Rządowy projekt ustawy o Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia

której celem jest podejmowanie działań na rzecz dialogu i porozumienia
w stosunkach rosyjsko-polskich, opiniowanie przedkładanych przez Dyrektora
Centrum propozycji działań Centrum, mających na celu realizację zadań
ustawowych, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 1 – 9, poszukiwanie nowych
form wsparcia organizacyjnego, koncepcyjnego i finansowego działalności
Centrum, wyrażanie opinii i składanie wniosków do Dyrektora Centrum we
wszystkich istotnych sprawach związanych z działalnością Centrum.
Natomiast do zadań Rady Centrum należy opiniowanie: kierunków
działalności Centrum, inicjatyw, opracowań i badań prowadzonych przez
Centrum, projektu rocznego planu działania oraz projektu rocznego planu
finansowego Centrum, rocznego sprawozdania z działalności Centrum,
tworzenia, przekształcania i likwidowania oddziałów Centrum, projektów
zmian w statucie Centrum. Ponadto Rada Centrum będzie uprawniona do
przedstawiania Dyrektorowi Centrum stanowisk, opinii lub wniosków we
wszystkich sprawach dotyczących działalności Centrum.

Powołanie w skład Rady Centrum lub w skład Międzynarodowej Rady
Centrum nie powoduje nawiązania stosunku pracy z Centrum. Członkom Rady
Centrum za udział w posiedzeniach przysługują wyłącznie diety i inne
należności z tytułu podróży krajowych, zaś zasady pokrywania kosztów
uczestnictwa członków Międzynarodowej Rady Centrum w jej posiedzeniach
zostaną określone w rozporządzeniu, do wydania którego został upoważniony
minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. Struktura organizacyjno-kadrowa Centrum

Pracownikami zarządzającymi będą Dyrektor Centrum i jego zastępcy. Projekt
ustawy określa maksymalną liczbę dwóch zastępców Dyrektora Centrum.
Wysokość wynagrodzenia Dyrektora Centrum ustalana będzie przez ministra
właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zgodnie
z przepisami ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących
niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306, z późn. zm.).

11


Organizacja wewnętrzna Centrum zostanie określona w statucie Centrum,
nadawanym przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego w drodze zarządzenia.

Centrum będzie mogło posiadać oddziały zamiejscowe w kraju, o ile ich
utworzenie będzie uzasadnione zakresem współpracy Centrum z instytucją
utworzoną przez władze Federacji Rosyjskiej, której celem jest podejmowanie
działań na rzecz dialogu i porozumienia w stosunkach rosyjsko-polskich.
W początkowym okresie działalności Centrum nie przewiduje się tworzenia
oddziałów zamiejscowych, ale przepis dający Dyrektorowi Centrum
możliwość, po zasięgnięciu opinii Rady Centrum, wystąpienia do ministra
właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego
z
odpowiednim wnioskiem
i pozostawiający ministrowi decyzję w tym
zakresie zapewni możliwość szybkiego i elastycznego dostosowania struktury
Centrum do aktualnych potrzeb.

III. Zadania
Centrum

Podstawowy cel działalności Centrum został określony w art. 3 ust. 1 projektu
ustawy, który stanowi, że „Celem działalności Centrum jest inicjowanie,
wspieranie i stymulowanie działań podejmowanych w Rzeczypospolitej Polskiej i
Federacji Rosyjskiej na rzecz dialogu i porozumienia w stosunkach polsko-
rosyjskich.”. Powołanie nowej instytucji wynika z potrzeby realizacji
następujących celów szczegółowych: utrzymywania współpracy z instytucją
utworzoną przez władze Federacji Rosyjskiej, której celem jest podejmowanie
działań na rzecz dialogu i
porozumienia w stosunkach rosyjsko-polskich,
pogłębienia wzajemnych stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Federacją
Rosyjską w dziedzinie historii, kultury i dziedzictwa narodowego, prowadzenia
wspólnych badań naukowych, intensyfikacji procesu zbliżania się obu narodów,
ochrony pamięci o losach Polaków w Rosji i Rosjan w Polsce, w tym zwłaszcza o
polskim dziedzictwie narodowym i dobrach kultury znajdujących się obecnie na
terytorium Federacji Rosyjskiej, wspierania działań na rzecz rehabilitacji ofiar
stalinowskiego reżimu, przeciwdziałania zafałszowaniom historii i
12


