Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

ograniczeniami i wymogami wykraczającymi poza powszechnie obowiązujące ogół
przedsiębiorców. Rola firmy pośredniczącej w systemie zwrotu podatku niejako samoistnie
wymusza na takiej firmie zapewnienie jego poprawności.
Usługa zwrotu podatku podróżnym, podobne jak inne usługi o wysokim stopniu
specjalizacji, wymaga przygotowania złożonego systemu łączącego firmę pośredniczącą,
sprzedawcę i podróżnego, umożliwiającego weryfikację poprawności i bezpieczeństwa
transakcji na wszystkich jej etapach. Takie przygotowanie wymaga co najmniej roku, przy
czym nie można zawrzeć uzasadnionych merytorycznie i ekonomicznie umów w tym zakresie
na okres krótszy niż 1 rok. Podobnie wygląda sytuacja z zamykaniem systemu przez firmę
pośredniczącą. Zwrot poniesionych nakładów w tej branży zwykle nie następuje wcześniej
niż po upływie 4-5 lat od jej rozpoczęcia. Jest to działalność o charakterze ciągłym, nie ma
możliwości jej zawieszenia, czy zatrzymania i wznowienia przez ten sam podmiot.
Zaświadczenie wydawane na nie dłużej niż rok, które faktycznie ma charakter nieuprawnionej
koncesji, nie daje możliwości prowadzenia działalności firmom pośredniczącym. Jedyna
firma, która tę działalność podjęła, po czterech latach działalności legitymuje się
dziewięcioma już zaświadczeniami ministra finansów.
Jeżeli celem ustawodawcy było zapewnienie dostępu do tej działalności wyłącznie
wiarygodnym, rzetelnym podmiotom i zapobieganie ewentualnym nadużyciom czy
nieprawidłowościom w zwrocie podatku podróżnym, to obecny stan prawny nie spełnia tych
przesłanek. Ograniczenie prawa do prowadzenia tej działalności do 1 roku bez przepisów
regulujących zasady jej kontynuacji po upływie tego okresu oraz bez regulacji dotyczących
skutków takiej sytuacji dla sprzedawców i podróżnych jest odczytywane przez tych ostatnich
jako przykład wyjątkowego absurdu prawnego.

Kaucja gwarancyjna, która „jest utrzymywana” przez cały okres działalności bez
jakiegokolwiek popartego przepisami związku tej kaucji z prawami podróżnych,
sprzedawców czy skarbu Państwa pełni jedynie funkcję blokującą dostęp do tej działalności.
Wychodząc jednak naprzeciw zgłaszanej przez przedstawicieli ministerstwa finansów
obawie o dopuszczenie do działalności w zakresie zwrotu podatku VAT podróżnym firm
przypadkowych, nie posiadających odpowiedniego zaplecza finansowego i logistycznego,
które mogłyby wykorzystać system do nadużyć bez inwestowania własnych środków,
projektodawca wprowadził do projektu w punkcie 1 d) element zabezpieczający przed takim
ryzykiem w postaci wymogu minimalnego kapitału zakładowego. W istocie, z rynkowego
punktu widzenia i praktyk gospodarczych, wysokość kapitału zakładowego jest
nieporównanie cenniejszą informacją niż choćby najwyższa kaucja gwarancyjna wpłacona do
urzędu skarbowego. Dodatkową zaletą takiego rozwiązania jest fakt, że środki z kapitału
zakładowego mogą być efektywnie wykorzystywane właśnie na budowanie i rozwój zaplecza
pozwalającego na świadczenie usługi w bezpieczny i skuteczny sposób. Nie pełni takiej
funkcji blokada środków na koncie urzędu skarbowego ani koszty utrzymywania gwarancji
bankowej. Wręcz przeciwnie, każdy podmiot dysponuje ograniczonymi zasobami a taka
kaucja jeszcze te zasoby pomniejsza ze stratą dla podmiotu i jego kontrahentów.
Zaproponowana w projekcie kwota 4 mln złotych jest kwotą pośrednią między 1 mln USD
i 1 mln EURO, co również w aspekcie międzynarodowym można uznać za kwotę wysoką.
Pozostałe warunki uzależniające prawo firmy pośredniczącej do prowadzenia
działalności w zakresie zwrotu podatku podróżnym mają charakter bardziej formalny niż
merytoryczny. Chociaż w opinii projektodawcy trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie dla
ich utrzymania, ze względu na ugruntowane w tej kwestii stanowisko przedstawicieli ministra
finansów zostały pozostawione bez zmian.

