Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Z powyższych względów nie można podzielić opinii Wnioskodawców, zawartej

w uzasadnieniu przedmiotowego projektu, iż wprowadzenie nowej podstawy programowej
oznaczać będzie „edukacyjne uwstecznienie 6-latków, które od 1 września br. mają już nie
być nauczane czytania i pisania”.
Rząd negatywnie opiniuje proponowane zmiany.


2. Dot. art. 1 pkt 1 lit. c
Propozycja zmiany brzmienia przepisu art. 3 pkt 18 ustawy o systemie oświaty jest
nieuzasadniona. Obecna definicja „niepełnosprawności sprzężonej”, zawarta

w powyższym artykule w pełni odpowiada potrzebom edukacyjnym dzieci
niepełnosprawnych ze względu na potrzebę stosowania specjalnej organizacji nauki

i odrębnych metod pracy dydaktycznej.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że orzeczenia o niepełnosprawności wydawane przez
powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności na
podstawie ww. ustawy nie mogą zastąpić dla celów edukacyjnych orzeczeń o potrzebie
kształcenia specjalnego wydanych na podstawie art. 71b ust. 3 ustawy o systemie oświaty,
gdyż służą one celom związanym z poprawą zaburzonej funkcji organizmu przez zaopatrzenie
dziecka m.in. w przedmioty ortopedyczne, środki techniczne, środki pomocnicze lub inne
działania.
Przepis w brzmieniu proponowanym w projekcie poselskim oznaczałby, że celom
edukacyjnym związanym z organizacją różnych form kształcenia specjalnego służyłyby
również orzeczenia wydawane przez powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności
i stopniu niepełnosprawności.
Analiza stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy
dziecku, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku
życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162), wskazuje, że dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu
lekkim nie kwalifikują się do wydania orzeczenia. Natomiast szereg stanów chorobowych
kwalifikowałby te dzieci do otrzymania orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania
(np. dla dziecka z chorobami wymagającymi systematycznego leczenia w domu,

z padaczkami z częstymi napadami).
Dzieci przewlekle chore, które mogą uczęszczać do przedszkola lub szkoły,
są kształcone na zasadach ogólnych, określonych w ustawie o systemie oświaty i przepisach
wykonawczych. W stosunku do tych uczniów, mimo iż nie są zaliczani do grupy uczniów
niepełnosprawnych, przepisy prawa oświatowego uwzględniają możliwość zapewnienia
im w przedszkolu lub szkole różnych form pomocy psychologiczno – pedagogicznej. Pomoc
ta organizowana jest na podstawie opinii wydanej przez publiczną poradnię psychologiczno -
pedagogiczną na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) ucznia.

Rząd negatywnie opiniuje proponowaną zmianę.

3. Dot. art. 1 pkt 2
Wnioskodawcy zdecydowanie negatywnie oceniają wprowadzenie do ustawy o systemie
oświaty przepisów art. 5 ust. 5g – 5r umożliwiających przekazywanie przez samorządy
w drodze umowy osobom fizycznym i osobom prawnym niebędącym jednostkami samorządu
terytorialnego szkół liczących do 70 uczniów lub placówek publicznych i proponują ich
wykreślenie.

5
Proponowane rozwiązanie powoduje naruszenie dotychczasowych kompetencji jednostek
samorządu terytorialnego. Przypadki przekazywania przez jednostki samorządu terytorialnego
szkół i placówek publicznych do prowadzenia innym organom były spotykane głównie
na
terenach wiejskich, a zainteresowane przejmowaniem małych szkół były
i są najczęściej stowarzyszenia reprezentujące rodziców uczniów. Wcześniejsza procedura
wymagała uprzedniego zlikwidowania szkoły (placówki) przez jednostkę samorządu
terytorialnego, a następnie utworzenia szkoły (placówki) przez osobę fizyczną lub osobę
prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego. Kwestie te regulowane były
w przepisach art. 58 ust. 3 - 5 ustawy o systemie oświaty oraz w rozporządzeniu Ministra
Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 marca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad
i warunków udzielania i cofania zezwolenia na założenie szkoły lub placówki publicznej
przez osobę prawną lub osobę fizyczną (Dz. U. Nr 46, poz. 438).

Obecnie przepisy ustawy umożliwiają przekazanie szkoły bez jej wcześniejszej likwidacji,
co jest bardzo ważne z uwagi na konieczność zapewnienia uczniom ciągłości edukacji
w danej szkole i w danej miejscowości. Rozwiązania te wychodzą naprzeciw oczekiwaniom
społeczności lokalnych i pozwalają na efektywniejsze zarządzanie szkołami na danym terenie,
pozwalają na łagodzenie skutków utrzymującego się niżu demograficznego.

