Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw

Warszawa, 29 września 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-100(5)/10

Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
oraz niektórych innych ustaw (druk nr
3292).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Pracy i
Polityki Społecznej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.

(-) Donald Tusk

Stanowisko Rządu
wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw
(druk nr 3292)
Rząd pozytywnie ocenia przedłożony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy

o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz
niektórych innych ustaw (druk nr 3292), zawierający propozycje zmian legislacyjnych
zmierzających do zapewnienia stabilności finansowej Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych („PFRON”), racjonalizacji wydatków, a także mających na celu
uporządkowanie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92,
z późn. zm.), zwana dalej „ustawą”. Należy podkreślić, że część proponowanych zmian
o charakterze porządkującym system jest zgodna z kierunkami prac legislacyjnych
prowadzonymi w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.
Istotą zmian zaproponowanych w projekcie ustawy jest przeciwdziałanie narastającym
trudnościom związanym z finansowaniem przez PFRON ustawowych zadań. Trudności te
spowodowane są z jednej strony systematycznie rosnącym z miesiąca na miesiąc poziomem
wydatków obligatoryjnych (związanych z dofinansowaniem do wynagrodzeń pracowników
niepełnosprawnych), z drugiej strony ze zmniejszającymi się przychodami tego Funduszu.
Brak zmian w systemie wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych stanowi realne
zagrożenie zarówno dla wydolności tego sytemu jak i możliwościami finansowania wielu
istotnych społecznie zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej, realizowanych
przez samorządy i organizacje pozarządowe, także w ramach programów Rady Nadzorczej
PFRON.
W projekcie ustawy na uznanie zasługują następujące propozycje zmian:
− ustalenie stałej podstawy obliczania wysokości dofinansowania do wynagrodzeń
pracowników niepełnosprawnych, w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę
obowiązującego w 2009 r. (art. 1 pkt 1 projektu ustawy);
− przyjęcie zasady stopniowego zmniejszania maksymalnej wysokości miesięcznego
dofinansowania do wynagrodzeń pracowników zaliczonych do lekkiego

i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz ustalenie docelowego poziomu
tych dofinansowań począwszy od dnia 1 stycznia 2013 r. (art. 1 pkt 11 oraz art. 10
projektu ustawy);
− dokonanie zmian w systemie ulg we wpłatach na PFRON z jednoczesnym
zachowaniem zasady ochrony osób niepełnosprawnych znajdujących się
w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy (art. 1 pkt 8 projektu ustawy);
‐1‐ 
 
− odstąpienie od zwolnienia zakładów pracy chronionej (zpch) od zwolnień z podatków
i opłat lokalnych (art. 1 pkt 18 projektu ustawy);
Dzięki tym zmianom zostaną zracjonalizowane i ograniczone wydatki na dofinansowanie
do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych oraz zrekompensowanie gminom utraconych
dochodów z tytułu zwolnień podatkowych dla zpch. Wzrosną także dochody PFRON. Zmiany
te przyczynią się zatem do uzyskania środków niezbędnych dla zapewnienia właściwego
poziom finansowania wszystkich ustawowych zadań.
Zważywszy na intencje projektodawców wyrażone w uzasadnieniu do projektu ustawy:
„Ważnym aspektem przemawiającym za słusznością nowelizacji jest to, że wzrastające
zaangażowanie PFRON w dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych
zmniejsza jednocześnie możliwości finansowania innych zadań ustawowych, ważnych
z punktu widzenia osób niepełnosprawnych”, Rząd uznaje za celowe skrócenie vacatio legis,
w odniesieniu do przepisów wyłączających od dofinansowań wynagrodzeń pracowników
zaliczonych do lekkiego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności posiadających
ustalone prawo do emerytury, z proponowanych 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy do 3
miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy. Z tego samego powodu Rząd proponuje przyspieszenie
wejścia w życie zmian obniżających wysokość miesięcznego dofinansowania do
wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych o 6 miesięcy.
Jednocześnie Rząd wskazuje na konieczność zachowania odpowiednio długiego vacatio legis
w stosunku do proponowanych zmian w ustawach podatkowych (art. 2−5 projektu ustawy).
W odniesieniu do zmiany zaproponowanej w art. 1 pkt 21 projektu ustawy należy
stwierdzić, że intencją Rządu zawartą w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy
wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241, z późn. zm.),
było pozbawienie funduszu celowego osobowości prawnej.
Należy również zauważyć, iż w aktualnym stanie prawnym PFRON zwolniony jest od
podatku dochodowego − art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.). Po
dokonaniu proponowanej zmiany przepisu art. 45 ust. 1 ustawy stanowiącej, że „Fundusz
będzie państwową osobą prawną (...)”, nie będzie on korzystał z ww. zwolnienia
podatkowego, ponieważ nie będzie miał już statusu państwowego funduszu celowego
(zgodnie z art. 1 pkt 21 projektowanej ustawy).
Projekt ustawy nie zawiera również delegacji dla ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego oraz dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych
do wydania rozporządzenia określającego m.in. statut PFRON jako osoby prawnej, a także
przepisów dotyczących prowadzenia przez PFRON samodzielnej gospodarki finansowej
oraz pokrywania z posiadanych środków i uzyskiwanych wpływów wydatków na
finansowanie zadań określonych w ustawie.
Pomimo tak istotnej zmiany formy prawnej działania (zmiana statusu z państwowego
funduszu celowego na państwową osobę prawną) projekt ustawy nie zawiera również
‐2‐ 
 
