Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw

- 3 -
postępowań, których celem jest poddanie obywatela jakiejś formie ukarania lub jakiejś sankcji,
a więc także postępowań dyscyplinarnych.
W rezultacie art. 42-45, a także art. 78 Konstytucji, znajdują zastosowanie do oceny
regulacji nie tylko o stricte karnym charakterze, ale również do podstaw i procedury
odpowiedzialności dyscyplinarnej, bo – jak wskazuje doktryna prawa karnego – „zjawisko
karania nie ogranicza się wyłącznie do sfery państwowego prawa karnego. Najbliższe
państwowemu prawu karnemu jest prawo dyscyplinarne, które wprost uważać można za
szczególną gałąź czy rodzajową odmianę prawa karnego” (M. Cieślak, Polskie prawo karne.
Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994, s. 22-23; zob. też wyrok TK z 8 grudnia 1998 r.,
sygn. akt K. 41/97).
Na ustawodawcy ciąży obowiązek takiego ukształtowania przepisów regulujących
wszelkiego rodzaju postępowania dyscyplinarne, aby – tak jak w postępowaniu karnym –
zapewniały odpowiedni poziom prawa do obrony, w wymiarze materialnym i formalnym.
Zakwestionowane przepisy ustaw o Straży Granicznej, Policji i Służbie Celnej
przyznają obwinionym w postępowaniu dyscyplinarnym prawo do wyboru obrońcy,
jednocześnie jednak ograniczają możliwość wyboru wyłącznie do funkcjonariuszy danej
służby. W opinii Trybunału, taka regulacja budzi zastrzeżenia co do formalnego wymiaru
prawa do obrony. Obrona powierzona funkcjonariuszowi Straży Granicznej, Policjantowi czy
funkcjonariuszowi Służby Celnej nie gwarantuje – nawet przy dołożeniu przez nich najwyższej
staranności – należytego poziomu obrony obwinionego, który w większym stopniu zapewnić
może zawodowy prawnik. Ponadto, czynności związane z obroną funkcjonariusz wykonuje
obok swych podstawowych, wynikających z charakteru służby, obowiązków, nie przestając być
także funkcjonariuszem usytuowanym w określonej strukturze, w warunkach podległości
służbowej, mającym naturalne dla każdego aspiracje zawodowe. Nieprofesjonalny pełnomocnik
nie będzie w stanie zapewnić należytej obrony chociażby dlatego, że z ewentualnym
przełożonym dyscyplinarnym łączy go stosunek podległości służbowej.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozwiązań przyjętych w zaskarżonych
przepisach nie można bronić, powołując się na specyfikę tzw. służb mundurowych. W wypadku
tych służb, jak i w innych wypadkach, ograniczenie praw jednostki musi mieć odpowiednie
uzasadnienie, innymi słowy musi być proporcjonalne.
Trybunał Konstytucyjny wskazał na fakt, że w aktualnym stanie prawnym niektóre
„ustawy pragmatyczne” przewidują możliwość ustanawiania pełnomocnikiem adwokata lub
radcę prawnego. Tytułem przykładu należy wymienić: art. 123 ust. 4 ustawy z dnia 16 marca
2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (Dz. U. z 2004 r. Nr 163, poz. 1712, ze zm.), czy § 15 ust. 2
- 4 -
rozporządzenia z dnia 14 listopada 1996 r. w sprawie regulaminu dyscyplinarnego
funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. U. Nr 135, poz. 634, ze zm.).
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
Mając na uwadze konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
19 marca 2007 r. (wywołuje on skutki prawne z dniem publikacji, tj. od dnia 2 kwietnia
2007 r.), proponuje się, aby w zakwestionowanych przez Trybunał przepisach poszerzyć krąg
osób, spośród których obwiniony w postępowaniu dyscyplinarnym może wybrać obrońcę
(adwokaci, radcowie prawni).
W projekcie zamieszczony został przepis przejściowy (art. 4), przesądzający
stosowanie ustawy również do spraw, które w momencie wejścia w życie ustawy były „w toku”
(zasada bezpośredniego działania prawa nowego).
4. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy
Ustawa nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa.
5. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
Warszawa, 12 lutego 2008 r.
BAS-WAEM-367/08


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
o zgodności przedstawionego senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o Policji oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców:
senator Grażyna Anna Sztark) z prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz o
zmianie niektórych innych ustaw stanowi wykonanie wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 19 marca 2007 r. (sygn. akt K 47/05), który stwierdził
niezgodność z Konstytucją art. 136a ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12
października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, ze
zm.), art. 135f ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z
2007 r. Nr 43, poz. 277) oraz art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o
Służbie Celnej (Dz.U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641, ze zm.). Niezgodność z
Konstytucją polegała na tym, że w postępowaniu dyscyplinarnym
funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej i Służby Celnej mogli ustanowić
obrońcę jedynie spośród innych funkcjonariuszy danej służby. Zgodnie z
przedstawionym projektem ustawy, obrońcami w postępowaniach
dyscyplinarnych będą mogli być także adwokaci i radcowie prawni.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii objętych opiniowanym
projektem ustawy.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Opiniowany projekt ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii
Europejskiej.

2

IV. Konkluzje
Przedstawiony senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz
niektórych innych ustaw nie jest objęty zakresem regulacji prawa Unii
Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski



Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, Policja, Straż Graniczna, Służba Celna,
dyscyplinarne postępowanie, adwokaci, radcowie, obrońcy.
Warszawa, 12 lutego 2008 r.
BAS-WAEM-368/08
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
dotycząca możliwości uznania przedstawionego senackiego projektu ustawy
o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel
wnioskodawców: senator Grażyna Anna Sztark) za projekt ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a ust. 1
Regulaminu Sejmu

Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy
wykonującym prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy mający na celu
wykonanie prawa Unii Europejskiej.
Przedstawiony senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz o
zmianie niektórych innych ustaw stanowi wykonanie wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 19 marca 2007 r. (sygn. akt K 47/05), który stwierdził
niezgodność z Konstytucją art. 136a ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12
października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, ze
zm.), art. 135f ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z
2007 r. Nr 43, poz. 277) oraz art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o
Służbie Celnej (Dz.U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641, ze zm.). Niezgodność z
Konstytucją polegała na tym, że w postępowaniu dyscyplinarnym
funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej i Służby Celnej mogli ustanowić
obrońcę jedynie spośród innych funkcjonariuszy danej służby. Zgodnie z
przedstawionym projektem ustawy, obrońcami w postępowaniach
dyscyplinarnych będą mogli być także adwokaci i radcowie prawni.
Ponieważ projekt nie ma na celu wykonania żadnego przepisu prawa Unii
Europejskiej, nie ma podstaw by uznać go w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu
Sejmu za projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski

Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, Policja, Straż Graniczna, Służba Celna,
dyscyplinarne postępowanie, adwokaci, radcowie, obrońcy.