Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o cenach oraz ustawy o kontroli skarbowej

informacyjne w celu prawidłowego i pełnego korzystania przez kupujących ze
sprzedawanego towaru konsumpcyjnego, określając równocześnie obligatoryjne
wymogi wobec tych informacji, katalog informacji podstawowych oraz sposób
ich podawania kupującym. Informacje te mają być jasne, zrozumiałe
i niewprowadzające w błąd, powinny one obejmować m.in. znak zgodności,
określenie energochłonności oraz inne dane wskazane w odrębnych przepisach,
dotyczących tzw. oznakowania towarów. Powyższe informacje stanowią
obligatoryjny, wynikający z ww. ustawy, element treści zobowiązania sprzedawcy,
którego brak obciąża sprzedawcę. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie ww.
obowiązków informacyjnych rodzi odpowiedzialność sprzedawcy względem
kupującego, wynikającą z art. 4 ww. ustawy (podlegającą ocenie na podstawie
przesłanek ogólnych odpowiedzialności kontraktowej lub klauzuli generalnej
o odpowiedzialności deliktowej),
– art. 24 ust. 2 i nast. ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.) dotyczący naruszenia przez
przedsiębiorcę (sprzedawcę) obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, pełnej
i prawdziwej informacji o towarze,
– przepisy art. 3, 8 – 10, 13 i nast. ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503, z późn. zm.),
dotyczące czynów nieuczciwej konkurencji polegających m.in. na opatrzeniu
towarów informacjami wprowadzającymi w błąd co do pochodzenia, ilości, cech,
etc.,
– przepisy art. 5 ust. 2 i ust. 3 pkt 2 – 5 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r.
o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171,
poz. 1206), określające m.in. jakie działania przedsiębiorców mogą być uznane za
wprowadzające w błąd konsumentów, a przez to które powodują lub mogą
powodować podjęcie przez konsumenta błędnej (nieracjonalnej) decyzji

dotyczącej umowy, której inaczej (tzn. działając racjonalnie) by nie podjął.
W świetle ww. przepisów za wprowadzające w błąd konsumenta mogą być
uznane działania przedsiębiorcy polegające m.in. na rozpowszechnianiu
nieprawdziwych informacji albo nawet prawdziwych informacji, jednakże
w sposób mogący wprowadzać konsumenta w błąd. Działania te mogą dotyczyć
m.in. cech produktu, obowiązków przedsiębiorcy związanych z produktem, praw
8



konsumenta (a w szczególności prawa do naprawy lub wymiany produktu na
nowy albo prawa do obniżenia ceny lub do odstąpienia od umowy) oraz wysokości
ceny, sposobu obliczania ceny etc. Należy jednocześnie zaznaczyć, że w świetle
art. 6 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy, wprowadzającym w błąd zaniechaniem może być
zatajenie lub nieprzekazanie konsumentowi w sposób jasny, jednoznaczny lub we
właściwym czasie, istotnych informacji dotyczących produktu, w tym dotyczących
jego wad albo uszkodzeń. Równocześnie dodać należy, iż art. 13 ustawy z dnia
23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
wprowadził korzystny, dla konsumenta – którego interes został zagrożony lub
naruszony (np. przez zaniechanie, o którym mowa w art. 6 ust. 3 pkt 1 ww.
ustawy) – rozkład ciężaru dowodu; spoczywa on aktualnie na przedsiębiorcy,
któremu zarzuca się stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej. Z literalnego
brzmienia tego przepisu wynika bowiem jednoznacznie, iż to przedsiębiorca,
któremu zarzuca się stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej, powinien

udowodnić, że takiej praktyki nie stosował lub nie stosuje. W tym miejscu należy
również zaznaczyć, iż w praktyce kompetencje do dokonywania oceny
konkretnego stanu faktycznego, pod kątem spełniania lub niespełniania
przesłanek nieuczciwej praktyki rynkowej, wynikających z przepisów wyżej
powołanej ustawy posiadają sądy powszechne.
W ocenie projektodawcy prawidłowe stosowanie regulacji, składających się na
szeroko rozumiane prawo konsumenckie, może w rezultacie zapewnić wystarczającą
ochronę interesów ekonomicznych konsumentów. W związku z tym zasadne jest
zniesienie obowiązku informacyjnego (zawartego w art. 11 ust. 3 ww. ustawy
o cenach); dalsze utrzymywanie w mocy tego przepisu nie ma dla konsumentów
żadnego znaczenia;
4) w zakresie sankcji ekonomicznych wprowadzone zmiany w treści art. 13 ustawy
o cenach mają przede wszystkim charakter porządkująco-redakcyjny. Stanowią one
przede wszystkim konsekwencję uchylenia przepisów o obowiązku określania
szczegółowej charakterystyki jakościowej (art. 10) oraz odstąpienia od obowiązku
stosowania obniżek cen w przypadkach, gdy towar nie posiada wymaganych cech
określonych w charakterystyce jakościowej bądź gdy posiada on wady albo uszkodzenia
(art. 11).
Ponadto w art. 13 ustawy o cenach wprowadzono:
9