Art. 1 ust 2) lit a):

Zmiana art. 129 ust.1. związana jest bezpośrednio ze zmianą art.127 ust.5.
Konieczność uniezależnienia prawa do zastosowania stawki 0% przez sprzedawcę od
faktu dokonania wypłaty podatku podróżnemu w sytuacji wypłaty w formie bezgotówkowej
wynika ze specyfiki tej formy wypłat. W przypadku wypłaty w gotówce, zmiana brzmienia
art. 129 ust 1 nie spowoduje zmian w stosunku do aktualnego stanu prawnego, gdyż wówczas
sprzedawca zawsze otrzymuje dokument z potwierdzoną przez podróżnego kwotą wypłaty
podatku. Z punktu widzenia nabycia prawa do zastosowania stawki 0% przez sprzedawcę
kluczowe winno być uzyskanie przez niego dokumentu zwrotu podatku podróżnym, który
został przez tego sprzedawcę uprzednio wystawiony zgodnie z wymogami prawa i na którym
udokumentowano dokonanie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty w wyznaczonym
ustawowo terminie.

Takie warunki zastosowania zwolnienia sprzedaży na rzecz uprawnionych podróżnych
znajdujemy w Dyrektywie 2006/112/WE Rady. Proponowane zmiany nie znoszą tych
warunków a jedynie dostosowują regulacje prawne do rzeczywistych możliwości spełnienia
przez sprzedawcę ustawowych warunków zastosowania stawki 0% niezależnie od tego, czy
zwrotu podatku dokonuje samodzielnie czy przez pośrednika. Jednocześnie w obecnym stanie
prawnym ( takie podejście nie zostało zmienione w projekcie) prawo sprzedawcy do
zastosowania stawki 0% nie jest uzależnione od dokonania przez niego zapłaty pośrednikowi,
który dokonał zapłaty podatku podróżnemu. W efekcie również obecnie istnieje potencjalne
ryzyko, że sprzedawca dokona odliczenia podatku, którego nie zapłacił ani podróżnemu ani
pośrednikowi.

W praktyce zdarza się, że podróżny może nie zrealizować czeku rozliczeniowego lub
czeku gotówkowego z różnych, niezależnych od sprzedawcy/pośrednika przyczyn w terminie
ich ważności i ponownie zażądać wypłaty , tym razem w innej formie podczas, gdy w tym
czasie upłynął termin uprawniający sprzedawcę do zastosowania stawki 0%. Inna sytuacja to
np. otrzymanie przez sprzedawcę dokumentu z niedostatecznymi danymi do skutecznego
dokonania zapłaty bezgotówkowej i brak możliwości otrzymania tych danych w terminie
ważności dokumentu do zastosowania stawki 0%. Podróżny upomni się o zapłatę np. za rok.
Zgodnie z art. 128 ust.7 „rozliczenia między podmiotem, który dokonał zwrotu, a sprzedawcą
towaru regulują zawarte przez nich umowy”.
Taką umową jest również sam dokument zwrotu podatku, który daje podróżnemu
prawo żądania wypłaty po przedłożeniu go sprzedawcy czy pośrednikowi. Tutaj, podobnie jak
dotychczas w rozliczeniach pośrednika ze sprzedawcą, powinny mieć zastosowanie inne niż
ustawa o VAT przepisy dotyczące zasad rozliczeń finansowych, ich ewidencji, prawa do
występowania z roszczeniami, reklamacjami itd. O ile zapłata w gotówce może być
udokumentowana bezpośrednio na dokumencie zwrotu podatku, tak wypłata w formie
bezgotówkowej takiej możliwości w praktyce nie daje. Jest dokumentowana przez zapisy
w dokumentacji rozliczeń finansowych/księgach/ewidencjach/raportach
podmiotów
świadczących usługi tax free i tak jak inne zapisy dotyczące operacji gospodarczych, może
być weryfikowana.
Rzetelność rozliczeń to jeden z elementów, który faktycznie wpływa na wiarygodność
podmiotów uczestniczących w zwrocie podatku podróżnym i nie jest to bynajmniej element
specyficzny tylko dla tej działalności. Wiarygodność podmiotów gospodarczych w tym
zakresie jest stale i skutecznie weryfikowana przez rynek.

Art. 1 ust 2) lit b):

Zmiana brzmienia art. 129 ust. 2 wynika z potrzeby dostosowania zasad rozliczania
podatku VAT wynikającego z dokumentów tax free do obowiązujących zasad i terminów
składania deklaracji podatkowych i ich korekt (okresy miesięczne i kwartalne).
Zastosowanie stawki 0% wymaga jednoznacznego wskazania koniecznych i realnych do
spełnienia warunków.

Dokonywanie korekty podatku należnego wyłącznie za okres rozliczeniowy,
w którym dokonano sprzedaży towarów podróżnemu powoduje konieczność dokonywania
wielu korekt dotyczących tego samego okresu rozliczeniowego. W momencie dokonania
dostawy na rzecz uprawnionego podróżnego sprzedawca stosuje krajową stawkę podatku
VAT . Dopiero otrzymanie dokumentu po potwierdzeniu dokonania wywozu poza terytorium
Wspólnoty upoważnia go do zastosowania stawki 0% do sprzedaży wykazanej na tym
dokumencie. W efekcie transakcja tax free powinna być rozpoznawana jako eksport w dacie
otrzymania dokumentu przez sprzedawcę. To z kolei, dla uproszczenia i zwiększenia
przejrzystości rozliczeń z tytułu podatku VAT, przemawia za dopuszczeniem możliwości
zastosowania stawki 0% zarówno w drodze korekty deklaracji podatkowej za okres
rozliczeniowy dokonania sprzedaży jak i w późniejszych deklaracjach. Zwrot podatku
podróżnym to faktycznie eksport zasady stosowania stawki 0% powinny być zbliżone do
innych przepisów w tym zakresie, a co najmniej z nimi nie sprzeczne.

