Kpc zmieniony - protokół elektroniczny

Przeczytaj także: Upadłość konsumencka ma być łatwiejsza i tańsza

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W dniu 18 września 2014 r. Prezydent RP Bronisław Komorowski podpisał ustawę z dnia 29 sierpnia 2014 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Uchwalona ustawa ma na celu wprowadzenie zmian związanych z regulacjami dotyczącymi tzw. protokołu elektronicznego, tj. protokołu sporządzanego za pomocą urządzeń utrwalających dźwięk albo dźwięk i obraz. Ustawa wprowadza zmiany procedury cywilnej w zakresie: realizacji zasady jawności postępowania w zakresie dostępu do akt sprawy, w tym również za pośrednictwem systemu teleinformatycznego; treści protokołu pisemnego (tzw. protokołu skróconego); organu procesowego decydującego o sporządzeniu transkrypcji protokołu; formy ugody sądowej; zasad sporządzania (wygłaszania) uzasadnienia wyroków wydawanych w pierwszej i drugiej instancji oraz regulacji dotyczących postępowania przed sądem apelacyjnym.

Przyjęte zmiany przyznają stronom i uczestnikom postępowania prawo do otrzymywania zapisu obrazu i dźwięku, chyba że protokół został sporządzony wyłącznie pisemnie. Jeżeli sprzeciwia się temu ważny interes publiczny lub prywatny albo posiedzenie odbyło się przy drzwiach zamkniętych z akt sprawy wydaje się jedynie zapis dźwięku. Strony i uczestnicy postępowania będą mieli również prawo do otrzymywania treści protokołów i pism w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. W związku z tymi zmianami wprowadzono zasady pobierania opłat kancelaryjnych z tytułu złożenia wniosku o wydanie zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku, co wymagało zmian w ustawie o kosztach sądowych z sprawach cywilnych.

Ustawa wprowadza także zmiany w zakresie treści protokołu pisemnego sporządzanego wraz z zapisem elektronicznym (tzw. protokołu skróconego) oraz organu procesowego decydującego o sporządzeniu transkrypcji protokołu sporządzonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk. Zmiany dopuszczają zamieszczanie w protokole skróconym wniosków i twierdzeń stron (zamiast nich możliwe będzie też powołanie się na pisma przygotowawcze), wyników postępowania dowodowego oraz innych okoliczności istotnych dla przebiegu posiedzenia. Druga z istotnych zmian, przewiduje przekazanie przewodniczącemu prawa do zarządzania sporządzania transkrypcji części protokołu sporządzonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk. Obecnie transkrypcję części protokołu zarządza prezes sądu na wniosek przewodniczącego.

Nowelizacja wprowadza także zmiany pozwalające na zamieszczanie osnowy ugody sądowej nie tylko w protokole, ale także w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu. Pod treścią ugody powinny znaleźć się podpisy stron, a niemożność jej podpisania sąd będzie stwierdzał w protokole. Przedstawione rozwiązanie ma być stosowane niezależnie od formy protokołu tj., czy jest to protokół elektroniczny czy tradycyjny protokół pisemny. Możliwość sporządzenia odrębnego dokumentu dotyczyć będzie zarówno ugody sądowej zawartej podczas postępowania pojednawczego, w trakcie rozprawy, jak i w postępowaniu przed sądem polubownym.

Ustawa wprowadza nową instytucję wygłoszenia uzasadnienia. Wygłoszenie uzasadnienia nie ma charakteru obligatoryjnego i będzie dopuszczalne tylko wtedy, gdy przebieg posiedzenia jest utrwalany za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk. Intencją wprowadzanej zmiany jest uproszczenie i przyspieszenie postępowania poprzez umożliwienie sporządzania jedynie ustnego uzasadnienia, które zostanie zamieszczone w protokole elektronicznym. Ustne uzasadnienie ma odpowiadać wymogom przewidzianym dla uzasadnienia pisemnego tj. powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione; dowodów, na których się oparł; przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności) oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Ustne uzasadnienie może być wygłoszone bezpośrednio po ogłoszeniu sentencji wyroku i utrwalone za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk. W razie wygłoszenia uzasadnienia nie podaje się odrębnie zasadniczych powodów rozstrzygnięcia. Stronie występującej z wnioskiem o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, które zostało wygłoszone na posiedzeniu, doręcza się wyrok wraz z transkrypcją uzasadnienia. Doręczenie wyroku z transkrypcją uzasadnienia powoduje takie same skutki prawne jak doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Identyczną możliwość sporządzania i doręczania uzasadnienia przewidziano w postępowaniu apelacyjnym.

W celu skrócenia i uproszczenia postępowania apelacyjnego wprowadzono możliwość zrezygnowania z przedstawiania przez sędziego sprawozdania dotyczącego stanu rozpatrywanej sprawy, w tym zarzutów i wniosków apelacyjnych. Odstąpienie od sprawozdania będzie możliwe, jeżeli strony wyrażą na to zgodę lub w razie ich niestawiennictwa na rozprawie, natomiast nie będzie możliwe w razie gdy rozprawa apelacyjna odbywa się z udziałem publiczności.

Kolejne zmiany odnoszą się do zasad sporządzania uzasadnienia wyroku wydanego przez sąd drugiej instancji. W obowiązującym stanie prawnym sąd drugiej instancji z urzędu uzasadnia wydany wyrok. Wyjątek dotyczy sytuacji gdy apelację oddalono, wówczas wyrok podlega uzasadnieniu tylko na żądanie strony. Nowelizacja przewiduje również sporządzanie na wniosek strony (a nie z urzędu) uzasadnień do wyroków zmieniających zaskarżony wyrok. Nowela przewiduje także możliwość sporządzenia uproszczonego uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji. Sporządzenie uproszczonego uzasadnienia zawierającego jedynie uzasadnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa możliwe będzie tylko wtedy, gdy sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń. Obecnie możliwość sporządzania uzasadnienia uproszczonego istnieje wyłącznie w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym.

Ustawa wejdzie w życie 27 października 2014 roku,, z wyjątkiem przepisów dotyczących możliwości otrzymania przez strony z akt sprawy zapisu dźwięku i obrazu posiedzenia, które wchodzą w życie 27 marca 2015 roku.