Zakaz konkurencji: skutki odmowy

Przeczytaj także: Umowa o zakazie konkurencji a wypowiedzenie

Zawarcie umowy antykonkurencyjnej możliwe jest zarówno w momencie nawiązania stosunku pracy, jak i w okresie późniejszym. W tym pierwszym przypadku niezaakceptowanie warunków umowy może sprawić, że pracodawca najzwyczajniej zrezygnuje z zatrudnienia osoby, która nie godzi się na objęcie jej zakazem konkurencji. Co jednak w sytuacji, gdy podpisania takiej umowy odmawia wieloletni pracownik?

Przede wszystkim należy podkreślić, że pracodawca nie ma prawa zmusić podwładnego do podpisania umowy o zakazie konkurencji poprzez wydanie polecenia służbowego, czy też zastosowanie wobec niego kary porządkowej. Z drugiej jednak strony pracownik, który nie wyraża zgody na jej zawarcie, musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami swojej decyzji.

Zważywszy, iż przepisy zobowiązują zatrudnionego do szeroko rozumianej dbałości o dobro zakładu pracy (por. art. 100 § 2 pkt 4 K.p.) zasadne wydaje się uznać, że odmowa podpisania umowy antykonkurencyjnej może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem. Pracodawca ma w takim wypadku prawo powołać się np. na utratę zaufania do podwładnego. Jeżeli bowiem pracownik nie chce zawrzeć takiej umowy, to może to być pośrednim dowodem na jego brak lojalności czy chęć przedsięwzięcia działań godzących w interes firmy.

Powyższy pogląd znajduje swoje potwierdzenie w wyroku SN z 24 września 2003 r. (I PK 411/02, OSNP 2004, Nr 18, poz. 316), w którego sentencji stwierdzono, że odmowa podpisania przez lekarza zatrudnionego w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy (art. 101¹ K.p.) może stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę (art. 45 § 1 K.p.).

Szczególnego podkreślenia wymaga jednak fakt, że istnieją przypadki, w których odmowa podpisania umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej nie może stać się uzasadnieniem wypowiedzenia umowy o pracę. Otóż, pracownik ma pełne prawo odmówić jej zawarcia, jeżeli przedstawiony przez pracodawcę projekt umowy zawiera postanowienia, które godzą w obowiązujące przepisy Kodeksu pracy (por. np. wyrok SN z 2 października 2002 r., I PKN 549/01, Pr. Pracy 2003, Nr 5, poz. 31).