Staże dla bezrobotnych: nowe przepisy

Przeczytaj także: Staż bezrobotnych a obowiązki pracodawcy

Od 17 września 2009 r. pracodawców obowiązuje nowe rozporządzenie MPiPS z 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (Dz. U. Nr 142, poz. 1160), dalej: „rozporządzenie”. Tym samym do lamusa odeszły regulacje wynikające z dotychczas obowiązujących przepisów, czyli z rozporządzenia MGiP z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu oraz przygotowania zawodowego w miejscu pracy (Dz. U. Nr 236, poz. 2003). Przyjrzyjmy się zatem, jak obecnie kształtują się przepisy w tym zakresie.

Najpierw wniosek…

Podobnie jak poprzednio przyjęcie stażysty do firmy wiąże się ze złożeniem stosownego wniosku. Zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia, pracodawca powinien skierować go do właściwego starosty i zawrzeć w nim:

• własne dane (nazwa firmy lub imię i nazwisko), siedzibę i miejsce prowadzenia działalności oraz imię i nazwisko osoby reprezentującą pracodawcę,
• liczbę pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,
• liczbę przewidywanych miejsc pracy, na których bezrobotni będą odbywać staż,
• imię i nazwisko oraz stanowisko opiekuna bezrobotnego odbywającego staż,
• proponowany okres odbywania stażu, nie krótszy niż 3 miesiące,
• opis zadań, jakie będą wykonywane podczas stażu przez bezrobotnego, w tym nazwę zawodu lub specjalności, zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, nazwę komórki organizacyjnej i stanowiska pracy oraz zakres zadań zawodowych,
• wymagania względem predyspozycji psychofizycznych i zdrowotnych, poziomu wykształcenia oraz minimalnych kwalifikacji niezbędnych do podjęcia stażu przez bezrobotnego na danym stanowisku pracy.

Warto dodać, że pracodawca- tak jak działo się to pod rządami nieaktualnego rozporządzenia- może imiennie wskazać osobę, którą ma zamiar przyjąć na staż.

Zupełnym novum jest natomiast § 1 ust. 3 rozporządzenia, zgodnie z którym bezrobotny nie może odbywać ponownie stażu u tego samego szefa na identycznym stanowisku pracy, na którym wcześniej odbywał staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub przygotowanie zawodowe dorosłych.

Ustawodawca wprowadził również ograniczenia dotyczące ilości bezrobotnych jednocześnie odbywających staż- obecnie ich liczba nie może przekraczać liczby pracowników zatrudnionych u organizatora w dniu składania wniosku w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (§ 2 ust. 1 rozporządzenia).

…potem decyzja i umowa

Po złożeniu wniosku, o którym mowa powyżej, nie pozostaje już nic innego, jak oczekiwanie na rozpatrzenie go przez starostę- powinno do tego dojść na piśmie, w terminie 1 miesiąca od dnia złożenia wniosku (§ 3 rozporządzenia). Jeśli odpowiedź jest pozytywna, strony (pracodawca i starosta) podpisują wspomnianą w § 5 ust. 1 rozporządzenia umowę.

Dokument ten w szczególności powinien wskazywać dane pracodawcy (nazwę firmy lub imię i nazwisko, siedzibę), imię i nazwisko jego reprezentanta, dane bezrobotnego odbywającego staż (imię i nazwisko, datę urodzenia, adres) oraz dane (imię i nazwisko, zajmowane stanowisko) osoby, która będzie opiekować się stażystą. Ponadto powinno znaleźć się w nim także miejsce dla innych informacji, dotyczących już samego stażu, mianowicie:

• miejsca jego odbywania,
• daty rozpoczęcia i zakończenia,
• programu (m.in. nazwa zawodu lub specjalności, której program dotyczy, zakres zadań wykonywanych przez bezrobotnego, rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych).

W umowie szef zobowiązuje się także do należytego, a więc odpowiadającego ustaleniom programu, przeprowadzenia stażu.

Co musi szef ?

Nadzór nad odbywaniem stażu przez bezrobotnego sprawuje starosta, ale to na pracodawcy spoczywają liczne obowiązki wobec stażysty. W zakresie bhp są one tożsame z powinnościami względem stałej załogi. I tak, stosownie do § 6 ust. 1 rozporządzenia, pracodawca zobligowany jest:

• zapewnić bezrobotnemu bezpieczne i higieniczne warunki odbywania stażu,
• zagwarantować profilaktyczną ochronę zdrowia,
• przeszkolić go w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych oraz zapoznać z obowiązującym regulaminem pracy,
• przydzielić odzież i obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej oraz niezbędne środki higieny osobistej,
• zapewnić bezpłatne posiłki i napoje profilaktyczne.

