Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką zmieniającej Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką o współpracy w zwalczaniu przestępczości oraz o współdziałaniu na terenach przygranicznych, podpisaną w Warszawie dnia 23 marca 2004 r., podpisanej w Bratysławie dnia 12 maja 2010 r.

Umowa zmieniająca wprowadza zmianę punktu 6 w artykule 1 ustęp 1 obowiązującej
Umowy polegającą na zastąpieniu występującego w nim przestępstwa nielegalnego
przekraczania granicy państwowej przestępstwem organizowania nielegalnego
przekraczania granicy państwowej. Powyższa zmiana wynika z potrzeby dostosowania
ww. Umowy do przepisów obowiązującej ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks
karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.). Zgodnie z art. 264 kodeksu karnego
przestępstwem jest wyłącznie organizowanie wbrew przepisom przekraczania granicy
Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast nielegalne przekraczanie granicy państwowej nie
stanowi już przestępstwa, a wyłącznie wykroczenie, zgodnie z art. 49a ustawy z dnia
20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (tj.: Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275). Z tego
samego względu wprowadzono zmianę artykułu 5 obowiązującej Umowy polegającą na
zastąpieniu występującego w nim przestępstwa nielegalnego przekraczania granicy
państwowej i jego zwalczania przestępstwem organizowania nielegalnego
przekraczania granicy państwowej i jego zwalczania.
Umowa zmieniająca wprowadza zmianę artykułu 1 ustęp 1 obowiązującej Umowy
poprzez dodanie punktu 12 polegającego na objęciu współpracą w zapobieganiu,
wykrywaniu i zwalczaniu przestępczości przestępstw przeciwko wolności seksualnej
i obyczajności, w tym związanych z produkcją, rozpowszechnianiem i przechowy-
waniem pornografii dziecięcej. W tym samym artykule dodano punkt 13 w celu objęcia
powyższą współpracą przestępstw z wykorzystaniem systemów komputerowych lub
innych nośników informacji.
W związku ze zmianą właściwości organów wprowadzono nowe brzmienie artykułu 2
ustęp 2, artykułu 8 ustęp 6, artykułu 9 ustęp 5 punkty 1 i 2 i artykułu 12 ustęp 1
obowiązującej Umowy.
Umowa zmieniająca wprowadza zmianę artykułu 8 ustęp 1 obowiązującej Umowy
poprzez poszerzenie o dodatkową przesłankę podstaw do wykonywania obserwacji
transgranicznej. Funkcjonariusze będą upoważnieni do prowadzenia obserwacji
transgranicznej osoby w związku z przestępstwem, mogącym stanowić podstawę nie
tylko do ekstradycji, ale także do wydania europejskiego nakazu aresztowania
(tj. dwóch niezależnych postępowań karno-procesowych, w oparciu o które odbywa się
przekazanie osoby ściganej z terytorium jednej Strony na terytorium drugiej Strony).
W artykule 8 ustęp 1 Umowy mowa jest o osobie obserwowanej „w związku z czynem
3
karalnym”, natomiast w projekcie obserwacja transgraniczna prowadzona jest
„w związku z przestępstwem”. Pojęcie „czynu karalnego” jest terminem szerszym od
pojęcia „przestępstwa”, ponieważ w jego zakresie mieszczą się zarówno przestępstwa,
jak i wykroczenia. Powyższa zmiana podyktowana jest treścią artykułu 40 Konwencji
wykonawczej do Układu z Schengen, w którym mowa jest o obserwacji transgranicznej,
jednak prowadzonej wyłącznie w związku z przestępstwem (ang. criminal offence).
Zmiana artykułu 8 ustęp 3 i 4 punkt 1 obowiązującej Umowy uzasadniona jest tym,
iż obecnie właściwym dla przyjmowania wniosków o prowadzenie obserwacji
transgranicznej będzie tylko jeden podmiot, czyli krajowe biuro Sirene, funkcjonujące
w strukturze Komendy Głównej Policji, które zapewni przekazanie wniosku organowi
właściwemu do jego realizacji. Zgodnie z postanowieniami „Zmienionego Podręcznika
Sirene”, stanowiącego załącznik nr 1 do decyzji Komisji z dnia 22 września 2006 r.
w sprawie zmiany podręcznika Sirene (Dz. Urz. L 317 z 16.11.2006, str. 41 – 80),
każde państwo członkowskie ustanawia „krajowe biuro Sirene”, pełniące funkcję
jednego punktu kontaktowego dla innych państw członkowskich. Krajowe biuro Sirene
utworzone zostało w ramach struktury Komendy Głównej Policji na podstawie art. 35
ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie
Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Systemie Informacyjnym (Dz. U. Nr 165,
poz. 1170, z późn. zm.). Krajowe biuro Sirene będzie również informowane
o przekroczeniu granicy państwowej przez funkcjonariuszy prowadzących obserwację.
