Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Jedną z przesłanek działalności gospodarczej jest ponoszenie ryzyka gospodarczego
związanego z działalnością gospodarczą. Zdaniem Ministerstwa Finansów jest to np. ryzyko
inwestycyjne, czyli prawdopodobieństwo nieuzyskania przewidywanych (względnie
oczekiwanych) wyników ekonomiczno-finansowych związanych z tą działalnością lub też
podejmowanym przedsięwzięciem. Występowanie ryzyka gospodarczego jest konsekwencją
istniejącej w gospodarce rynkowej wolności gospodarczej oraz szerokiego zakresu swobód,
jakie ona za sobą pociąga. Nie ma więc podstaw do obaw, że podmiot, który spełnia tak ściśle
określone przesłanki łącznie o których mowa w art. 5b ustawy jest podmiotem, który obchodzi
prawo i faktycznie jest osobą, która obchodzi prawo, celem uzyskania prawa do rozliczania
się według 19% stawki. Nie ma więc podstaw do utrzymania dotychczas obowiązujących
przepisów ograniczających w tym zakresie przedsiębiorców, którzy świadczą swoje usługi na
rzecz swoich byłych pracodawców.
Zwrócić należy uwagę na fakt, że aby dana działalność nie była do celów
podatkowych uznana za działalność gospodarczą, wyżej opisane warunki muszą być spełnione
łącznie, a organy podatkowe mają instrument do eliminowanie przypadków nieuczciwego i
niezgodnego z prawem omijania przepisów prawa pracy (fałszywego samozatrudnienia).
W tym stanie rzeczy utrzymywanie przepisów ograniczających możliwość
przedsiębiorcom płacenia podatku według jednolitej stawki wynoszącej 19 % podstawy
obliczania podatku, bez względu na wysokość dochodów z działalności gospodarczej wydaje
się być nieuzasadnione. Jest to przykład przepisu ograniczającego swobodę działalności
gospodarczej w okolicznościach, w których obowiązuje już przepis umożliwiający organom
podatkowym eliminowanie przypadków omijania prawa.
3. Różnice między dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym.
Po wejściu w życie nowelizacji zniesione zostanie ograniczenie przedsiębiorców co
do możliwości korzystania z uprawnienia do płacenia podatku według jednolitej stawki
wynoszącej 19 % podstawy obliczania podatku, jeżeli świadczą oni m.in. usługi na rzecz
byłego pracodawcy w sytuacji, w której sposób wykonywania tych czynności przemawia za
uznaniem jej, jako prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5b ustawy o
podatku dochodowym od osób fizycznych.
4. Oczekiwane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne.
Wolność prowadzenia działalności gospodarczej należy do wolności konstytucyjnie
chronionych. Wolności tego rodzaju mogą być ograniczane tylko w drodze ustaw i tylko
wtedy, gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub
porządku publicznego bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo
wolności i praw innych osób. Ograniczenia te - w świetle art. 32 Konstytucji - nie mogą
naruszać istoty wolności. Zasada wolności gospodarczej nie ma charakteru absolutnego. Z
treści art. 22 Konstytucji RP wynika możliwość wprowadzenia ograniczeń tej zasady z
zastrzeżeniem uczynienia tego w drodze ustawowej i wyłącznie z uwagi na ważny interes
publiczny, które wyznacza pole dopuszczalnej ingerencji ustawodawczej w stosunki
społeczne i gospodarcze. Ponadto przepisy Konstytucji RP (art. 31) wskazują na obszary
ochrony sprawowanej przez państwo. Są nimi: bezpieczeństwo, porządek publiczny,
środowisko, zdrowie, moralność publiczna oraz wolności i prawa innych osób. Przyjmując, że
wolność gospodarcza wywodzi się z wolności osobistej, to można stwierdzić, że wystąpienie
zagrożeń w wymienionych obszarach może być przesłanką wprowadzenia ograniczeń także
wolności gospodarczej i stanowi realizację ważnego interesu publicznego. Nie mniej
ograniczenia wolności gospodarczej powinny być z jednej strony jak najmniejsze, z drugiej
zaś wystarczające do realizacji określonego celu. W tym stanie rzeczy wyrażona wątpliwość
dotycząca zasadności dalszego utrzymywania znoszonego projektem ustawy ograniczenia
wydaje się uzasadniona.
Pomimo istotnych modyfikacji prawa pracy w Polsce, których głównym celem było
większe uelastycznienie przepisów prawa pracy oraz umożliwienie szerszego stosowania
elastycznych form zatrudnienia, zarówno wśród pracodawców jak i pracobiorców wiedza na
temat możliwości stworzonych przez nowe przepisy prawne jest dalece niewystarczająca.
