Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Sprecyzowanie i usprawnienie trybu tzw. zastępczych doręczeń pism sądowych
Jak zostało już wskazane powyżej, zmiana art. 139 § 1 zmierza do pełnego
uregulowania w ustawie doręczeń zastępczych dokonywanych poprzez awiza-
cję. Obecnie zagadnienie to jest regulowane w rozporządzeniu Ministra Spra-
wiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego trybu doręcza-
nia pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym. Wydaje się
konieczne i zasadne przeniesienie zasadniczych rozwiązań w tym zakresie,
wywołujących istotne skutki procesowe, bezpośrednio do Kodeksu postępowa-
nia cywilnego. W art. 139 § 2 uproszczono tryb doręczenia pism sądowych,
w przypadku gdy adresat odmawia ich przyjęcia. Zgodnie z projektowanym
art. 139 § 2, odmowa odbioru pisma sądowego przez adresata skutkować bę-
dzie przyjęciem fikcji prawnej doręczenia tego pisma.
Zmiany w innych aktach prawnych
Zmiana w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratu-
ry (Dz. U. Nr 162, poz. 1125, z późn. zm.) – art. 2 – jest związana z projektowa-
nym utworzeniem w sądach nowej grupy pracowników zatrudnionych w ramach
sądowej służby doręczeniowej, o których mowa w art. 131 § 4 K.p.c. Projekto-
wany art. 14 ust. 3 zmienianej ustawy umożliwi Ministrowi Sprawiedliwości wy-
danie regulaminu premiowania tych pracowników.
Proponowane w art. 4 i 5 zmiany w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalno-
ści ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151, z późn. zm.) oraz ustawie
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym
Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
(Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.) określają wyłączną właściwość sądu
w sprawach o roszczenia wynikające z umów ubezpieczenia i o roszczenia
wynikające z umów ubezpieczeń obowiązkowych lub obejmujących roszczenia
z tytułu tych ubezpieczeń. W przypadku dochodzenia powyższych roszczeń
proponuje się rezygnację z właściwości ogólnej, mając na celu przeciwdziała-
nie wytaczaniu powództw przez ubezpieczycieli przed sądami właściwymi dla
miejsca ich siedziby. Rozwiązanie takie powinno ułatwić dochodzenie swoich
praw przed sądem m.in. ubezpieczonym (ubezpieczającym, uposażonym), któ-
rych pozycja procesowa jest z reguły znacznie słabsza.
25



Konsekwencją zaproponowania zmian w zakresie utrwalania przebiegu posie-
dzenia za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk lub obraz i dźwięk jest
wprowadzenie stosownych regulacji w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosz-
tach sądowych w sprawach cywilnych regulujących kwestie wydatków związa-
nych ze sporządzeniem przekładu zapisu dźwięku i opłaty od wniosku o wyda-
nie kopii zapisu dźwięku lub obrazu i dźwięku. Przewiduje się, że wydatki
związane ze sporządzeniem takiego przekładu nie będą obciążać stron, ponio-
są one jedynie opłatę od wniosku o wydanie kopii stosownego zapisu. Strony
będą natomiast ponosiły opłaty związane z wydaniem im kopii takiego zapisu.