Należy podkreślić, że przekazana w drodze umowy (zgodnie z przepisami art. 5 ust. 5g – 5r)
szkoła lub placówka zachowuje status szkoły lub placówki publicznej. Jeżeli nowy organ
prowadzący będzie chciał odstąpić od zamiaru prowadzenia szkoły lub placówki, nie będzie
miał prawa jej zlikwidować, jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek przejąć daną
szkołę (placówkę) z powrotem do prowadzenia. Podobnie, jeżeli osoba prowadząca szkołę
naruszy ustawę lub warunki prowadzenia szkoły określone w umowie, umowa ulegnie
rozwiązaniu z dniem przejęcia szkoły przez jednostkę samorządu terytorialnego.
Stwierdzenie, iż przepis ustawy otwiera drogę do „dzikiej” prywatyzacji szkolnictwa, jest
nieuzasadnione i deprecjonuje podmioty i środowiska
żywo zainteresowane
funkcjonowaniem w Polsce małych szkół i placówek.

Rząd negatywnie opiniuje proponowaną zmianę.

4. Dot. art. 1 pkt 3
Proponowane w projekcie poselskim zmiany odnoszące się do art. 14a ust. 6 i 6a ustawy
o systemie oświaty nie są zasadne. Poprzednie brzmienie przepisu art. 14a ust. 6 było
nieprecyzyjne i pozwalało na niewłaściwą interpretację w odniesieniu do tego, kto zatrudnia
nauczyciela prowadzącego zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego. Obecne
brzmienie jest szczegółowe i nie budzi już wątpliwości.

Rząd negatywnie opiniuje proponowaną zmianę.

5. Dot. art. 1 pkt 4
W projekcie proponuje się przywrócenie dotychczasowego brzmienia (sprzed

dnia 19 marca 2009 r.) art. 16 ust. 7 a, który stanowi, że dyrektor szkoły, w której działa
oddział przedszkolny, zezwala na spełnianie przez dziecko obowiązku odbycia rocznego
przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem albo oddziałem przedszkolnym oraz
określa warunki jego spełniania, uwzględniając konieczność uzyskania przez dziecko przed
rozpoczęciem spełniania obowiązku szkolnego opinii publicznej poradni psychologiczno-
pedagogicznej.


6
Przepis ten, zgodnie z przepisami przejściowymi i końcowymi ustawy z dnia 19 marca
2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw,
w zakresie dotyczącym realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, będzie
obowiązywał jeszcze do dnia 1 września 2011 r. Po tym terminie wchodzą w życie
zmienione przepisy art. 14b ust. 1 pkt 4 i art. 16 ust. 8 i ust. 10 – 14 ustawy o systemie
oświaty.

Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie
niektórych innych ustaw uszczegóławia przepisy dotyczące możliwości spełniania obowiązku
rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki
odpowiednio poza przedszkolem lub szkołą. Zmiany te były postulowane przez Rzecznika
Praw Obywatelskich, rozszerzają one prawo do wydawania zgody na spełnianie
ww. obowiązków poza przedszkolem lub szkołą na niepubliczne przedszkola i szkoły. Zostały
sprecyzowane warunki dotyczące uzyskania przez rodziców zgody na taką formę kształcenia,
co eliminuje ryzyko uznaniowości decyzji dyrektora szkoły w tej sprawie (art. 16 ust. 8 i ust.
10 – 14 ustawy o systemie oświaty). Zgodnie z postulatami praktyków tej formy edukacji oraz
opiniami środowiska naukowego zmniejszona została również częstotliwość przystępowania
do egzaminów klasyfikacyjnych. Kierunek zmian jest spójny z priorytetem wspierania
i rozwijania aktywności środowiska rodziców, społeczności lokalnych oraz sektora
organizacji pozarządowych ukierunkowanym na zaspokajanie różnego rodzaju potrzeb
edukacyjnych.

Rząd negatywnie opiniuje proponowaną zmianę.

6. Dot. art. 1 pkt 5
W projekcie proponuje się przywrócenie definicji podstawy programowej w brzmieniu
obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie
ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw oraz przywrócenie
obowiązku ustalania przez radę pedagogiczną, w drodze uchwały, zestawu programów
wychowania przedszkolnego, szkolnego zestawu programów nauczania

i szkolnego zestawu podręczników. W uzasadnieniu projektu ustawy Wnioskodawcy
podnoszą, iż wprowadzone ustawą z 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty
oraz o zmianie niektórych innych ustaw zmiany polegające na przekazaniu dyrektorom szkół
kompetencji w zakresie dopuszczenia do użytku w szkole programów nauczania mogą
skutkować „oddaniem decyzji w sprawach programowych osobom nieposiadającym
wykształcenia pedagogicznego”.

