Zakaz konkurencji: konsekwencje naruszenia

Przeczytaj także: Zakaz konkurencji: odszkodowanie to nie wynagrodzenie

Sytuacja wygląda nieco inaczej, jeżeli okaże się, że pracownik wyrządził szkodę umyślnie - wówczas jest on bowiem zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości (art. 122 K.p.), co oznacza konieczność naprawienia nie tylko rzeczywistej straty, ale i korzyści utraconych przez pracodawcę (np. potencjalnych zysków, których osiągnięcie zostało zniweczone poprzez złamanie zakazu konkurencji ze strony zatrudnionego). Podobnie jak dzieje się to w przypadku winy nieumyślnej, na pracodawcy spoczywa obowiązek wykazania umyślnego wyrządzenia szkody oraz jej wysokości.

Zastosowanie kary porządkowej

Zastosowanie kary porządkowej wobec pracownika, który złamał obowiązujący go w czasie zatrudnienia zakaz konkurencji, nie budziło wątpliwości do 31 grudnia 2003 r. Od 1 stycznia 2004 r. przepisy o odpowiedzialności porządkowej uległy jednak zmianie i biorąc pod uwagę ich aktualny kształt zasadne wydaje się uznać, że odpowiedzialność ta w przypadku naruszenia postanowień umowy antykonkurencyjnej jest wyłączona. Dlaczego?

Otóż, obecne brzmienie art. 108 K.p. wskazuje, że o możliwości zastosowania wobec pracownika kary upomnienia lub nagany przesądzają następujące przewinienia:

• nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
• nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
• nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych,
• nieprzestrzeganie przyjętego w firmie sposobu potwierdzania przybycia i obecności oraz usprawiedliwiania nieobecności.

Z kolei karę pieniężną można nałożyć na podwładnego, który:

• nie respektuje przepisów bhp lub przeciwpożarowych,
• opuszcza pracę bez usprawiedliwienia,
• stawia się w firmie w stanie nietrzeźwości,
• spożywa alkohol w czasie pracy.

Powyższy katalog przewinień pozwalających obciążyć pracownika odpowiedzialnością porządkową ma charakter zamknięty, dlatego też w doktrynie przeważa pogląd, że prowadzenie działalności konkurencyjnej w tymże katalogu się nie mieści.

Zakaz konkurencji po zakończeniu stosunku pracy

Kwestie dotyczące zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy reguluje art. 101 K.p. Zgodnie z tym przepisem strony mogą podpisać umowę, w której ustalą, że pracownik po rozwiązaniu umowy o pracę zobowiązany jest nie podejmować działań konkurencyjnych wobec działalności byłego szefa. Warto jednak przypomnieć, że zawarcie takiej umowy jest możliwe tylko i wyłącznie z podwładnym posiadającym dostęp do szczególnie istotnych informacji, których wypłynięcie z firmy mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Nieodzownym elementem treści umowy antykonkurencyjnej obowiązującej po ustaniu zatrudnienia jest także określenie wysokości odszkodowania należnego pracownikowi, które w myśl art. 101² § 3 K.p. nie może wynosić mniej niż 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem zatrudnienia, przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.