gospodarcze.
Przedmiotowy projekt ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy nie został poddany konsultacjom społecznym, o których mowa w art. 34
ust. 3 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.



 
Warszawa, 4 lutego 2011 r.
BAS-WAPEiM-231/11
Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców:
poseł Małgorzata Sadurska)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje zmianę ustaw: z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r.
Nr 153, poz. 1227, ze zmianami), z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, ze
zmianami), z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr
71, poz. 734, ze zmianami) oraz z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, ze zmianami). Zmiana dotyczy
wprowadzenia w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych nowego świadczenia emerytalno-rentowego, określonego jako
„roczny dodatek pieniężny”. Dodatek ten ma przysługiwać osobie uprawnionej
do emerytury lub renty, która posiadała prawo do świadczenia w marcu
poprzedniego roku kalendarzowego. Projekt określa warunki nabywania prawa
do dodatku oraz zasady ustalania jego wysokości, a także zasady i tryb
przyznawania oraz wypłaty świadczenia. Zmiany pozostałych ustaw dotyczą:
objęcia rocznego dodatku pieniężnego zwolnieniem przedmiotowym od podatku
dochodowego od osób fizycznych, niewliczania dodatku do dochodu osoby
ubiegającej się o dodatek mieszkaniowy oraz niewliczania dodatku do dochodu
osoby ubiegającej się o świadczenie pieniężne z pomocy społecznej.
Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 3 ust. 3 zdanie drugie ustawy
o dodatkach mieszkaniowych, do dochodu osoby ubiegającej się o dodatek
mieszkaniowy nie wlicza się dodatków dla sierot zupełnych, rocznego dodatku
pieniężnego, zasiłków pielęgnacyjnych, zasiłków okresowych z pomocy
społecznej, jednorazowych świadczeń pieniężnych i świadczeń w naturze z
pomocy społecznej oraz dodatku mieszkaniowego. Przyjęcie przepisu w
proponowanym brzmieniu skutkowałoby więc obowiązkiem wliczania do
dochodu następujących – wskazanych expressis verbis w obecnym brzmieniu
zmienianego przepisu – przychodów: świadczeń pomocy materialnej dla
uczniów, jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia się dziecka, dodatku z
tytułu urodzenia dziecka, pomocy w zakresie dożywiania oraz zapomogi
pieniężnej, o której mowa w przepisach o zapomodze pieniężnej dla niektórych
emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo
zasiłek przedemerytalny w 2007 r.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Kwestie stanowiące przedmiot projektu ustawy nie są regulowane
prawem Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii zawartych w przepisach
opiniowanego projektu.

4. Konkluzja
Przedmiot projektu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw nie jest objęty prawem
Unii Europejskiej.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski


2