Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

nad produktem i, jeśli to konieczne, aktualizowane. Każda nowa wersja powinna brać pod uwagę
najnowsze dane, aktualnie stosowaną technologię, wymogi prawne i farmakopealne oraz powinna
odwoływać się do poprzedniej wersji, w celu zapewnienia możliwości porównania z poprzednim
dokumentem. Wprowadzanie wszelkich zmian powinno odbywać się zgodnie z pisemnymi
procedurami, które powinny uwzględniać każdy możliwy wpływ tych zmian na jakość produktu (na
stabilność i biorównoważność).
7. Uzasadnienie wprowadzanych zmian powinno zostać zapisane, a konsekwencje zmian dla jakości
produktu i kontynuacji badań klinicznych powinny być wyjaśniane i dokumentowane.2)
Zamówienie
8. Zamówienie na badany produkt powinno zawierać dyspozycję przetworzenia lub zapakowania
określonej liczby dawek jednostkowych lub dystrybucji i powinno być złożone wytwórcy przez
sponsora lub w jego imieniu. Powinno być to dokonane w formie pisemnej (ale może być przekazane
w formie elektronicznej) oraz być na tyle precyzyjne, aby uniknąć wszelkich niejednoznaczności.
Powinno być formalnie zatwierdzone i odnosić się odpowiednio do Podstawowej Dokumentacji
Produktu i do odpowiednich protokołów badań klinicznych.
Podstawowa dokumentacja produktu
9. Podstawowa Dokumentacja Produktu powinna podlegać ciągłej aktualizacji, w miarę postępu rozwoju
produktu, zapewniając możliwość prześledzenia zmian w stosunku do poprzednich wersji. Powinna
ona zawierać co najmniej następujące dokumenty lub do nich odsyłać:
1)
specyfikacje i metody analityczne dotyczące materiałów wyjściowych, materiałów
opakowaniowych, produktów pośrednich, produktów luzem i produktów końcowych;
2)
metody wytwarzania;
3)
badania procesu i metody badania procesu;
4)
zatwierdzony wzór etykiety;
5)
odpowiednie protokoły badań klinicznych i kody randomizacji, jeśli to zasadne;
6)
odpowiednie uzgodnienia techniczne ze zleceniodawcami, jeśli to zasadne;
7)
wyniki badań stabilności;
8)
warunki przechowywania i transportu.
Wymienione powyżej dokumenty nie stanowią enumeratywnego wyliczenia. Zawartość dokumentacji
będzie różna w zależności od produktu i stopnia rozwoju. Informacje zawarte w dokumentacji powinny
stanowić podstawę do oceny przez osobę wykwalifikowaną, czy dana seria nadaje się do certyfikacji
i zwolnienia i dlatego ta dokumentacja powinna być dla niej dostępna. Jeżeli różne etapy wytwarzania
przeprowadzane są w różnych miejscach i różne osoby wykwalifikowane są odpowiedzialne za te etapy,
możliwe jest tworzenie oddzielnych dokumentacji produktu, które zawierają informacje ograniczone do
odpowiednich działań wykonywanych w tych miejscach.
Receptura i instrukcje przetwarzania
10. Powinny istnieć jasne, odpowiednie instrukcje i pisemne zapisy dla każdej operacji wytwórczej
i każdej dostawy. Jeśli dana operacja nie jest powtarzana, tworzenie Receptury i Instrukcji
195

Przetwarzania nie jest konieczne. Zapisy mają szczególne znaczenie dla przygotowania ostatecznej
wersji dokumentów, które znajdą zastosowanie w produkcji rutynowej, po uzyskaniu pozwolenia na
dopuszczenie do obrotu.
11. Informacje zawarte w Podstawowej Dokumentacji Produktu powinny zostać wykorzystane przy
tworzeniu szczegółowych instrukcji dotyczących przetwarzania, pakowania, badań kontroli jakości,
warunków przechowywania i dystrybucji.