Należy negatywnie odnieść się do propozycji powrotu do zasady dopuszczania programów
wychowania przedszkolnego i programów nauczania przez ministra właściwego do spraw
oświaty i wychowania i ustalania przez radę pedagogiczną szkolnego zestawu programów
nauczania i szkolnego zestawu podręczników. Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi ustawą
z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych
innych ustaw (art. 1 pkt 24 ustawy) zaproponowany przez nauczyciela program wychowania
przedszkolnego lub program nauczania dopuszcza do użytku w danej szkole dyrektor szkoły,
po zasięgnięciu rady pedagogicznej. Dopuszczone do użytku w danej szkole programy
wychowania przedszkolnego lub programy nauczania stanowią odpowiednio zestaw
programów wychowania przedszkolnego lub szkolny zestaw programów nauczania. Dyrektor
szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w zestawie programów wychowania
przedszkolnego i szkolnym zestawie programów nauczania całości odpowiednio podstawy
programowej wychowania przedszkolnego i podstawy programowej kształcenia ogólnego

7
ustalonej dla danego etapu edukacyjnego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie
w zawodach albo w profilach kształcenia ogólnozawodowego - także całości podstawy
programowej kształcenia w zawodzie albo podstawy programowej kształcenia w profilu
kształcenia ogólnozawodowego. Zmiana ta, polegająca na odejściu od dotychczas
obowiązującej zasady dopuszczania programów nauczania na poziomie „centralnym” przez
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i przekazanie kompetencji w tym
zakresie na poziom szkół wynika przede wszystkim z nowego kształtu podstawy
programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego, która zawiera precyzyjnie
opisane wymagania, a dzięki temu także obowiązkowy zakres treści programowych
i umiejętności oczekiwanych od uczniów na zakończenie kolejnych etapów kształcenia.
Program nauczania w dotychczasowym kształcie jako dokument uniwersalny, który stanowi
jedynie uszczegółowienie podstawy, stracił tym samym rację bytu. Podstawa jest już
szczegółowa. Dzięki nowej podstawie programowej każdy nauczyciel planujący proces
edukacyjny, zna cel kształcenia i treści nauczania. Program nauczania jest natomiast
narzędziem organizacji procesu nauczania-uczenia się i powinien odpowiadać na pytanie jak
osiągnąć założone cele. Istotne jest, aby program nauczania był możliwie najlepiej
dostosowany do potrzeb i możliwości grupy uczniów, z którymi będzie realizowany, do
warunków organizacyjnych jakimi dysponuje szkoła oraz do stylu i metod pracy konkretnego
nauczyciela. Spełnienie tych warunków jest możliwe wyłącznie pod warunkiem, że program
jest tworzony lub modyfikowany w konkretnej szkole. Należy pamiętać, że wybór
i możliwość tworzenia programów nauczania nie jest nowym zadaniem dla nauczycieli.
Nauczyciele od kilku lat dokonują wyboru programów nauczania i najlepiej wiedzą, jak
zorganizować proces nauczania w swojej klasie. Nowe regulacje prawne oddają w ręce
nauczyciela zadanie przedstawienia tej koncepcji dyrektorowi.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie
dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów
nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730)
określa szczegółowe warunki i tryb dopuszczania do użytku w szkole przez dyrektora szkoły
programów nauczania. Rozporządzenie daje dyrektorowi szkoły możliwość zasięgnięcia
opinii o zaproponowanym przez nauczyciela programie nauczania, przed podjęciem decyzji
o dopuszczeniu programu do użytku szkolnego. Dyrektor może polecić sporządzenie takiej
opinii nauczycielowi mianowanemu, dyplomowanemu, konsultantowi, doradcy
metodycznemu, może również powołać w tym celu zespół przedmiotowy lub zespół
problemowo-zadaniowy. Daje to gwarancję zachowania poprawności merytorycznej

i dydaktycznej realizowanych w szkole programów nauczania.

Rząd negatywnie opiniuje proponowaną zmianę.

7. Dot. art. 1 pkt 6 lit. a i b
Negatywnie ocenić należy propozycję określenia limitu liczebności uczniów w klasach szkół
publicznych w wysokości 20 uczniów w oddziale. Sprawa ta powinna, tak jak dotychczas,
pozostawać w gestii poszczególnych organów prowadzących szkoły publiczne.

