Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw

Izba nie będzie unieważniać umowy również w przypadku, gdy utrzymanie umowy w
mocy będzie leżało w ważnym interesie publicznym. W tym przypadku przewiduje się
skorzystanie z możliwości, jaką daje postanowienie art. 2d ust. 3 dyrektywy odwoławczej,
zgodnie z którym organ odwoławczy może nie uznać umowy za nieskuteczną, chociaż
zamówienie zostało udzielone bezprawnie, jeżeli stwierdzi, po rozpatrzeniu wszystkich istotnych
aspektów, że nadrzędne przyczyny związane z interesem ogólnym wymagają zachowania
skutków umowy w mocy. W takiej sytuacji dyrektywa odwoławcza nakazuje zastosować inne
kary. W związku z tym, Izba odstępując od unieważnienia umowy z przyczyn związanych z
ważnym interesem publicznym, będzie zobowiązana nałożyć karę finansową albo orzec o
skróceniu okresu obowiązywania umowy. Jednocześnie w art. 192 ust. 5 wskazano, analogicznie
jak czyni to dyrektywa odwoławcza w postanowieniu art. 2d ust. 3, iż „ważnego interesu
publicznego” nie stanowi interes gospodarczy związany bezpośrednio z zamówieniem.
Kary finansowe są zatem – tak jak wymaga tego dyrektywa odwoławcza – obligatoryjnie
przewidywane w dwóch przypadkach:
1) ograniczenia unieważnienia umowy do zobowiązań niewykonanych,
2) odstąpienia od unieważnienia umowy z uwagi na ważny interes publiczny.
W sytuacji gdy umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta w
okolicznościach dopuszczonych w ustawie, np. na podstawie zgody Krajowej Izby Odwoławczej
uchylającej zakaz zawarcia umowy przed ogłoszeniem orzeczenia przez Izbę, a odwołanie
podlegać będzie uwzględnieniu, Izba będzie orzekać o naruszeniu przepisów ustawy. W
następstwie uzyskania takiego orzeczenia odwołujący, który poniósł szkodę, będzie mógł
wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym.
Należy podkreślić, iż Izba, orzekając w zakresie unieważnienia umowy albo zastosowania
kar alternatywnych, będzie zobowiązana uwzględnić – stosownie do implementowanego w tym
przepisie postanowienia art. 2e ust. 2 dyrektywy odwoławczej – wszystkie istotne okoliczności,
w tym powagę naruszenia, zachowanie zamawiającego oraz konsekwencje unieważnienia
umowy.
Częściowe unieważnienie umowy w trybie art. 192 ust. 3 pkt 2 lit. b albo skrócenie okresu
obowiązywania umowy na podstawie art. 192 ust. 3 pkt 2 lit. c w zakresie wzajemnych
zobowiązań stron odnoszących się do ważnych postanowień umowy może odnosić się do

33
różnych sytuacji prawnych. W grę może np. wchodzić odpowiedzialność z tytułu wad
dostarczonego towaru, z tytułu rękojmi lub z tytułu obowiązku zapłaty ceny. Każda z tych
sytuacji ma różne podstawy materialnoprawne w przepisach Kodeksu cywilnego.
Niewystarczające byłoby zatem określenie sytuacji prawnej stron umowy w oparciu o odwołanie
się do jednego, konkretnego przepisu ustawy, np. art. 494 Kc. Z uwagi na złożoność materii,
która może mieć znaczenie przy wzajemnych rozliczeniach stron w przypadkach, o których
mowa w art. 192 ust. 3 pkt. 2 lit b i c zastosowanie znaleźć mogą różne przepisy Kodeksu
cywilnego np. art. 471 Kc (niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania), czy art. 556
Kc (rękojmia za wady). Wobec tego nie jest uzasadnione normowanie tego zagadnienia w
przepisach ustawy – Prawo zamówień publicznych.
Zamieszczone w obowiązującej ustawie – Prawo zamówień publicznych w art. 139 ust. 1
ogólne odesłanie do przepisów Kc dotyczących umów w sprawach nieuregulowanych w ustawie
– umożliwia stosowanie odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego, w oparciu o które będą
rozstrzygane m.in. sprawy rozliczeń pomiędzy stronami umowy. Właściwe w tej sprawie będą
sądy.
Jeżeli natomiast umowa zostanie unieważniona w całości (przypadek określony w art. 192
ust. 3 pkt 2 lit a), a strony wykonały już świadczenia wzajemnie względem siebie – odpadnie
podstawa prawna spełnionego świadczenia, stanie się ono nienależne w rozumieniu art. 410 Kc.
Do wzajemnego rozliczenia w takim przypadku znajdą zastosowanie przepisy o bezpodstawnym
wzbogaceniu (art. 410 § 2 Kc).
Tak jak dotychczas Izba nie będzie uprawniona do nakazania zamawiającemu zawarcia
umowy oraz orzekania co do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu. Wyjaśnienia
wymaga jednak okoliczność, iż orzekanie ponad zarzuty z odwołania nie zachodzi w przypadku
orzekania przez Izbę w przedmiocie unieważnienia umowy albo nałożenia kar pieniężnych.
W celu zapewnienia spełnienia wymogu dyrektywy odwoławczej (art. 2e ust. 2), aby kary
alternatywne były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające proponuje się, żeby kara finansowa
była nakładana w wysokości do 10 %, a w przypadku naruszenia jedynie terminu standstill,
określonego art. 94 ust. 1 i 2 oraz art. 183 ustawy, w wysokości do 5 % wartości wynagrodzenia
wykonawcy przewidzianego w zawartej umowie. Orzekając w przedmiocie nałożenia kary, Izba
będzie brała pod uwagę rodzaj i zakres naruszeń, wszystkie istotne okoliczności dotyczące
udzielenia zamówienia oraz wartość wynagrodzenia wykonawcy przewidzianego w zawartej

