Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym

UZASADNIENIE

W okresie PRL-u resortem właściwym w sprawach mniejszości narodowych i
etnicznych był resort Spraw Wewnętrznych. W III RP, chcąc zerwać z tą tradycją
sprawy mniejszości narodowych przekazano z MSW do Ministerstwa Kultury. Zabieg
ten miał istotne uzasadnienie merytoryczne - wszak większość problemów mniejszości
narodowych w Polsce dotyczyło kultury i edukacji. Miało też nie mniej istotne zna-
czenie symboliczne. Państwo wyraźnie zaakcentowało w ten sposób, że nie chce
mniejszości narodowych kontrolować i z pozycji resortu siłowego, nadzorującego róż-
ne służby, takie jak Policję, oraz co szczególnie istotne na pograniczach zamieszka-
łych zwarcie przez mniejszości (szczególnie litewską, białoruską, ukraińską, łemkow-
ską czy słowacką) Straż Graniczną, ale, że przeciwnie, chce wspierać kulturalną auto-
nomię tych mniejszości wyrzekając się policyjno -administracyjnego nadzoru.
Stan ten po kilku latach uległ zmianie i sprawy mniejszości wróciły do MSWiA
co zostało utrwalone przez przyjęcie ustawy o działach administracji rządowej, w któ-
rej wprowadzono dział 25 „wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne” -
który powierzany jest ministrowi właściwemu w sprawach wewnętrznych i admini-
stracji.
Rozwiązanie to nie jest merytorycznie uzasadnione. O ile charakter spraw doty-
czących wyznań religijnych rzeczywiście uzasadnia powierzenie ich temu samemu
ministrowi, któremu powierzono sprawy administracji oraz sprawy wewnętrzne, to
kwestie związane z mniejszościami narodowymi i etnicznymi dotyczą głównie spraw
związanych z kulturą i edukacją czyli problemami daleko odbiegającymi od zakresu
działalności MSWiA.
Zgodnie z powołaną wyżej ustawą organy władzy publicznej obowiązane są
podejmować odpowiednie środki w celu wspierania działalności zmierzającej do
ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości (art. 18 ust 1 usta-
wy). Tymi środkami są w szczególności dotacje celowe lub podmiotowe na działal-
ność instytucji kulturalnych, ruchu artystycznego i twórczości mniejszości oraz imprez
artystycznych (...) inwestycje służące zachowaniu tożsamości kulturowej mniejszości,
wydawanie książek, czasopism, periodyków i druków w językach mniejszości, ochro-
na miejsc związanych z kulturą mniej szóści, działalność świetlicową, prowadzenie
bibliotek, edukację dzieci i młodzieży propagowanie wiedzy o mniejszościach (por.
art. 18 ust. 2 ustawy).
Tymczasem przedstawiciele mniejszości narodowych zgłaszają dyskomfort w
związku z tym, że ich sprawy załatwia ten sam Minister, który nadzoruje formacje po-
licyjne, a ich sprawy są w ogromnym resorcie SWiA z natury rzeczy traktowane mar-
ginalnie, nie mówiąc już o realizowaniu powyższych celów, którymi wśród ludności
polskiej zajmuje się Minister Kultury.
Bezcelowym jest, z oczywistych względów, by np. wydawanie polskich książek
wspierał Minister Kultury, a książek wydawanych w języku mniejszości Minister
Spraw Wewnętrznych i Administracji, by w miejscowości gdzie znajdują się dwie bi-