niesprawiedliwym stereotypom, organizowania i wspierania programów wymiany
młodzieży oraz pozarządowych inicjatyw wzmacniających dialog polsko-rosyjski.
Centrum będzie dążyć do generowania synergii działań i inicjatyw w stosunkach
polsko-rosyjskich realizowanych przez podmioty państwowe, akademickie i
pozarządowe. Powyższe cele Centrum będzie realizować, wykonując zadania
ustawowe określone w art. 3 ust. 2 projektu ustawy.

Projekt ustawy przewiduje, że do zadań Centrum będzie należeć:
1) prowadzenie, inicjowanie i wspieranie badań naukowych;
2) prowadzenie działalności wydawniczej;
3) upowszechnianie w społeczeństwie polskim i rosyjskim wiedzy o stosunkach
polsko-rosyjskich, historii, kulturze i dziedzictwie obu narodów;
4) prowadzenie, inicjowanie i wspieranie działalności edukacyjnej
w Rzeczypospolitej Polskiej i Federacji Rosyjskiej;
5) organizowanie konferencji, sympozjów, wykładów, seminariów i dyskusji;
6) utrzymywanie kontaktów z ośrodkami akademickimi, eksperckimi,
naukowymi i politycznymi w Rzeczypospolitej Polskiej i Federacji
Rosyjskiej;
7) dofinansowywanie przedsięwzięć podejmowanych na rzecz dialogu
i porozumienia w stosunkach polsko-rosyjskich;
8) inicjowanie i wspieranie polsko-rosyjskiej wymiany młodzieży i studentów;
9) organizowanie i wspieranie polsko-rosyjskiej współpracy między
środowiskami naukowo-eksperckimi, ośrodkami akademickimi,
organizacjami pozarządowymi, jednostkami samorządu terytorialnego oraz
organizacjami samorządu zawodowego i gospodarczego z Rzeczypospolitej
Polskiej i Federacji Rosyjskiej;
10) współpraca z instytucją utworzoną przez władze Federacji Rosyjskiej, której
celem jest podejmowanie działań na rzecz dialogu i porozumienia
w stosunkach rosyjsko-polskich.

1. Prowadzenie, inicjowanie i wspieranie badań naukowych

13


Doświadczenia podejmowanych przez Polskę po 1989 r. wysiłków na rzecz
stworzenia solidnych i trwałych fundamentów rozwoju dobrych stosunków
polsko-rosyjskich, w tym zwłaszcza wyniki prac Polsko-Rosyjskiej Grupy do
Spraw Trudnych pod przewodnictwem prof. Adama Daniela Rotfelda
i akademika Anatolia W. Torkunowa jednoznacznie wskazują, że koniecznym
warunkiem efektywnego dialogu, porozumienia i dobrej współpracy między
Polską i Rosją oraz rzeczywistego zbliżenia między oboma społeczeństwami są
prawda historyczna i rzetelna wiedza o wspólnej przeszłości, kulturze
i dziedzictwie obu narodów, uzupełniona obiektywnymi analizami i dobrą
znajomością aktualnych uwarunkowań politycznych, społecznych
i gospodarczych.

