Umowy terminowe - wady i zalety

Przeczytaj także: Aneks do umowy terminowej

Umowę na czas określony teoretycznie można zawrzeć na dowolnie długi okres. Prawo pracy nie zawiera żadnych ograniczeń w tym zakresie, tak jak czyniła to nieobowiązująca już tzw. ustawa antykryzysowa. Pracodawca nie powinien jednak podejmować prób ominięcia przepisu przewidującego przekształcenie trzeciej z kolei umowy na czas określony w umowę bezterminową, poprzez zawieranie nieracjonalnie długich umów terminowych. Szanse na "obronienie" w sądzie pracy takiej umowy (np. zawartej na 7 lat) są nikłe, chyba że pracodawca udowodni zasadność takiego zatrudnienia. W nielicznych przypadkach rzeczywiście celowe jest zawarcie długoletnich umów na czas określony, odpowiadających np. czasowi trwania kontraktu lub projektu, przy którym został zatrudniony pracownik. Są to jednak sytuacje dotyczące małej części umów zawieranych na czas określony.

Z uwagi na swój terminowy charakter umowa na czas określony cechuje się mniejszą stabilnością zatrudnienia niż umowy bezterminowe. Pewną przeciwwagą dla tej cechy jest ograniczenie możliwości jej wypowiadania jedynie do umów zawartych na czas dłuższy niż 6 miesięcy, co do których strony przewidziały możliwość jej wypowiedzenia (art. 33 K.p.). Ponieważ jednak zdecydowana większość umów tego rodzaju zawieranych jest na czas dłuższy niż pół roku i strony nie zapominają o zastrzeżeniu możliwości ich wypowiedzenia, generalnie są one łatwe do rozwiązania.

Należy podkreślić, że umowa na czas określony oraz inne umowy o charakterze terminowym rozwiązują się samoczynnie wraz z upływem terminu, na który były zawarte lub wystąpieniem zdarzenia powodującego rozwiązanie umowy. Oznacza to, że skutek w postaci rozwiązania umowy następuje niezależnie od tego, czy pracownikowi przysługuje szczególna ochrona przed zwolnieniem z pracy. Ochrona ta dotyczy bowiem czynności podejmowanych przez pracodawcę (wypowiedzenia lub zwolnienia natychmiastowego), a nie rozwiązania umowy bez inicjatywy stron. Tylko w jednym przypadku prawo przeciwdziała samoczynnemu rozwiązaniu się umowy na czas określony - jeżeli umowa ta, zgodnie ze swoim końcowym terminem, uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży pracownicy. Wówczas przedłuża się do dnia porodu.

Koniec umowy wyznaczony zadaniem

Stosunkowo rzadko spotykanymi w praktyce umowami są umowy na czas wykonania określonej pracy. Swoim charakterem zbliżają się one do cywilnoprawnych umów o dzieło, ponieważ ich celem jest wykonanie przez pracownika oznaczonego i z góry ograniczonego w czasie zadania. Umowy na czas wykonania określonej pracy są przydatne w sytuacji, gdy dokładne określenie czasu ich trwania nie jest możliwe. Ich moment końcowy nie jest więc określony konkretną datą, ale przez wskazanie zdarzenia przyszłego, jakim jest wykonanie zleconej pracy.

Dlatego w treści umowy należy precyzyjnie określić rodzaj pracy, dla wykonania której dana umowa została zawarta. Z tych względów wspomniane umowy stosowane są głównie przy realizacji prac dorywczych, a także w budownictwie i w rolnictwie. Na podstawie umowy na czas wykonania określonej pracy zatrudnia się niekiedy również pracowników o specjalistycznych kwalifikacjach. Nie można jej natomiast zawierać z pracownikami młodocianymi. Co ważne, umowa w celu wykonania określonej pracy nie podlega wypowiedzeniu, z wyjątkiem wystąpienia upadłości lub likwidacji pracodawcy bądź przeprowadzania zwolnień na podstawie tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych.

Umowa na zastępstwo nieobecnego

Do umowy o pracę na czas zastępstwa nieobecnego w sposób usprawiedliwiony pracownika stosuje się większość przepisów dotyczących umów o pracę na czas określony. Strony nie muszą jednak zastrzegać dopuszczalności jej wypowiedzenia. Ta czynność prawna jest dopuszczalna z mocy samego prawa. Okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo wynosi 3 dni robocze. W przeciwieństwie do umowy na czas określony, której termin końcowy jest określony konkretną datą, w umowie na zastępstwo data końcowa może być oznaczona w sposób nieostry, poprzez wskazanie zdarzenia przyszłego (np. powrót do pracy osoby zastępowanej). Z uwagi na cel tej umowy rozwiązuje się ona z momentem stawienia się w pracy zastępowanego pracownika. Nie ma na to wpływu sposób określenia terminu końcowego umowy (np. poprzez odniesienie go do zakończenia urlopu wychowawczego osoby zastępowanej).

---

W razie upadłości, likwidacji pracodawcy lub przeprowadzania zwolnień grupowych można wypowiedzieć każdą bez wyjątku umowę na czas określony.

---

Przy umowie na zastępstwo nie znajduje zastosowania art. 177 § 3 K.p. przewidujący przedłużenie umowy na czas określony do dnia porodu, jeżeli miałaby ona ulec rozwiązaniu po upływie 3. miesiąca ciąży.