Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny

3
Instytucje bankowe i ubezpieczeniowe wymienione w projektowanym art. 6491 § 2 należy
rozumieć w sposób określony w odpowiednich przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. –
Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.) i ustawy z dnia 22 maja
2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151, z późn. zm.).
Przepis § 3 w art. 6491 wprowadza zasadę równego ponoszenia kosztów
zabezpieczenia przez inwestora i żądającego gwarancji. Ponoszenie całych kosztów
związanych z udzieleniem gwarancji przez inwestora wydaje się bowiem nieuzasadnione.
Regulacja ta czyni ponadto zadość sugestii Trybunału Konstytucyjnego, który w uzasadnieniu
powołanego wyżej wyroku wskazał, iż „skoro celem ustawowej regulacji jest
zagwarantowanie realizacji określonej wartości, jaką jest terminowa zapłata za wykonanie
robót budowlanych, to koszt takiej gwarancji powinien być rozłożony równo na strony
umowy”.
Art.
6492 wprowadza brak możliwości wyłączenia lub ograniczenia przez inwestora
żądania gwarancji. Jednocześnie § 2 stanowi o bezskuteczności odstąpienia inwestora od
umowy spowodowanej żądaniem gwarancji. Jest to jedna z kluczowych norm projektu
zapewniająca osiągnięcie celów nowelizacji.
Art.
6493 wprowadza możliwość żądania gwarancji na każdym etapie procesu
budowlanego.
W praktyce wykonawca będzie mógł zatem żądać od inwestora gwarancji – nie tylko przed
przystąpieniem do realizacji kontraktu, lecz także w dowolnym czasie. Będzie to miało
znaczenie wówczas, gdy wykonawca poweźmie uzasadnione wątpliwości co do kondycji
finansowej inwestora bądź jego rzetelności. Udzielenie gwarancji (częściowej) nie będzie
stanowiło przeszkody do żądania gwarancji do pełnej sumy zabezpieczenia roszczeń (§ 2).
Wysokość gwarancji została skorelowana z wysokością ewentualnego wynagrodzenia
wykonawcy, wynikającego z umowy bądź zaakceptowanych przez inwestora robót
dodatkowych. Przepis ten zabezpieczy interesy finansowe żądającego gwarancji.
Wprowadzenie w ustawie górnej granicy wysokości gwarancji zapobiegnie zaś dowolności
w jej ustalaniu.
Art.
6494 ma na celu umożliwienie wykonawcy odstąpienia od umowy z winy
inwestora w przypadku nieuzyskania gwarancji w wyznaczonym terminie. Termin ten jednak
nie może być krótszy niż 30 dni. Termin ten powinien pozwolić inwestorowi na załatwienie
niezbędnych formalności związanych z udzieleniem gwarancji.

4


Projektowany § 3 daje wykonawcy możliwość żądania wynagrodzenia na zasadzie
analogicznej do określonej w art. 639 K.c. (umowa o dzieło).
Art.
6495 stanowi o stosowaniu przepisów projektu do umów zawieranych pomiędzy
wykonawcą (generalnym wykonawcą) a dalszymi wykonawcami oraz pomiędzy
wykonawcami a podwykonawcami. Wprowadzenie (kaskadowej) możliwości żądania
gwarancji zapłaty przez głównych uczestników procesu budowlanego jest jedną z idei
projektu, przesądzającą o jego skuteczności w praktyce. W procesie budowlanym rzadko
bowiem mamy do czynienia z jednym wykonawcą, w większości przypadków w procesie tym
występuje cały łańcuch nieznanych sobie wcześniej podwykonawców.


Art. 2 stanowiący, iż do umów o roboty budowlane zawartych przed dniem wejścia w
życie projektowanej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, ma na celu zapewnienie
pewności obrotu gospodarczego i stanowi zadość zasadzie – lex retro non agit.
Art. 3 deroguje ustawę z dnia 9 lipca 2003 r. o gwarancji za roboty budowlane. Jest
to konsekwencja wejścia w życie przedmiotowej nowelizacji Kodeksu cywilnego regulującej
tę materię.


Art. 4 wprowadza niezbędne vacatio legis, umożliwiające adresatom norm zapoznanie
się z nowymi regulacjami.




5

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Cel wprowadzenia ustawy
Celem opracowania niniejszego projektu jest potrzeba zapobiegania negatywnym zjawiskom
w gospodarce, w szczególności nieregulowania przez inwestorów i wykonawców robót
budowlanych należnej zapłaty za prace wykonane przez wykonawców i podwykonawców
– w szczególności małych i średnich przedsiębiorców. Regulacje przyczynią się także do
budowy przyjaznego otoczenia prawnego dla inwestycji związanych z rozbudową
infrastruktury kraju w aspekcie UEFA EURO 2012.
2. Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Niniejsza regulacja oddziałuje na szeroko pojęty krąg przedsiębiorców związanych z rynkiem
usług budowlanych.
3. Konsultacje projektu
Projekt ustawy został skonsultowany z wszystkimi resortami, zainteresowanymi organami
oraz organizacjami skupiającymi przedsiębiorców: Polską Konfederacją Pracodawców
Prywatnych, Polskim Związkiem Pracodawców Budownictwa, Związkiem Banków Polskich
oraz Polską Izbą Ubezpieczeń.