Instrukcje pakowania
12. Badane produkty lecznicze są zwykle pakowane indywidualnie dla każdego uczestnika włączonego
do badań klinicznych. Liczba opakowań powinna zostać określona przed rozpoczęciem pakowania,
z uwzględnieniem opakowań potrzebnych do wykonania kontroli jakości oraz prób archiwalnych
przewidzianych do przechowania. Należy dokonać odpowiednich uzgodnień, aby zapewnić
uwzględnienie odpowiedniej ilości każdego z wymaganych produktów na każdym etapie
przetwarzania.
Raporty przetwarzania, badania i pakowania serii
13. Raporty seri powinny zawierać informacje na tyle szczegółowe, aby umożliwiały one dokładne
odtworzenie przebiegu kolejnych operacji. Raporty powinny zawierać wszelkie istotne uwagi
uzasadniające zastosowane procedury i wprowadzone zmiany, które zwiększają wiedzę o produkcie
i prowadzą do usprawnienia operacji wytwarzania.
14. Raporty wytwarzania seri powinny być przechowywane przez czas określony w dyrektywie Komisji
2003/94/WE ustanawiającej zasady i wytyczne dobrej praktyki wytwarzania w odniesieniu do
produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz produktów leczniczych stosowanych u ludzi,
znajdujących się w fazie badań (Dz. Urz. UE L 262 z 14.10.2003, str. 22; Dz. Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 32, str. 424).
PRODUKCJA
Materiały opakowaniowe
15. Specyfikacje oraz badania w ramach kontroli jakości powinny uwzględniać wymagania zapobiegające
nieumyślnym odślepieniom spowodowanym przez zmiany w wyglądzie poszczególnych serii
materiału opakowaniowego.
Operacje wytwarzania
16. W fazie prac badawczo-rozwojowych powinny być określone krytyczne parametry, które mają
zastosowanie do kontroli procesu. Na podstawie posiadanych doświadczeń wynikających
z wcześniejszych etapów prac rozwojowych mogą być określone tymczasowe wartości parametrów
procesu i sposób kontroli procesu. Wymagana jest dokładna analiza procesu przez kluczowy
personel, aby opracować niezbędne instrukcje, a następnie ciągła ich aktualizacja zgodnie
z doświadczeniem zdobywanym w produkcji. Określenie i kontrolowanie parametrów powinno być
uzasadnione na podstawie wiedzy dostępnej w tym czasie.
17. Procesy produkcji badanych produktów leczniczych nie muszą być walidowane w stopniu
wymaganym dla produkcji rutynowej, ale skwalifikowane powinny być pomieszczenia i urządzenia.
196

Dla produkcji sterylnej, walidacja procesów sterylizacji powinna być przeprowadzana według takich
samych standardów, jakie stosuje się przy walidacji produktów dopuszczonych do obrotu. W celu
zapewnienia bezpieczeństwa produktów pochodzenia biotechnologicznego powinna istnieć
możliwość udowodnienia, kiedy jest to wymagane, że inaktywacja lub usuwanie wirusów i innych
zanieczyszczeń pochodzenia biologicznego została dokonana zgodnie z zasadami naukowymi
i technicznymi określonymi w dostępnych przewodnikach w tym zakresie.
18. Walidacja procesów aseptycznych stwarza specyficzne problemy w przypadku małej wielkości seri .
W tych przypadkach, liczba napełnionych jednostek może odpowiadać maksymalnej liczbie jednostek
napełnianych w czasie produkcji. W celu symulacji danego procesu należy napełnić pożywką większą
liczbę jednostek, aby otrzymać wyniki o większej wiarygodności. Napełnianie i zamykanie ręczne lub
półautomatyczne stanowią poważne zagrożenie dla sterylności, co należy uwzględnić przy szkoleniu
operatorów oraz walidacji techniki pracy aseptycznej poszczególnych operatorów.
Zasady dotyczące produktu porównawczego
19. Jeżeli produkt jest modyfikowany, należy zebrać dane (dotyczące stabilności, dostępności
farmaceutycznej i biologicznej) w celu wykazania, że wprowadzone zmiany nie wpływają w istotny
sposób na pierwotną charakterystykę produktu.