Materia objęta projektem jest zgodna z prawem Unii Europejskiej

Projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa w zakresie roz-
wiązań dotyczących kosztów postępowania mediacyjnego w sprawach rodzin-
nych oraz kosztów związanych z utrwalaniem przebiegu posiedzenia za pomo-
cą urządzeń rejestrujących dźwięk lub obraz albo dźwięk.
W związku z przyjętym rozwiązaniem, że wynagrodzenie i podlegające zwroto-
wi wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji od-
bytej na skutek skierowania przez sąd w sprawach rozwodowych i separację, w
przypadkach gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, obciążają tym-
czasowo Skarb Państwa, projekt pociąga za sobą dodatkowe obciążenia dla
budżetu. Obciążenia te będą jednak czasowe, bowiem koszty mediacji osta-
tecznie obciążą strony. Szacuje się, że roczne obciążenia Skarbu Państwa z
powyższego tytułu wynosić będą co najmniej 4 386 240 zł, które zostanie pokr
yte z części 15 – „sądy powszechne”. Szacunkowe wyliczenie przeprowadzono,
biorąc pod uwagę liczbę rozwodów, w których małżonkowie mają wspólne ma-
łoletnie dzieci, oraz wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydat-
ków mediatora w postępowaniu cywilnym. W 2004 r. doszło do 36.552 rozwo-
dów w sprawach, w których małżonkowie mieli wspólne małoletnie dzieci.
Z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 r.
w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków me-
diatora w postępowaniu cywilnym (Dz. U. Nr 239, poz. 2018) wynika, że w
26



sprawach o prawa niemajątkowe wynagrodzenie mediatora za pierwsze posie-
dzenie mediacyjne przeprowadzone w wyznaczonym przez sąd czasie mediacji
wynosi 60 zł. Do obliczania zwrotu wydatków również przyjęto kwotę 60 zł, co
razem stanowi 120 zł. Mnożąc tę wielkość przez liczbę rozwodów otrzymano,
szacunkowe obciążenie dla budżetu państwa (36.552 x 120 zł = 4 386 240 zł).
Koszty związane z wprowadzaną instytucją utrwalania przebiegu rozprawy za
pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk lub obraz albo dźwięk obejmują dwa
zasadnicze składniki. Pierwszy z nich to koszt zakupu i eksploatacji urządzeń
służących do rejestrowania przebiegu posiedzeń sądowych. Drugi obejmuje
koszty związane z dokonaniem przekładu zapisu dźwiękowego całości lub czę-
ści posiedzenia. Odnośnie do pierwszego składnika wskazać należy, że w 2006
r. było planowane wyposażenie około 800 sal rozpraw w zestawy audio umoż-
liwiające rejestrację przebiegu rozpraw. Przewidywany koszt tego przedsię-
wzięcia to około 6,4 mln złotych. Wydatek ten został w budżecie na rok 2006
zabezpieczony. W 2007 r. planuje się wyposażenie w tego rodzaju sprzęt dal-
szych 3.200 sal rozpraw. Łączny koszt zakupu urządzeń technicznych umożli-
wiających wdrożenie systemu zapisu audio przebiegu rozpraw na wszystkich
salach rozpraw szacowany jest na poziomie ok. 24 mln zł.
Koszty związane z dokonaniem przekładu zapisu dźwiękowego całości lub czę-
ści posiedzenia są w istocie bardzo trudne do bliższego oszacowania. Trudno
bowiem przewidzieć, ile faktycznie zapisów audialnych podlegać będzie prze-
kładowi. Stąd ewentualne szacunki w tym zakresie mogą mieć charakter jedy-
nie bardzo przybliżony. W 2005 r. sądy powszechne załatwiły łącznie ponad 7,5
mln spraw rozpoznawanych według przepisów Kodeksu postępowania cywilne-
go (sprawy cywilne, gospodarcze, rodzinne, sprawy z zakresu prawa pracy i
ubezpieczeń społecznych). Zakładając, że przekładowi będzie podlegać prze-
bieg około 20% rozpraw, i przyjmując wskaźnik 1 rozprawa w sprawie, otrzymu-
jemy około 1,5 mln rozpraw, w których dokonywana będzie transkrypcja zapisu
dźwiękowego. Zakładając dalej, że przeciętny czas trwania rozprawy w spra-
wach cywilnych wynosi około 30 minut, oraz szacując, że przekład 30-
minutowej rozprawy to około dwóch stron maszynopisu, a ponadto przyjmując,
że wartość pracy polegającej na sporządzeniu jednej strony przekładu maszy-
nopisu to 5 zł, dochodzimy do kosztu w granicach 15 mln złotych rocznie.
27