Po katastrofie lotniczej w Smoleńsku w dniu 10 kwietnia 2010 r. postulat
instytucjonalizacji wysiłków obu państw na rzecz polsko-rosyjskiego
pojednania uzyskał w Polsce szerokie wsparcie społeczne. Jego przejawem był
m.in. „List do przyjaciół Moskali”, podpisany 18 kwietnia 2010 r. przez grupę
polskich intelektualistów – głównie historyków z Polskiej Akademii Nauk.
Wezwali oni do utworzenia w Polsce oraz Rosji dwóch instytucji, które
w sposób systematyczny podejmowałyby badania i upowszechniałyby wiedzę
o „problemach wspólnej historii obu narodów”. Inicjatywa spotkała się
z uznaniem Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. dr hab. Barbary
Kudryckiej, która udzieliła swego poparcia idei utworzenia Centrum Polsko-
-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia z intencją prowadzenia badań
naukowych służących „poszerzeniu rzetelnej i opartej na faktach wiedzy
o wspólnej przeszłości oraz zafałszowań historii, uprzedzeń i stereotypów
o relacjach polsko-rosyjskich”, w ten sposób przyczyniając się do „rozwoju
współpracy między Polską i Rosją”.

Uwzględniając powyższe intencje, badania naukowe prowadzone w Centrum,
we współpracy z instytucją odpowiedzialną za realizację tych samych celów
w Rosji, będą nakierowane na pogłębianie rzetelnej wiedzy historycznej
o stosunkach polsko-rosyjskich, wspieranie wysiłków na rzecz rehabilitacji
ofiar reżimu stalinowskiego i ochronę pamięci o losach Polaków w Rosji
14


i Rosjan w Polsce oraz polskim dziedzictwie narodowym, zwłaszcza o dobrach
kultury znajdujących się obecnie na terytorium Federacji Rosyjskiej. Centrum
będzie inicjować, inspirować i wspierać tworzenie polsko-rosyjskich zespołów
badawczych realizujących projekty naukowe dotyczące zwłaszcza tych
problemów historycznych, które po obu stronach budzą po dziś dzień
społeczne emocje. Ponadto za pożądane należy uznać powstanie programu
stypendialnego dla młodych naukowców polskich i rosyjskich, chcących
poświęcić swoje kariery naukowe badaniom relacji polsko-rosyjskich. Wyniki
rzetelnych badań naukowych powinny przeciwdziałać zafałszowaniom historii
i niesprawiedliwym stereotypom, służyć wyjaśnianiu i lepszemu zrozumieniu
dawnych dramatów oraz przezwyciężaniu urazów zatruwających współczesne
stosunki polsko-rosyjskie. Jednocześnie Centrum będzie rozwijać badania
dotyczące współczesnych uwarunkowań politycznych, społecznych
i ekonomicznych stosunków polsko-rosyjskich, przygotowywać ich analizy
przyczyniające się do zwalczania uprzedzeń i stereotypów oraz kształtowania
optymalnych warunków dla rozwoju stosunków polsko-rosyjskich
w przyszłości.

2. Prowadzenie
działalności wydawniczej

Centrum będzie prowadzić działalność wydawniczą nakierowaną nie tylko na
przybliżanie obu społeczeństwom problematyki stosunków polsko-rosyjskich,
ale także na upowszechnienie wiedzy o historii, kulturze i dziedzictwie obu
narodów. Działalność wydawnicza, nakierowana na publikacje źródeł do
stosunków polsko-rosyjskich, wyników badań polsko-rosyjskich zespołów
badawczych oraz prac naukowych stypendystów Centrum będzie się
przyczyniać do upowszechniania wiedzy o stosunkach polsko-rosyjskich,
opierania ich na prawdzie historycznej i rzetelnej wiedzy o przeszłości i dniu
dzisiejszym Polski i Rosji, a tym samym będzie się przyczyniać do
kształtowania optymalnych warunków dla rozwoju tych relacji w przyszłości.
Ponadto Centrum będzie prowadzić lub wspierać projekty wydawnicze,
których celem będzie wydawanie tłumaczeń rosyjskiej literatury naukowej w
Polsce oraz polskiej literatury naukowej w Rosji.
15