Szef musi także zapoznać bezrobotnego z ustalonym programem stażu oraz jego obowiązkami i uprawnieniami, a o pewnych zajściach niezwłocznie (nie później niż w terminie 7 dni) informować nawet starostę. Chodzi tu o przypadki przerwania odbywania stażu, dni nieusprawiedliwionej nieobecności bezrobotnego oraz o inne zdarzenia istotne punktu widzenia realizacji programu.

Ponadto niezwłocznie po zakończeniu realizacji programu stażu (nie później jednak niż w ciągu 7 dni) bezrobotny powinien otrzymać od pracodawcy opinię zawierającą informacje o zadaniach realizowanych przez bezrobotnego i umiejętnościach praktycznych pozyskanych w trakcie stażu.

Dodatkowo organizator został jeszcze obarczony dostarczeniem staroście- w terminie 5 dni po zakończeniu każdego miesiąca stażu- listy obecności podpisywanej przez bezrobotnego.

Obowiązki i uprawnienia stażysty

Zupełnie nie zmieniły się obowiązki bezrobotnego, tak jak dotąd zobligowany on jest do (§ 6 ust. 2 rozporządzenia):

• przestrzegania ustalonego przez szefa rozkładu czasu pracy,
• sumiennego i starannego wykonywania zadań objętych programem stażu oraz stosowania się do poleceń organizatora i opiekuna, o ile nie pozostają one w sprzeczności z prawem,
• przestrzega przepisów i zasad obowiązujących w firmie, w szczególności regulaminu pracy, tajemnicy służbowej, zasad bhp oraz przepisów przeciwpożarowych,
• sporządzania sprawozdania z przebiegu stażu zawierającego informacje o wykonywanych zadaniach oraz uzyskanych kwalifikacjach lub umiejętnościach zawodowych.

Nowością są regulacje dotyczące czasu pracy stażysty. W myśl § 7 ust. 1 rozporządzenia, bezrobotny nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a bezrobotny będący osobą niepełnosprawną o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

Co do zasady niedozwolone jest także odbywanie stażu w niedziele i święta, w porze nocnej, w systemie pracy zmianowej, ani też godzinach nadliczbowych. Jeśli charakter pracy w danym zawodzie wymaga takiego rozkładu czasu pracy, pracodawca może zorganizować staż np. w dni wolne. Trzeba jednak pamiętać, że może do tego dojść wyłącznie za zgodą starosty (§ 7 ust. 2 rozporządzenia).

Bezrobotnemu przysługuje prawo do:

• okresów odpoczynku na zasadach przewidzianych dla pracowników (§ 7 ust. 4 rozporządzenia),
• równego traktowania na zasadach wynikających z rozdziału IIa działu pierwszego K.p. (§ 8 rozporządzenia).

Pod pieczą opiekuna

Podobnie jak za rządów poprzedniego rozporządzenia stażysta nie może być pozostawiony w firmie sam sobie. Pracodawca musi oddelegować do opieki nad nim pracownika, którego zadaniem jest udzielanie bezrobotnemu wskazówek i pomocy w wypełnianiu powierzonych zadań. Opiekun poświadcza również własnoręcznym podpisem prawdziwość informacji zawartych w sprawozdaniu z przebiegu stażu (§ 6 ust. 3 rozporządzenia).

Co ważne, opiekun może jednocześnie sprawować pieczę nad maksimum 3 osobami bezrobotnymi odbywającymi staż.

Czasami bezrobotny nie ukończy stażu

W rozporządzeniu przewidziano również przypadki, w których staż nie doczeka się swego zakończenia. Po pierwsze, starosta- na wniosek bezrobotnego lub z urzędu- może rozwiązać umowę o odbycie stażu, jeśli pracodawca nie realizuje programu stażu lub nie dotrzymuje warunków jego odbywania. Do rozwiązania umowy może dojść wyłącznie po uprzednim wysłuchaniu stanowiska organizatora (§ 9 ust. 1 rozporządzenia).

Po drugie, bezrobotny może zostać pozbawiony możliwości kontynuowania stażu w przypadku (§ 9 ust. 2 rozporządzenia):

• nieusprawiedliwionej nieobecności podczas więcej niż jednego dnia stażu,
• naruszenia podstawowych obowiązków określonych w regulaminie pracy, w szczególności stawienia się do odbycia stażu w stanie wskazującym na spożycie alkoholu, narkotyków lub środków psychotropowych lub spożywania w miejscu pracy alkoholu, narkotyków lub środków psychotropowych,
• usprawiedliwionej nieobecności uniemożliwiającej zrealizowanie programu stażu.

W powyższych przypadkach starosta działa na wniosek pracodawcy lub z urzędu. Przed podjęciem decyzji musi jednak nie tylko zasięgnąć opinii organizatora, ale i wysłuchać co do powiedzenia ma sam stażysta.