Mając na uwadze powyższe szacunki, należy również uwzględnić wymierne,
aczkolwiek trudne do wyrażenia w kwotach, oszczędności, jakie przyniesie bu-
dżetowi państwa wprowadzenie audiowizualnej techniki zapisu rozprawy. Cho-
dzi tu o skrócenie czasu trwania rozprawy i redukcję związanych z tym kosztów,
oszczędność czasu pracy sędziego i protokolanta, w końcu skrócenie czasu
rozstrzygania poszczególnych spraw cywilnych.
Doręczanie pism sądowych przez osoby zatrudnione w sądach nie powinno
wygenerować nowych kosztów po stronie Skarbu Państwa. Osoby takie będą
zatrudniane w ramach posiadanych przez sądy etatów, jak również w ramach
obecnie istniejących stanowisk. Doręczanie za ich pośrednictwem pism sądo-
wych może natomiast przyczynić się do powstania oszczędności spowodowa-
nych zmniejszeniem liczby przesyłek dostarczonych za pośrednictwem poczty.
Wskazać należy, że w zakresie sądowej służby doręczeniowej projekt powiela
istniejące w art. 131 § 3 K.p.c. rozwiązanie. Treść delegacji została uzupełniona
tak, aby spełniała ona wymogi konstytucyjne. Przyjmując założenie, że sądowa
służba doręczeniowa będzie tworzona na poziomie poszczególnych sądów,
stwierdzić należy, że wydatki związane z jej funkcjonowaniem będą zaspokaja-
ne w miarę posiadanych przez sądy środków finansowych.

.

28
Projekt

ROZPORZ DZENIE
MINISTRA SPRAWIEDLIWO CI
z dnia
w sprawie szczegółowego trybu doręczania pism sądowych w postępowaniu
cywilnym


Na podstawie art. 131 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania
cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późń. zm.1))zarządza się, co następuje:

§ 1. 1. Rozporządzenie określa szczegółowy tryb doręczania pism sądowych
przeznaczonych dla stron, ich pełnomocników oraz świadków, biegłych i innych osób
biorących udział w postępowaniu cywilnym przez pocztę, osoby zatrudnione w sądzie,
komorników lub inne uprawnione podmioty zajmujące się doręczaniem korespondencji.

2. Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio również do doręczania pism
wysyłanych przez komorników sądowych.

3. Przepisy rozporządzenia dotyczące sądu wysyłającego stosuje się odpowiednio do
komorników sądowych.

§ 2. 1. Pismo sądowe, doręczane przez pocztę, wysyłane jest jako list polecony
za potwierdzeniem odbioru, zwany dalej "przesyłką".

2. Na stronie adresowej przesyłki umieszcza się napis: "Polecona – za
potwierdzeniem odbioru".

3. Do przesyłki dołącza się jednocześnie formularz potwierdzenia odbioru,
którego wzór stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 3. Przesyłkę, doręczaną przez pocztę nadaje się w pocztowej placówce
nadawczej za pokwitowaniem w wykazie poleconych przesyłek listowych, którego wzór
stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 4. 1. Przesyłkę doręcza się wyłącznie adresatowi.

2. Przesyłka adresowana do osoby prawnej lub do organizacji nieposiadającej
osobowości prawnej może być doręczona pracownikowi upoważnionemu do odbioru
przesyłek.

§ 5. 1. Osoby, o których mowa w § 4, potwierdzają odbiór przesyłki na formularzu
potwierdzenia odbioru przez wpisanie daty otrzymania przesyłki i umieszczenie
czytelnego podpisu zawierającego imię i nazwisko. Listonosz wpisuje datę doręczenia
przesyłki, imię i nazwisko odbierającego, zaznacza sposób doręczenia, co potwierdza
własnoręcznym podpisem.