a) obowiązek wpłaty do budżetu państwa kwoty nienależnej w przypadku, gdy koszt
związany z ustaleniem tożsamości kupującego byłby niewspółmierny do wysokości
osiągniętej kwoty nienależnej (ust. 2),
b) czternastodniowy termin do uiszczania wpłat z tytułu kwot nienależnych i kwot
dodatkowych na rachunek właściwego urzędu skarbowego (ust. 8).
Należy jednocześnie podkreślić, iż na gruncie obecnej ustawy o cenach (art. 13 w zw.
z art. 11 ust. 1), co do zasady, organy skarbowe (organy podatkowe) mogą stosować
sankcje ekonomiczne – w postaci kwot nienależnych i kwot dodatkowych, płatnych do
budżetu państwa – dopiero po wprowadzeniu przez przedsiębiorcę do obrotu handlowego
towarów (usług) nieposiadających cech (właściwości) określonych w charakterystyce
jakościowej, a w szczególności po zastosowaniu przez niego cen nieadekwatnych do
poziomu jakości towarów (usług) związanych z ich wadami albo uszkodzeniami.
Sankcje te mogą być nałożone na przedsiębiorcę, który nie obniżył ceny, zgodnie
z wymogiem z art. 11 ust. 2 ustawy, dopiero w efekcie specjalnej „piętrowej” procedury,
przewidzianej w art. 11 ust. 4 i 5 oraz w art. 13 ustawy o cenach. Zgodnie z tymi
przepisami decyzje o kwotach nienależnych i kwotach dodatkowych, mogą być
wydawane, co do zasady, przez organy skarbowe (organy podatkowe) dopiero na
podstawie decyzji o rodzaju i stopniu pogorszenia jakości towarów (usług), wydanych
przez właściwe organy nadzoru. Powyższe rozwiązanie wynika z faktu, że aparat
skarbowy Ministra Finansów nie posiada uprawnień do samodzielnego orzekania w tej
kwestii.
Należy przy tym zaznaczyć, iż aktualne sankcje ekonomiczne wynikające z art. 13
ustawy o cenach (w postaci kwot nienależnych i kwot dodatkowych) są, w ocenie
projektodawcy, zbyt niskie, aby mogły być one uznane za wystarczające na potrzeby
eliminacji z rynku towarów o niewłaściwej jakości (w szerokim rozumieniu tego pojęcia),
wadliwych albo uszkodzonych, co dodatkowo przemawia za wyłączeniem stosowania
tych sankcji wobec tego typu towarów;
5) należy też zaznaczyć, iż dalsze utrzymywanie w mocy rozwiązania legislacyjnego
przyjętego w art. 10 i nast. ustawy o cenach jest niezasadne również ze względów
ekonomicznych, ponieważ wiąże się z koniecznością ponoszenia dodatkowych,
nieuzasadnionych, często nadmiernych, kosztów dla przedsiębiorców, związanych
w szczególności ze sporządzaniem pisemnej charakterystyki jakościowej i to
10