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych oraz Polski Związek Pracodawców
Budownictwa nie nadesłały odpowiedzi. Uwagi zgłosił Związek Banków Polskich oraz
Polska Izba Ubezpieczeń. Uwaga obu tych instytucji dotycząca gwarancji nieodwołalnej,
bezwarunkowej i płatnej na każde żądanie – została w pełni uwzględniona. Natomiast nie
uwzględniono uwagi PIU, aby w K.c. uregulować instytucję gwarancji – jest ona
uregulowana w prawie bankowym. Nie uwzględniono też zastrzeżeń PIU co do możliwości
żądania gwarancji w każdym czasie obowiązywania umowy – w procesie budowlanym
uczestniczy szereg podwykonawców na różnym etapie i nie można wykluczyć, że potrzeba
żądania gwarancji powstanie na dalszym etapie prac budowlanych. PIU nie wskazała skutków
finansowych regulacji projektu w zakresie rynku ubezpieczeń.
Nowelizacja została także zamieszczona na stronach internetowych Ministerstwa
Sprawiedliwości.

6
Zainteresowanie pracami nad projektem, w trybie art. 7 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r.
o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414,
z późn. zm.), zgłosił Tadeusz Jurkiewicz, koordynator Obywatelskiej Inicjatywy
Ustawodawczej Gwarancje Zapłaty, proponując rozszerzenie możliwości żądania gwarancji
dla wszystkich uczestników procesu budowlanego, w tym wynajmujących sprzęt budowlany
– w formie hipoteki budowlanej i gwarancji zapłaty.
Odnosząc się do tej propozycji należy podkreślić, że szczególnie pomiędzy inwestorem
a wykonawcą i podwykonawcami zachodzą negatywne zjawiska związane z powstawaniem
omówionych wyżej tzw. zatorów płatniczych. Inni przedsiębiorcy, występujący w procesie
budowlanym w takim charakterze, jak: dostawcy materiałów lub usług, wynajmujący sprzęt
niezbędny przy budowie, geodeci – mogą korzystać z zabezpieczenia terminowej zapłaty na
zasadach ogólnych, żądając w konkretnych przypadkach odpowiedniego zabezpieczenia
zapłaty.
Jeśli chodzi o propozycję hipoteki budowlanej, nie zdecydowano o wprowadzeniu takiej
hipoteki z kilku powodów, między innymi ze względu na zagrożenie zwiększenia obciążeń
hipotecznych nieruchomości, co utrudnia dochodzenie roszczeń przez wierzycieli
niezabezpieczonych rzeczowo. Ponadto istnienie licznych hipotek na rzecz przedsiębiorców
budowlanych mogłoby utrudnić uzyskanie finansowania inwestycji, gdyż banki znacznie
ostrożniej udzielałyby kredytów zabezpieczonych na nieruchomościach, na których
prowadzone są prace budowlane.

4. Skutki wprowadzenia projektu
1) wpływ regulacji na dochody i wydatki budżetu oraz sektora publicznego
Projektowana regulacja może spowodować skutki finansowe w szczególności dla dochodów
wydatków budżetu i sektora publicznego, w przypadkach, w których udzielającymi gwarancji
będą jednostki sektora finansów publicznych. Precyzyjne oszacowanie skutków finansowych
nie jest jednak możliwe, albowiem brak jest danych pozwalających określić kwotę dla żądań
gwarancji zapłaty za roboty budowlane, które byłyby wypłacane z budżetu państwa.
Jednocześnie projektowana ustawa może zapobiec innym wydatkom powstającym obecnie.
Problem nieregulowania należności przedsiębiorcom pociąga bowiem za sobą łańcuch
poszkodowanych generujących koszty dla Skarbu Państwa.

7
2) wpływ na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw, oraz sytuację i rozwój regionalny
Wprowadzenie w życie nowych regulacji powinno mieć pozytywny wpływ na sytuację
i rozwój regionalny oraz na konkurencyjność zewnętrzną gospodarki, poprzez zwiększenie
pewności i bezpieczeństwa obrotu gospodarczego związanego z szeroko pojętym rynkiem
budowlanym. Ograniczenie działalności gospodarczej z braku środków obrotowych,
a następnie upadłość przedsiębiorcy, jest dalszą konsekwencją zatorów płatniczych
i niewypłacalności. Ograniczenie lub likwidacja działalności gospodarczej powoduje
ograniczenie zatrudnienia – wzrost bezrobocia, a więc skutki najbardziej niekorzystne dla
gospodarki. Wejście w życie projektowanych przepisów ma zapobiec tym zjawiskom.
Przedstawione zjawiska, mające w poszczególnych wypadkach znaczenie mikroekonomiczne,
zważywszy na coraz większą ich ilość, zaczynają nabierać znaczenia makroekonomicznego.
Projektowana nowelizacja nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.

4-09-aa