34
umowie. Różnica pomiędzy wskazanymi powyżej wartościami jest uzasadniona wagą naruszeń,
mniejszą w przypadku naruszenia samego terminu standstill oraz większą w przypadku naruszeń
rzutujących na rozstrzygnięcie postępowania.
W projekcie ustawy zaproponowano, że karę finansową będzie się uiszczać w terminie 30 dni od
dnia uprawomocnienia się orzeczenia Izby lub sądu o nałożeniu kary finansowej, na rachunek
bankowy Urzędu Zamówień Publicznych (art. 195 ust. 1). W przypadku upływu powyższego
terminu, kara finansowa będzie ściągana w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji. Prezes Izby albo prezes sądu będzie przesyłał Prezesowi Urzędu odpis
prawomocnego orzeczenia dotyczącego nałożenia kary finansowej. Prezes Urzędu będzie
wierzycielem w rozumieniu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Zaproponowano również, że nie będzie się pobierało odsetek w przypadku nieterminowego
uiszczenia kary finansowej. Wpłaty z tytułu kar finansowych będą stanowić dochód budżetu
państwa.
Dyrektywa odwoławcza 2007/66/WE przewiduje również obowiązek zapewnienia
wykonawcom, którzy doznali uszczerbku w związku z naruszeniem przepisów ustawy przez
zamawiającego możliwości dochodzenia odszkodowania (art. 2 ust. 1 lit. c dyrektywy). W
polskim systemie prawa całościowa regulacja dotycząca dochodzenia odszkodowania znajduje
się w Kodeksie cywilnym, w związku z czym ustawa – Prawo zamówień publicznych nie będzie
zawierała postanowień odnoszących się do powyższej kwestii. Proponuje się, aby ogłoszenie
wyroku oraz przedstawienie motywów rozstrzygnięcia następowało na posiedzeniu jawnym (art.
196). W sprawach zawiłych Izba będzie uprawniona do odroczenia ogłoszenia orzeczenia na czas
nie dłuższy niż 5 dni. W postanowieniu o odroczeniu ogłoszenia Izba będzie wyznaczała termin
jego ogłoszenia. Dotychczas ogłoszenie wyroku było dokonywane przez przewodniczącego
składu orzekającego. Proponuje się, aby ogłosić wyrok mógł zarówno przewodniczący składu
orzekającego, jak i wyznaczony przez Prezesa Izby członek składu orzekającego. Izba sporządzać
będzie uzasadnienie orzeczenia z urzędu. Proponuje się, aby przepis regulował zawartość
uzasadnienia wyroku poprzez wskazanie, iż zawiera on wskazanie podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia, w tym ustalenie faktów, które Izba uznała za udowodnione, dowodów, na
których się oparła, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówiła wiarygodności i mocy
dowodowej, oraz wskazanie podstawy prawnej wyroku wraz z przytoczeniem przepisów prawa.