Zmiana polegająca na skreśleniu punktu 8 w artykule 8 ustęp 5 obowiązującej Umowy
konieczna jest w świetle przepisów Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen,
które nie przewidują możliwości zawężania podstaw do prowadzenia obserwacji
transgranicznej. Dotychczas, jeżeli ze względu na szczególną pilność niemożliwe było
uprzednie wystąpienie o zgodę na prowadzenie obserwacji transgranicznej, możliwe
było jej kontynuowanie wyłącznie wobec czynów karalnych podlegających karze
pozbawienia wolności, których górna granica wynosi co najmniej trzy lata, lub karze
surowszej.
Po artykule 8 obowiązującej Umowy dodaje się nowy artykuł 8a dotyczący pościgu
transgranicznego.
Zgodnie z artykułem 8a ustęp 1, funkcjonariusze właściwych organów jednej
z Umawiających się Stron, prowadzący na terytorium tej Umawiającej się Strony pościg
4
za osobą bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa lub osobą uczestniczącą w
popełnieniu przestępstwa, mogącym stanowić podstawę do ekstradycji lub do wydania
europejskiego nakazu aresztowania, mogą go kontynuować na terytorium drugiej
Umawiającej się Strony. Na identycznych zasadach pościg może być kontynuowany za
osobą, która zbiegła z miejsca zatrzymania, aresztu, zakładu karnego, a także wobec
nieletniego, który zbiegł z zakładu poprawczego, w którym został umieszczony na
podstawie orzeczenia sądu w wyniku popełnienia czynu karalnego stanowiącego czyn
zabroniony przez ustawę jako przestępstwo. Zgodnie z powyższymi zasadami pościg
może być kontynuowany również wobec zbiegłego z zakładu psychiatrycznego sprawcy
czynu zabronionego będącego przestępstwem, popełnionego w związku z jego chorobą
psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego
środka odurzającego, bądź czynu zabronionego w stanie niepoczytalności, wobec
którego to sprawcy sąd orzekł zastosowanie środka zabezpieczającego polegającego na
umieszczeniu w zakładzie psychiatrycznym.
Na podstawie artykułu 8a ustęp 2 funkcjonariusze właściwych organów Umawiających
się Stron, prowadzący pościg, zobowiązani są do powiadomienia najbliższych punktów
kontaktowych utworzonych na podstawie artykułu 2 ustęp 3 Umowy o miejscu i czasie
przekroczenia granicy państwowej przez osobę ściganą i funkcjonariuszach właściwych
organów kontynuujących pościg oraz o posiadanym przez nich uzbrojeniu i środkach
technicznych.
Stosownie do artykułu 8a ustęp 3 właściwe organy Umawiającej się Strony, na
terytorium której pościg jest kontynuowany, powinny niezwłocznie po powzięciu
informacji o prowadzonym pościgu podjąć działania zmierzające do przejęcia pościgu.
Zgodnie z artykułem 8a ustęp 4 nie przewiduje się żadnych ograniczeń czasowych oraz
terytorialnych w prowadzeniu pościgu.
Artykuł 8a ustęp 5 precyzuje niezbędne warunki, które muszą spełniać funkcjonariusze
właściwych organów Umawiających się Stron realizujący pościg, do których zalicza się
m.in. przestrzeganie prawa wewnętrznego Umawiającej się Strony, na terytorium której
działają, posiadanie legitymacji służbowych oraz elementów ubioru pozwalających na
ich identyfikację, a także posługiwanie się odpowiednio oznaczonymi pojazdami.
Zgodnie z artykułem 8a ustęp 6, zatrzymania osoby ściganej dokonują funkcjonariusze
właściwych organów Umawiającej się Strony, na terytorium której pościg jest
5
kontynuowany. W przypadku gdy funkcjonariusze ci nie mogą interweniować
wystarczająco szybko, funkcjonariusze kontynuujący pościg mają prawo zatrzymać
ściganą osobę i niezwłocznie przekazać ją funkcjonariuszom właściwych organów
państwa Umawiającej się Strony, na terytorium której kontynuowano pościg.