W uzasadnieniu nie wyjaśniono z czego wynika określenie maksymalnej liczby uczniów
w oddziałach szkół publicznych akurat 20 uczniów i w jednakowej liczbie we wszystkich
typach szkół. Trudno podzielić pogląd, że efektywność nauczania w klasach liczących
przykładowo 21, 22 czy 23 uczniów jest o wiele niższa niż w klasach liczących
do 20 uczniów.

W ocenie skutków regulacji nie zostały oszacowane skutki finansowe dla budżetu państwa
oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego wynikające z określenia w ustawie

8
maksymalnej dopuszczalnej liczby uczniów w oddziałach szkół publicznych (20 uczniów
w oddziale). Na podstawie danych zbieranych w systemie informacji oświatowej można
oszacować, że proponowane rozwiązanie w warunkach roku 2009 mogłoby spowodować
wzrost liczby oddziałów w publicznych szkołach podstawowych o ok. 23%, w gimnazjach
o ok. 29 %, w liceach ogólnokształcących o ok. 57 %, w liceach profilowanych o ok. 44%,
w szkołach zawodowych o ok. 33 % i skutki finansowe dla budżetu państwa oraz
dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego w wysokości ok. 9,9 mld zł. Przykładowo,
w szkole podstawowej, w której na danym poziomie nauczania jest 42 uczniów, konieczne
byłoby, zamiast obecnie istniejących dwóch oddziałów liczących po 21 uczniów, utworzenie
trzech oddziałów liczących po 14 uczniów.

Rząd negatywnie opiniuje proponowaną zmianę.

8. Dot. art. 1 pkt 7 lit. a i b oraz pkt 8
Wnioskodawcy proponują, aby w ramach realizacji zadań statutowych szkoła zapewniała
uczniom możliwość korzystania ze stołówki z zapleczem kuchennym. Wymóg ten miałby
objąć szkoły dla dzieci i młodzieży oraz szkoły dla dorosłych.
Uwzględnienie tej propozycji jest nieuzasadnione. Szkoły i placówki oświatowe
są zobowiązane, zgodnie z art. 67 ustawy o systemie oświaty, do zapewnienia uczniom
pomieszczeń do nauki z niezbędnym wyposażeniem, biblioteki, świetlicy, gabinetu
profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, zespołu urządzeń sportowych
i rekreacyjnych, natomiast w myśl art. 67a w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań
opiekuńczych, w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów szkoła może
zorganizować stołówkę. Zorganizowanie stołówki szkolnej jest decyzją wynikającą
z indywidualnych potrzeb i możliwości danej szkoły.


Według danych GUS w roku szkolnym 2007/2008 w Polsce w szkołach podstawowych,
gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych dla dzieci i młodzieży funkcjonowały ogółem
10 724 stołówki szkolne, z których korzystało 1 732 752 uczniów (w tym ponoszących pełną
odpłatność) 909 196, korzystających z dofinansowania 175 341 oraz refundacji 648 215).
Dane te wskazują na to, że ok. 33,7% szkół dla dzieci i młodzieży posiada stołówki szkolne,
z których korzysta ogółem 31,2% uczniów.

W ramach realizowanego od 2006 r. Programu wieloletniego „Pomoc państwa
w zakresie dożywiania” istnieje możliwość utworzenia w szkołach nowych lub doposażenie
już istniejących punktów przygotowywania lub wydawania posiłków. W okresie od stycznia
2006 do czerwca 2009 roku ze środków programu utworzono 364 takie punkty, których koszt
utworzenia wyniósł 121.414.518 zł. W przypadku, gdy szkoła nie dysponuje pomieszczeniem
do przygotowania posiłków, posiłki dla dzieci i uczniów mogą być dowożone.
Na dowóz posiłków w okresie od stycznia 2006 do czerwca 2009 roku wydatkowano
15.824.763 zł. Program ten będzie kontynuowany w latach 2010-2013.

Zobowiązanie do utworzenia stołówek szkolnych z zapleczem kuchennym w tych szkołach
publicznych, w których teraz one nie funkcjonują, spowodowałoby skutki finansowe dla
budżetów jednostek samorządu terytorialnego związane z przystosowaniem pomieszczeń na
potrzeby stołówek szkolnych i zapleczy kuchennych, wyposażeniem ich w niezbędny sprzęt
oraz zatrudnieniem personelu. Koszty te są trudne do oszacowania, ale należy przypuszczać,
że byłyby znaczące.

9