przepisów dostosowujących takich jak np. powołanie organów nowego podmiotu,
wyposażenie go w majątek czy przejęcie pracowników.
Biorąc pod uwagę powyższe oraz cele, jakie przyświecały wdrożeniu ustawy − Przepisy
wprowadzające ustawę o finansach publicznych, Rząd nie może pozytywnie odnieść się do
propozycji zmiany przepisu art. 45 ustawy, zgodnie z którą PFRON z dniem 1 stycznia 2011
r. stanie się państwową osobą prawną w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia
2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146).
W odniesieniu do pozostałych zaproponowanych w projekcie ustawy rozwiązań, w ocenie
Rządu niektóre z nich wymagają korekty bądź doprecyzowania.
Z definicji „pracownika” zawartej w art. 1 pkt 1 lit. b projektu ustawy należy wykreślić
przywołanie art. 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94, z późn. zm.). Tylko przepis art. 2 kodeksu pracy wymienia podstawy nawiązania
stosunku pracy, natomiast art. 5 kodeksu pracy ustala jedynie pierwszeństwo stosowania
przed przepisami kodeksu pracy przepisów pragmatyk służbowych, jeżeli takie obowiązują.
W odniesieniu do art. 1 pkt 2 projektu ustawy dotyczącego nowo dodanego art. 2a ust. 3,
nakładającego na pracodawcę obowiązek wliczenia osoby niepełnosprawnej do wskaźnika
zatrudnienia osób niepełnosprawnych nie później niż w terminie 30 dni po dniu
przedstawienia pracodawcy dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność, należałoby
rozważyć możliwość wprowadzenia przepisu przejściowego, który umożliwiałby pracodawcy
zaliczenie osoby niepełnosprawnej do wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych
także w sytuacji, gdy dokument potwierdzający niepełnosprawność zostanie przedstawiony
pracodawcy np. 2 miesiące przed dniem wejścia w życie przepisów projektowanej ustawy,
a pracodawca do tego czasu nie wliczy osoby niepełnosprawnej do wskaźnika zatrudnienia
osób niepełnosprawnych.
Ponadto zaproponowany w projekcie nowy art. 2a ust. 2 ustawy nie rozstrzyga ostatecznie
kwestii wliczania osoby niepełnosprawnej do wskaźnika zatrudnienia w okresie pomiędzy
wydaniem dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność, a przedstawieniem go
pracodawcy przez pracownika. Dlatego w projekcie ustawy należy wskazać jednoznacznie, że
w przypadku kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność pracownik jest
wliczany do wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych od dnia złożenia wniosku
o wydanie kolejnego orzeczenia, jeżeli nastąpiło to nie później niż w dniu następującym po
wygaśnięciu poprzedniego orzeczenia.
Propozycja zawarta w art. 1 pkt 6 projektu ustawy dotycząca określenia terminu od którego
osoba niepełnosprawna nabywa uprawnienia pracownicze, określone w rozdziale 4 ustawy,
stoi w sprzeczności z obecnie obowiązującym art. 19 ust. 1 zdanie drugie ustawy, zgodnie
z którym prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba nabywa po przepracowaniu
jednego roku po dniu zaliczenia jej do znacznego lub umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności.
‐3‐ 
 