Zgodnie z artykułem 8a ustęp 7 osoba zatrzymana przez funkcjonariuszy właściwych
organów Umawiających się Stron, zgodnie z zasadami dotyczącymi realizowania
pościgu, może zostać poddana przeszukaniu w celu odebrania jej broni i innych
niebezpiecznych przedmiotów. Wraz z nią przekazywane są również przedmioty, które
zostały jej odebrane. Zgodnie z ustępem 8 powyższego artykułu osoba, która została
zatrzymana zgodnie z ustępem 6, może być przetrzymywana przez właściwe organy
Umawiającej się Strony, na terytorium której kontynuowano pościg, zgodnie
z przepisami prawa wewnętrznego tej Umawiającej się Strony. Jeżeli osoba nie posiada
obywatelstwa Umawiającej się Strony, na terytorium której została zatrzymana,
zostanie zwolniona przed upływem sześciu godzin od zatrzymania, z wyjątkiem
przypadku gdy właściwe organy tej Umawiającej się Strony przed upływem tego okresu
otrzymają w dowolnej formie, przy użyciu dostępnych środków technicznych, wniosek
o przeprowadzenie czynności zmierzających do wydania lub dalszego zatrzymania tej
osoby. Do ww. okresu sześciu godzin zatrzymania osoby nie wlicza się czasu między
północą a godziną dziewiątą rano.
Funkcjonariusze właściwych organów Umawiających się Stron kontynuujący pościg nie
mają wstępu do mieszkań i miejsc ogólnie niedostępnych, zgodnie z artykułem 8a ustęp
9. Na podstawie ustępu 10 tego artykułu pościg zostaje przerwany w każdym wypadku
na żądanie właściwych organów Umawiającej się Strony, na terytorium której jest
kontynuowany. Jeżeli żądanie przerwania pościgu zostało przekazane ustnie
funkcjonariuszom kontynuującym pościg, to właściwe organy Umawiającej się Strony,
na terytorium której pościg był kontynuowany, przekazują niezwłocznie właściwym
organom drugiej z Umawiających się Stron pisemne potwierdzenie tego żądania.
Zgodnie z ustępem 11 artykułu 8a, po zakończeniu pościgu, funkcjonariusze, którzy
kontynuowali pościg, składają właściwemu organowi Umawiającej się Strony, na
terytorium której pościg był kontynuowany, sprawozdanie z wykonanych czynności na
piśmie, zgodnie z zasadami współpracy właściwych organów policji określonymi
w Umowie.
6
Funkcjonariusze Umawiającej się Strony, którzy kontynuowali pościg, mają obowiązek
stawienia się na każde wezwanie właściwych organów Umawiającej się Strony, na
terytorium której pościg był kontynuowany, w celu wyjaśnienia okoliczności
dotyczących zakończonego pościgu (artykuł 8a ustęp 12).
W ustępie 13 wskazane zostały organy uprawnione do prowadzenia pościgu.
Mając na uwadze rekomendacje zawarte w sprawozdaniu z posiedzenia Grupy
Roboczej ds. ewaluacji Schengen dotyczące podsumowania prac nad implementacją
postanowień Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen do polskiego porządku
prawnego w zakresie współpracy policyjnej, odbytego w Brukseli w dniach 19 – 26
marca 2006 r., a także fakt, że w dotychczas obowiązującej Umowie zagadnienie
pościgu transgranicznego pozostawało nieuregulowane, powyższe zmiany należy uznać
za zasadne.
Podmiotami prawa wewnętrznego, których dotyczy Umowa zmieniająca są przede
wszystkim właściwe organy wykonujące przedmiotową Umowę (minister właściwy do
spraw wewnętrznych, minister właściwy do spraw instytucji finansowych, minister
właściwy do spraw finansów publicznych, Szef Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Komendant Główny Policji, Komendant Główny Straży Granicznej,
Generalny Inspektor Informacji Finansowej). Wykonywanie Umowy będzie możliwe
dzięki kompetencjom ustawowym właściwych organów wynikającym odpowiednio
z ustaw regulujących ich funkcjonowanie.
Postanowienia Umowy zmieniającej nie dotyczą osób prawnych.
Z postanowień Umowy zmieniającej nie wynikają żadne prawa lub obowiązki dla osób
fizycznych.
Postanowienia Umowy zmieniającej są samowykonalne, tym samym wejście ich
w życie nie spowoduje konieczności wprowadzenia zmian lub uzupełnień do polskiego
ustawodawstwa wewnętrznego w zakresie uregulowanym w Umowie.
Nie przewiduje się powstania po stronie polskiej dodatkowych kosztów związanych
z wprowadzeniem do obowiązującej Umowy instytucji pościgu transgranicznego,
wykraczających poza koszty wynikające z prowadzenia pościgu krajowego. Wejście w życie
Umowy zmieniającej nie spowoduje skutków finansowych dla podmiotów sektora finansów
publicznych w postaci zmniejszenia ich dochodów lub zwiększenia ich wydatków ani
7