Art. 1 ust 3):

Proponowana zmiana brzmienia polega na zastąpieniu wyrazu „dokumentów”
wyrazem „dokumentu”. Jest to poprawka o charakterze technicznym. Przy obowiązującym
brzmieniu art.130 ust 3 pkt 2 można by sądzić, że podróżny ma prawo do ubiegania się
o zwrot podatku przy zakupie np. 20 artykułów o wartości 10 złotych brutto każdy (daje to
łącznie wymaganą kwotę 200 złotych), udokumentowanych odrębnymi dokumentami tax
free. Już samo rozporządzenie, wydane na podstawie tej delegacji mówi o jednym
dokumencie i jednym paragonie z kasy fiskalnej na kwotę minimum 200 złotych. Dodatkowo,
(również przy dokonywaniu zwrotu przez pośrednika) podróżny mógłby żądać zwrotu
podatku od zakupów dokonywanych w różnych sklepach różnych sprzedawców, co byłoby
niemożliwe do rozliczenia między sprzedawcą i pośrednikiem jak również między
sprzedawcami, nie byłoby również możliwości zastosowania stawki 0%.

Art.2

Wprowadzenie proponowanych zmian powinno nastąpić w trybie możliwie
najszybszym. Obecny stan prawny, z niewielkimi zmianami technicznymi wprowadzonymi
po akcesji Polski do Unii Europejskiej, obowiązuje od ponad 10 lat. Zarówno polscy
przedsiębiorcy jak i odwiedzający Polskę podróżni od dawna oczekują umożliwienia im
korzystania z przywileju tax free for tourists na zasadach powszechnie stosowanych w innych
krajach Unii Europejskiej.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Cel ekonomiczno-społeczny wprowadzenia ustawy.

Zmiany zaproponowane w niniejszym projekcie mają na celu poprawienie
funkcjonowania ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie regulowanego przez nią
systemu zwrotu podatku VAT podróżnym.
Propozycje
są zgodne z wytycznymi Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28
listopada 2006 r. w sprawie wspólnego
systemu podatku od wartości dodanej,
w szczególności z art. 131, art. 146 ust.1 lit.b) oraz art. 147 oraz z przepisami polskiego
prawa podatkowego.
Dostępność usługi tax free zwiększa atrakcyjność zakupów w Polsce, pozwala
sprzedawcom na oferowanie konkurencyjnych cenowo towarów dzięki możliwości
odzyskania przez podróżnego części poniesionych wydatków po wywiezieniu towarów poza
terytorium Wspólnoty. Mimo dużej liczby obiektów handlowych oferujących towary
porównywalne do towarów oferowanych w innych krajach europejskich, podróżni chętniej
dokonują zakupów takich samych towarów u naszych sąsiadów właśnie z powodu braku
możliwości odzyskania podatku VAT . System tax free jest znany na świecie od wielu lat,
w Polsce prawo przewiduje jego funkcjonowanie od września 1999 roku, ale do tej pory jego
znaczenie jest marginalne dla polskiego rynku z powodu wadliwych przepisów.

Dla podatku VAT instytucja zwrotu podatku podróżnym jest co do zasady neutralna.
Sprzedaż w systemie tax free , zgodnie z prawem wspólnotowym, podlega zwolnieniu z VAT.
Podróżni, którzy nie mają możliwości skorzystania z tej usługi w danym kraju, dokonują
zakupów tam, gdzie zapłacony podatek będą mogli odzyskać.
Dostępność tax free zachęci podróżnych do dokonywania zakupów w Polsce,
uatrakcyjni podróże do naszego kraju. To z kolei wiąże się z korzystnym wpływem na wyniki
finansowe działalności hoteli, restauracji, biur podróży i innych usługodawców,
przekładające się na zwiększenie wpływów z podatków dochodowych, od wynagrodzeń,
składek na ubezpieczenie społeczne. Ze względu na fakt, że od akcesji Polski do UE żadna
firma pośrednicząca w zwrocie podatku nie mogła funkcjonować w Polsce w pełnym
zakresie a obowiązujący stan prawny jest bardzo negatywnie postrzegany przez podróżnych
i sprzedawców, trudno jest ocenić skutki ekonomiczne proponowanych w projekcie zmian.
Dodatkowym czynnikiem utrudniającym takie oszacowanie jest fakt, że setki tysięcy
podróżnych już dokonało negatywnego osądu na temat polskiego ustawodawstwa a tym
zakresie. Dotarcie z informacją o korzystnych zmianach do uprawnionych podróżnych