20. Termin ważności produktu porównawczego, w jego oryginalnym opakowaniu, może nie mieć
zastosowania w odniesieniu do tego produktu po przepakowaniu go do innego pojemnika, który może
nie zapewniać równoważnej ochrony lub wykazywać niezgodność z danym produktem. Odpowiedni
termin przydatności, uwzględniający właściwości produktu, cechy pojemnika oraz warunki
przechowywania produktu, powinien zostać ustalony przez sponsora lub w jego imieniu i podany na
etykiecie. Taki termin powinien być uzasadniony i nie powinien przekraczać terminu ważności
produktu w opakowaniu oryginalnym. Powinna istnieć zgodność terminu ważności z czasem trwania
badań klinicznych.
Operacje zaślepiania
21. W badaniu prowadzonym metodą ślepej próby należy stworzyć system zapewniający, że zaślepianie
jest prowadzone w sposób odpowiedni i jest utrzymywane, jednocześnie pozwalający na identyfikację
zaślepionego badanego produktu leczniczego, jeżeli to konieczne, włączając numer jego seri . Należy
zapewnić możliwość szybkiego odślepienia w nagłych wypadkach.
Kod randomizacyjny
22. Tworzenie, zapewnienie bezpieczeństwa, dystrybucja, stosowanie i przechowywanie kodów
randomizacyjnych użytych w procesie pakowania oraz ich odkodowanie powinny być opisane
w procedurach. Należy prowadzić odpowiednią dokumentację tych procesów.
Pakowanie
23. W czasie pakowania badanych produktów leczniczych może wystąpić konieczność jednoczesnej
pracy z innymi produktami na tej samej lini pakującej. Należy zminimalizować ryzyko pomylenia
produktów przez zastosowanie odpowiednich procedur lub specjalistycznego wyposażenia, zależnie
od potrzeb, oraz przez odpowiednie przeszkolenie pracowników.
197

24. Proces pakowania i oznakowanie badanych produktów leczniczych jest na ogół bardziej
skomplikowany i sprzyja możliwości powstawania błędów (które są także trudniejsze do wykrycia) niż
w przypadku produktów dopuszczonych do obrotu, szczególnie wtedy, gdy używane są zaślepione
produkty o podobnym wyglądzie zewnętrznym. Powinny zostać wzmożone środki ostrożności
zapobiegające błędom przy oznakowaniu, takie jak: rozliczanie ilości etykiet, kontrola czystości lini ,
prowadzanie sprawdzeń podczas kontroli procesu przez odpowiednio wyszkolony personel.
25. Opakowanie musi zapewnić dobry stan badanego produktu leczniczego w czasie transportu
i przechowywania w miejscach czasowego składowania. Wszelkie ślady otwierania lub manipulacji
opakowaniem zewnętrznym w czasie transportu powinny być wyraźnie widoczne.
Oznakowanie
26. Tabela 1 podsumowuje treść pkt 26–30. Oznakowanie powinno odbywać się zgodnie z wymogami
dyrektywy Komisji 2003/94/WE ustanawiającej zasady i wytyczne dobrej praktyki wytwarzania
w odniesieniu do produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz produktów leczniczych
stosowanych u ludzi, znajdujących się w fazie badań w części dotyczącej badanych produktów
leczniczych. Na etykietach powinny być zawarte poniższe informacje, chyba że ich brak jest
uzasadniony ze względu na centralny system randomizacji:
1) nazwa, adres i numer telefonu sponsora, organizacji prowadzącej badanie na zlecenie lub
badacza (główne źródło informacji o produkcie, badaniu klinicznym oraz procedurze odślepienia w
nagłych przypadkach);
2) postać farmaceutyczna, droga podawania, liczba dawek jednostkowych oraz w przypadku badań
otwartych nazwa lub identyfikator, a także moc lub potencja;
3) numer seri lub numer kodowy służący do identyfikacji zawartości i operacji pakowania;
4) kod referencyjny badania, pozwalający na identyfikację badania, ośrodka badawczego, badacza
oraz sponsora, jeżeli nie podano tych informacji w innym miejscu;
5) numer identyfikacyjny uczestnika badania lub numer schematu leczenia i, tam gdzie ma to
zastosowanie, numer wizyty;
6) nazwisko badacza (jeżeli nie zostało zawarte w pkt 1 lub 4);
7) wskazówki dotyczące stosowania (możliwe jest powołanie się na ulotkę lub inny dokument
informacyjny adresowany do uczestnika badania lub osoby podającej produkt);
8) ostrzeżenie „Wyłącznie do użytku w badaniach klinicznych” lub zapis podobny;
9) warunki przechowywania;
10) okres stosowania (określony poprzez: zastosować do lub data ważności albo data ponownego
badania) określony jako miesiąc i rok i w sposób jednoznaczny;
11) ostrzeżenie „chronić przed dziećmi”, z wyjątkiem przypadków, gdy produkt przeznaczono do
wykorzystania w badaniach, w czasie których nie zabiera się go do domu.