szczegółowej, wyłącznie na potrzeby tej ustawy w określonych przypadkach (w braku
przepisów szczególnych). Z drugiej strony, powoduje to nadmierne, w stosunku do
efektów ekonomicznych, angażowanie sił i środków w szczególności właściwych
organów skarbowych (organów podatkowych) podległych lub nadzorowanych przez
Ministra Finansów w procedury administracyjne, związane z wydawaniem decyzji
administracyjnych i podejmowaniem innych czynności, związanych ze stosowaniem
ww. przepisów;
6) wejście w życie projektowanej ustawy wpłynie na wewnętrzną spójność systemu prawa,
ponieważ z porządku prawnego zostaną wyeliminowane uregulowania zbędne, powodujące
liczne wątpliwości interpretacyjne i trudności w stosowaniu.
W obecnym stanie prawnym brak jest bowiem uzasadnienia do dalszego utrzymywania
w
mocy przepisów ustawy o cenach dotyczących obowiązku pisemnego określania
szczegółowej charakterystyki jakościowej towarów (usług), rozumianego jako dodatkowy,
uciążliwy dla przedsiębiorców, obowiązek o charakterze ogólnym oraz sankcji
ekonomicznych (z art. 13 ww. ustawy) w postaci kwot nienależnych i kwot dodatkowych,
w przypadku, gdy towar nie posiada wymaganych cech określonych w charakterystyce
jakościowej bądź gdy posiada wady albo uszkodzenia (art. 10 i 11 ww. ustawy). Przepisy te
utraciły już swoje pierwotne znaczenie w związku z wprowadzeniem w życie licznych
przepisów szczególnych, o których mowa w początkowej treści ust. 1 w art. 10 ww. ustawy,
określających w szczególności zakres i formę podawania informacji o towarach w sposób
adekwatny do rodzaju i stopnia zagrożenia, jakie te towary mogą stwarzać dla kupującego
(i środowiska). Ponadto stosowanie sankcji z art. 13 ustawy o cenach w związku z art. 10
i 11 tej ustawy, jako sankcji dodatkowych (poza wynikającymi z odrębnych przepisów)
należałoby uznać za zbędne i naruszające spójność obecnego systemu prawnego. W tym
miejscu zaznaczyć bowiem należy, iż decyzje administracyjne, które zostały wydane przez
organy skarbowe na podstawie przepisów ustawy o cenach dotyczyły przede wszystkim
artykułów rolno-spożywczych przetworzonych, suszonych lub zakonserwowanych,
w stosunku do których, w ocenie projektodawcy, odpowiednie zastosowanie mogły znaleźć
również przepisy art. 40a (sankcyjne) ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej
artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577, z późn. zm.). Przepisy
art. 40a ust. 1 pkt 3 i 4 wyżej powołanej ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-
-spożywczych przewidują stosowanie wysokich kar pieniężnych za wprowadzanie do obrotu
artykułów rolno-spożywczych nieodpowiadających jakości handlowej określonej
11



w przepisach o jakości handlowej lub deklarowanej przez producenta w oznakowaniu tych
artykułów lub zafałszowanych. W ocenie projektodawcy w wyniku stosowania wyżej
powołanych przepisów ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych i ustawy
o cenach, w zakresie dotyczącym tych artykułów, może wystąpić podwójny skutek prawny
(podwójna kara za ten sam delikt). Zatem zgodnie z zasadą spójności i jedności prawa ww.
przepisy ustawy o cenach wymagają uchylenia lub odpowiedniej modyfikacji.
W konsekwencji tych zmian, w ocenie projektodawcy, organy skarbowe (organy
podatkowe) nie powinny być, co do zasady, angażowane w procedury administracyjne,
mające na celu ochronę interesów ekonomicznych i zdrowia kupujących (w szerokim
rozumieniu tego słowa – także konsumentów indywidualnych) w przypadkach, o których
mowa w art. 10 i 11 ww. ustawy.
W art. 2
Wprowadzenie proponowanych zmian w ww. ustawie o cenach, dotyczących cen towarów
(i usług), należących w szczególności do kategorii cen umownych, będzie wymagało
również adekwatnych zmian w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli
skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.). Proponowane zmiany polegają na:
1) wykreśleniu z tego przepisu wyrazów: „a także cen umownych w zakresie
objętym ograniczeniami swobodnego kształtowania ich poziomu.”;
2) doprecyzowaniu (uszczegółowieniu) dotychczasowej treści tego przepisu
w zakresie dotyczącym badania prawidłowości stosowania cen urzędowych
przez dodanie wyrazów „i marż handlowych urzędowych”.
Ad pkt 1)
W związku z uchyleniem przepisów art. 10 i art. 11 ww. ustawy o cenach, dotyczących
w szczególności cen umownych (a tylko w wąskim zakresie cen, w tym marż handlowych
urzędowych), stosowanie sankcji w postaci kwot nienależnych i kwot dodatkowych (z art. 13
ust. 4 i ust. 5 ustawy o cenach), zostanie – w zamyśle projektodawcy – ograniczone do cen
urzędowych i marż handlowych urzędowych. W konsekwencji projektowanej nowelizacji,
ceny umowne zostaną wyłączone ze stosowania sankcji ekonomicznych, o których wyżej
mowa, wynikających z przepisów ustawy o cenach. W związku z tym, że ustawa o cenach, po
dokonaniu nowelizacji nie będzie zawierała przepisów ograniczających swobodę
kształtowania cen umownych oraz że odrębne przepisy nie przewidują ograniczenia tej
swobody, także zakres przedmiotowy kontroli prowadzonych przez organy kontroli
12