10
blioteki – jedna polska a druga dla mniejszości - tą pierwszą wspierał Minister Kultu-
ry, a drugą Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Takich przykładów można
przytaczać bez liku. Trudno też sobie wyobrazić resort o charakterze siłowym , z racji
pełnionego chociażby nadzoru nad różnymi służbami, jakimi jest MSWiA, który od-
najduje się w materii dotyczącej mniejszości narodowych i należycie wypełnia powie-
rzone mu ustawą obowiązki. Z relacji przedstawicieli mniejszości narodowych wia-
domo, iż tak się w istocie niestety nie dzieje.
Zdrowy rozsądek , a także zasady organizacji i koncentracji uprawnień prze-
mawiają za przekazaniem spraw mniejszości Ministrowi właściwemu w sprawach
Kultury.
Wydaje się, iż przekazanie spraw mniejszości innemu ministrowi, a pozosta-
wienie spraw wyznań religijnych w MSWiA wobec powyższych argumentów wymaga
rozdzielenia tego - i tak niespójnego - dziełu administracji rządowej.
Postulat ten popierają przedstawiciele mniejszości narodowych.
Treść przedłożenia nie została poddana konsultacjom, o których mowa w art. 34
ust. 3 Regulaminu Sejmu RP.
Projekt nie pociąga za sobą konieczności poniesienia wydatków budżetowych, a
zakres spraw w nim regulowanych jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.


11
Warszawa, 21 lipca 2009 r.
BAS-WAL-1535/09

Pan Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
o zgodności poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o działach
administracji rządowej oraz ustawy o mniejszościach narodowych i
etnicznych oraz o języku regionalnym (przedstawiciel wnioskodawców:
poseł Jan Widacki) z prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47)
sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Projekt ma na celu dokonanie zmian w dwóch ustawach. W ustawie z dnia
4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2007 r. Nr 65,
poz. 437, ze zm.) oraz w ustawie z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach
narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz.U. Nr 17, poz. 141, ze
zm.). Zmiany w pierwszej z przywołanych ustaw polegają na rozdzieleniu działu
administracji rządowej – wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i
etniczne – na dwa odrębne działy: (1) wyznania religijne oraz (2) mniejszości
narodowe i etniczne. Kierowanie tym drugim działem ma być powierzane temu
samemu ministrowi, któremu powierzone zostanie kierowanie działem kultura i
ochrona dziedzictwa narodowego. Zmiany w drugiej z przywołanych ustaw są
konsekwencją podzielnia działu administracji rządowej.
Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2010 r., z wyjątkiem przepisu
przejściowego, który ma wejść w życie z dniem ogłoszenia ustawy.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje zagadnień objętych projektem
ustawy.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepisy projektu pozostają poza zakresem regulacji prawa Unii
Europejskiej.


2
IV. Konkluzje
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o działach administracji
rządowej oraz ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku
regionalnym nie jest objęty zakresem regulacji prawa Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski






Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, mniejszości, administracja publiczna
Warszawa, 21 lipca 2009 r.
BAS-WAL-1536/09

Pan Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
dotycząca możliwości uznania poselskiego projektu ustawy o zmianie
ustawy o działach administracji rządowej oraz ustawy o mniejszościach
narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Jan Widacki) za projekt ustawy wykonującej prawo
Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu


Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy mającej na celu
wykonanie prawa Unii Europejskiej.
Projekt ma na celu dokonanie zmian w dwóch ustawach. W ustawie z dnia
4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2007 r. Nr 65,
poz. 437, ze zm.) oraz w ustawie z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach
narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz.U. Nr 17, poz. 141, ze
zm.). Zmiany w pierwszej z przywołanych ustaw polegają na rozdzieleniu działu
administracji rządowej – wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i
etniczne – na dwa odrębne działy: (1) wyznania religijne oraz (2) mniejszości
narodowe i etniczne. Kierowanie tym drugim działem ma być powierzane temu
samemu ministrowi, któremu powierzone zostanie kierowanie działem kultura i
ochrona dziedzictwa narodowego. Zmiany w drugiej z przywołanych ustaw są
konsekwencją podzielnia działu administracji rządowej.
Ponieważ opiniowany projekt ustawy o zmianie ustawy o działach
administracji rządowej oraz ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych
oraz o języku regionalnym pozostaje poza zakresem regulacji prawa Unii
Europejskiej nie ma podstaw, by uznać go za projekt ustawy wykonującej prawo
Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych




Michał Królikowski


Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, mniejszości, administracja publiczna