35
W odniesieniu do uzasadnień postanowień kończących postępowanie odwoławcze proponuje się,
aby przepisy nie regulowały ich treści.
Odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem będzie wysyłany – a nie jak dotychczas
doręczany – w terminie 3 dni od dnia ogłoszenia stronom oraz uczestnikom postępowania
odwoławczego lub ich pełnomocnikom. Z uwagi na fakt, iż zagadnienie prostowania błędów
pisarskich, rachunkowych albo innych oczywistych omyłek popełnionych w orzeczeniu stanowi
materię podlegającą regulacji ustawowej, proponuje się przenieść unormowanie tego zagadnienia
obecnie zamieszczone w rozporządzeniu w sprawie rozpoznawania odwołań do przepisu art. 196
ust. 6 ustawy.
W projekcie nowelizacji przewiduje się uzupełnienie delegacji do wydania
rozporządzenia w sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań, o kwestie
związane z wniesieniem odwołania w formie elektronicznej, pozostawiając jednocześnie
dotychczasowy zakres regulacji dotyczący postępowania z wniesionym odwołaniem,
przygotowania posiedzenia i rozprawy, mając na względzie sprawną organizację, szybkość
postępowania odwoławczego i jawność rozprawy oraz – tak jak dotychczas – przewiduje się
wydanie rozporządzenia określającego wysokość i sposób pobierania wpisu od odwołania oraz
rodzaje kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposób ich rozliczenia, uwzględniając wartość
i rodzaj zamówienia i konieczność zwrotu stronie kosztów koniecznych do celowego
dochodzenia praw lub celowej obrony.
Od wydanego przez Izbę wyroku oraz postanowienia kończącego postępowanie
odwoławcze stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przysługiwać będzie – tak
jak obecnie – skarga do sądu rozpoznawana w postępowaniu sądowym toczącym się według
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji (rozdział 3 nowelizacji). W celu
zapewnienia realizacji kompetencji Prezesa Urzędu w zakresie zapewnienia jednolitego
stosowania przepisów o zamówieniach (art. 154 pkt 13 ustawy) proponuje się zachować
uprawnienie do zaskarżania orzeczeń Izby w terminie 21 dni od ich wydania oraz przystępowania
do postępowań skargowych. W tych przypadkach do Prezesa Urzędu stosować się będzie
odpowiednio przepisy o prokuratorze z Kodeksu postępowania cywilnego. Skargę będzie wnosiło
się do sądu właściwego dla siedziby albo miejsca zamieszkania zamawiającego za

36
pośrednictwem Prezesa Izby (dotychczas Prezesa Urzędu), przesyłając jednocześnie jej odpis
przeciwnikowi skargi.
Stosownie do art. 198b ust. 1 nowelizacji, sprawy z zakresu zamówień publicznych, tak jak jest
obecnie, będą należały do właściwości sądów okręgowych.
Dochowanie terminu do wniesienia skargi wraz z przesłaniem jej odpisów stanowić będzie
złożenie skargi w placówce pocztowej operatora publicznego. Prezes Izby (dotychczas Prezes
Urzędu) będzie przekazywał skargę wraz z aktami postępowania odwoławczego właściwemu
sądowi w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania. Przepis art. 198c będzie określał wymagania
formalne skargi. W postępowaniu skargowym nie będzie można rozszerzyć żądania odwołania
ani występować z nowymi żądaniami (art. 198d noweli). Skarga podlegać będzie odrzuceniu,
jeżeli zostanie złożona po terminie, będzie niedopuszczalna z innych przyczyn albo której
braków strona nie uzupełni w terminie. Przewidziana zostanie również możliwość przywrócenia
terminu do dokonania czynności procesowej przez stronę, której nie można przypisać winy w
tym uchybieniu. Sąd będzie rozpoznawał sprawę niezwłocznie, nie później jednak niż w
instrukcyjnym terminie 1 miesiąca od wpływu skargi do sądu.
W przepisie art. 198f nowelizacji proponuje się istotną zmianę w określaniu kognicji
sądu. Tak jak dotychczas sąd będzie oddalał skargę, jeżeli jest ona bezzasadna. W przypadku
uwzględnienia skargi sąd będzie zmieniał orzeczenie i orzekał wyrokiem co do istoty sprawy, a w
pozostałych sprawach będzie wydawał postanowienie. Sąd nie będzie uprawniony do uchylenia
orzeczenia Izby i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Przy podejmowaniu
rozstrzygnięcia sąd – analogicznie jak Izba – będzie brał pod uwagę, czy została zawarta umowa
w sprawie udzielenia zamówienia publicznego. Jeżeli umowa nie została zawarta, sąd
uwzględniając skargę, będzie zmieniał orzeczenie Izby i nakazywał dokonanie, powtórzenie lub
unieważnienie czynności zamawiającego. W sytuacji gdy umowa została zawarta, sąd
uwzględniając skargę, będzie unieważniał umowę albo stosował kary alternatywne poprzez
nałożenia kary finansowej albo skrócenia okresu obowiązywania umowy. Przy orzekaniu w tym
zakresie sąd będzie kierował się analogicznymi przesłankami do tych, które będzie stosowała
Izba. Jeżeli będą zachodziły podstawy do umorzenia postępowania albo odrzucenia odwołania,
sąd będzie uchylał wyrok lub zmieniał postanowienie oraz odrzucał odwołanie lub umarzał
postępowanie. Sąd nie będzie mógł orzekać co do zarzutów, które nie były przedmiotem

37