Mając na uwadze powyższe, wskazane byłoby wykreślenie zdania drugiego z art. 19 ust. 1
ustawy.
Wątpliwości wzbudzają propozycje zawarte w art. 1 pkt 17 projektu ustawy, odnośnie do
stosowania takich samych zasad przy przejściu zpch i zakładów aktywności zawodowej (zaz)
na innego pracodawcę.
Zakłady aktywności zawodowej są wyodrębnionymi organizacyjnie i finansowo jednostkami
dla których organizator uzyskuje status zakładu aktywności zawodowej. Utworzenie zaz
wiąże się z przede wszystkim z zawarciem przez organizatora umowy cywilnoprawnej
z marszałkiem województwa dotyczącej dofinansowania kosztów utworzenia i działania zaz.
Umowa ta w sposób bardzo szczegółowy określa prawa i obowiązki organizatorów zaz.
Dlatego też nie jest uzasadnione wprowadzenie regulacji, która wyłączałaby marszałka
województwa z procesu przejmowania zakładów aktywności zawodowej przez nowego
organizatora.
Dodane w projekcie ustępy 2b1 i 2b2 do art. 30 ustawy mogą odnosić się jedynie do zpch nie
zaś do zaz, między innymi ze względu na to iż:
- 12 miesięczny obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej przed uzyskaniem
statusu dotyczy wyłącznie zpch;
- osiąganie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o którym mowa w art. 28
ust. 1 pkt 1 ustawy przez okres 6 miesięcy dotyczy wyłącznie zpch;
- art. 29 ust. 1 ustawy w sposób precyzyjny definiuje kto może być organizatorem zaz
(gmina, powiat, fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której
statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób
niepełnosprawnych). W katalogu tym nie zostali umieszczeni pracodawcy prowadzący
zakłady pracy chronionej. Dlatego też nie ma możliwości aby np. prowadzący zpch
przejmował zaz;
- w zaz środki pochodzące z podatków, opłat i zwolnień przekazywane są na zakładowy
fundusz aktywności natomiast w przypadku zpch środki te przekazywane są na
zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Dlatego też sformowanie
„fundusz rehabilitacji” dotyczy zapewne zakładowego funduszu rehabilitacji osób
niepełnosprawnych nie zaś zakładowego funduszu aktywności zawodowej.
W związku z powyższym przepisy te powinny być skierowane wyłącznie do pracodawców
prowadzących zpch.
Doprecyzowania wymagają także przepisy zaproponowane w art. 1 pkt 17 lit. b projektu
ustawy, dotyczące wstąpienia z mocy prawa przez pracodawcę przejmującego zpch
w uprawnienia tego pracodawcy wynikające z decyzji o przyznaniu statusu zpch. Pojawi się
wówczas zagrożenie, że w obrocie prawnym będą funkcjonować dwa rodzaje podmiotów
posiadających uprawniania zpch, z których jeden będzie musiał dla uzyskania specjalnych
uprawnień ubiegać się o wydanie przez wojewodę decyzji o przyznaniu statusu zpch, a drugi
nie. Podkreślenia wymaga fakt, że projektodawcy w projekcie ustawy nie uregulowali
w żaden sposób kwestii przejęcia niewykorzystanych środków zakładowego funduszu
‐4‐