Pomimo stworzenia instrumentów prawnych, wykorzystanie elastycznych form zatrudnienia
pozostaje na stosunkowo niskim poziomie, w tym także samozatrudnienia. Powoduje to, że
elastyczne formy zatrudnienia w dalszym stopniu postrzegane są jako gorszej jakości
substytut standardowych form zatrudnienia, a nie jako atrakcyjna alternatywa, umożliwiająca
wejście i rozwój na rynku pracy dla osób szczególnie zagrożonych na tym rynku, tj.
młodzieży, kobiet i osób starszych, a także osób niepełnosprawnych. Pomimo, że od początku
transformacji w Polsce struktura zatrudnienia ewoluuje w stronę standardów UE. Jednak
zatrudnienie w sektorze usług kształtuje się we wszystkich polskich regionach na poziomie
niższym niż średnia UE. Dalszy rozwój elastycznych form zatrudnienia w Polsce jest
oczywistością, gdyż to trendy rozwoju gospodarki światowej wskazują kierunki ewolucji
rynków pracy, którym podlega również rynek polski.
W ramach samozatrudnienia prace niewymagające nadzoru, najczęściej proste lub
wysoko specjalistyczne, są zlecane do wykonywania osobom pracującym na własny rachunek.
Odbywa się to poprzez wydzielenie części zadań wykonywanych w przedsiębiorstwie na
podmioty zewnętrzne. Niewątpliwie większa niezależność, atrakcyjne odliczenia od podatku,
poczucie kontroli nad własnym życiem i możliwość pracy we wszystkich krajach Unii
Europejskiej to główne zalety samozatrudnienia. Samozatrudnienie to dobra szkoła przedsiębiorczości.
Samozatrudnieni są zdyscyplinowani i szybko się uczą. Jeśli ktoś sprawdzi się u jednego pracodawcy, to być
może wkrótce sam będzie zatrudniał nowych ludzi. Nie ma precyzyjnych danych na temat liczby
samozatrudnionych w Polsce. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej liczy łącznie
pracodawców i pracujących na własny rachunek. Według wskaźnika BAEL (Badanie
Aktywności Ekonomicznej Ludności) pracodawcy i pracujący na własny rachunek
stanowili w 2006 roku 19,5 proc. pracujących (2 mln 911 tys.), natomiast pomagający
im członkowie rodzin 4,2 proc. (621 tys.). Z danych Głównego Urzędu Statystycznego z
2005 roku wynikało, że na 2,8 mln zarejestrowanych przedsiębiorców, ok. 400 tys.
stanowili samozatrudnieni. Według tych danych samozatrudnienie najczęściej dotyczy
budownictwa, transportu, ochrony zdrowia i oświaty. Wskaźnik liczby
samozatrudnionych w Polsce wynosił 14,2 proc. W tym stanie rzeczy utrzymywanie
przepisów ograniczających możliwość przedsiębiorcom płacenia podatku według jednolitej
stawki wynoszącej 19 % podstawy obliczania podatku, którzy świadczą usługi na rzecz
byłego pracodawcy wydaje się być nieuzasadnione. Proponowane zmiana pozytywnie
wpłynie na rynek pracy.
5. Oświadczenie w sprawie zgodności przedłożonego projektu z prawem wspólnotowym.
Przedłożony projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
Warszawa, 23 lipca 2008 r.
BAS-WAEM-2036/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
(przedstawiciel wnioskodawców: senator Henryk Maciej Woźniak)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2002 r.,
Nr 23, poz. 398 ze zm.) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy zmierza do uchylenia pkt. 1 w art. 9a ust. 3 ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r.
Nr 14, poz. 176, ze zmianami).
Zgodnie z art. 2 projektu ustawy, ustawa wchodzi w życie z dniem 1
stycznia 2009 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Materia, której dotyczy projekt pozostaje poza zakresem regulacji prawa
Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Projekt nie reguluje kwestii objętych zakresem prawa Unii Europejskiej.

4. Konkluzje
Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski



Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, projekt ustawy, podatek dochodowy
Warszawa, 23 lipca 2008 r.
BAS-WAEM-2037/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie stwierdzenia, czy senacki projekt ustawy o zmianie ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych (przedstawiciel
wnioskodawców: senator Henryk Maciej Woźniak) jest projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy zmierza do uchylenia pkt. 1 w art. 9a ust. 3 ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r.
Nr 14, poz. 176, ze zmianami).

Projekt nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski


Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, projekt ustawy, podatek dochodowy