27. Adres i numer telefonu głównego źródła informacji o produkcie, badaniu klinicznym oraz procedurze
odślepienia w nagłych przypadkach nie musi być podany na etykiecie, jeżeli uczestnik badania
otrzymał ulotkę informacyjną albo kartę zawierającą te informacje oraz został poinformowany
198

o konieczności posiadania tych danych przy sobie.
28. Informacje powinny być podane w języku polskim. Informacje wymienione w pkt 26 powinny być
podane na opakowaniu bezpośrednim i opakowaniu zewnętrznym (z wyłączeniem przypadków
opisanych w pkt 29 i 30). Wymagania dotyczące treści etykiety na opakowaniu bezpośrednim
i zewnętrznym są przedstawione w tabeli 1. Etykieta może także zawierać informacje w innych
językach.
29. Jeżeli produkt jest dostarczony uczestnikowi badania lub osobie podającej lek w opakowaniu
bezpośrednim razem z opakowaniem zewnętrznym i opakowanie zewnętrzne zawiera informacje
wymienione w pkt 26, na etykiecie opakowania bezpośredniego (lub na każdym dołączonym
zamkniętym urządzeniu dozującym, które zawiera opakowanie bezpośrednie) powinny być zawarte
następujące informacje:
1)
nazwa sponsora, organizacji prowadzącej badanie na zlecenie lub nazwisko badacza;
2)
postać farmaceutyczna, droga podania (w przypadku stałych postaci doustnych informacja ta
może być pominięta), liczba dawek jednostkowych oraz, w przypadku otwartych badań, nazwa
lub identyfikator i moc lub potencja;
3)
numer seri lub numer kodowy służący do identyfikacji zawartości i operacji pakowania;
4)
kod referencyjny badania, pozwalający na identyfikację badania, ośrodka badawczego, badacza
oraz sponsora, jeżeli nie podano tych informacji w innym miejscu;
5)
numer identyfikacyjny uczestnika badania lub numer schematu leczenia i, tam gdzie ma to
zastosowanie, numer wizyty.
30. Jeżeli opakowanie bezpośrednie ma postać blistrów lub małych jednostkowych opakowań
bezpośrednich, takich jak ampułki, na których nie można zamieścić informacji, o których mowa
w pkt 26, powinno być dołączone opakowanie zewnętrzne z etykietą zawierającą te informacje.
W takim przypadku opakowanie bezpośrednie powinno zawierać następujące informacje:
1)
nazwa sponsora, organizacji prowadzącej badanie na zlecenie lub nazwisko badacza;
2)
droga podania (nie musi być podana dla doustnych postaci stałych) i, w przypadku otwartych
badań, nazwa lub identyfikator i moc lub potencja;
3)
numer seri lub numer kodowy służący do identyfikacji zawartości i operacji pakowania;
4)
kod referencyjny badania, pozwalający na identyfikację badania, ośrodka badawczego, badacza
oraz sponsora, jeżeli nie podano tych informacji w innym miejscu;
5)
numer identyfikacyjny uczestnika badania lub numer schematu leczenia i, tam gdzie ma to
zastosowanie, numer wizyty.
31. Na opakowaniu zewnętrznym mogą być również umieszczone symbole lub piktogramy służące
wyjaśnieniu niektórych informacji, o których mowa wyżej. Mogą być także przedstawione informacje
dodatkowe, takie jak odpowiednie ostrzeżenia i instrukcje postępowania.
32. W odniesieniu do badań klinicznych, których charakterystyka jest podana w art. 14 dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/20/WE w sprawie zbliżania przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich, odnoszących się do wdrożenia zasady
199