Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym

2
odebrała pojazdu w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu. Ustawodawca przyjął w
tym przypadku fikcję prawną, iż brak odebrania przez osobę uprawnioną pojazdu we
wskazanym terminie należy traktować jako równoznaczne z porzuceniem pojazdu przez
właściciela z zamiarem pozbycia się własności pojazdu. Urzędowe stwierdzenie faktu przejścia
własności pojazdu na rzecz Skarbu Państwa następowało w drodze „orzeczenia” wydawanego
przez naczelnika właściwego miejscowo urzędu skarbowego (§ 8 ust. 1 rozporządzenia
ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 2 sierpnia 2002 r. w sprawie usuwania
pojazdów).
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż regulacja prawna przewidująca przejście
własności pojazdu z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa jest niezgodna z art. 46 Konstytucji.
Przepis ten stanowi, że przepadek rzeczy może nastąpić tylko w przypadkach określonych w
ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. W świetle tego przepisu
rozstrzyganie w przedmiocie przepadku rzeczy musi być zatem powierzone do kompetencji
sądu. Trybunał Konstytucyjny wskazał wprawdzie, że „orzeczenie” naczelnika urzędu
skarbowego stwierdzające przejście własności pojazdu na rzecz Skarbu Państwa może zostać
zaskarżone do sądu administracyjnego, tym samym dopuszczalna jest droga sądowa. Niemniej,
kontroli sądowej podlega wyłącznie legalność wydania przez naczelnika urzędu skarbowego
orzeczenia w sprawie przejścia własności pojazdu, a więc kwestia, czy spełnione zostały
określone w art. 130a ust. 10 warunki, wskutek których następowało przejście własności na
rzecz Skarbu Państwa. Ponadto wskazane rozstrzygnięcie sądu miało charakter następczy.
Tymczasem, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, z art. 46 Konstytucji wynika nakaz, aby
sąd rozstrzygał w przedmiocie całokształtu okoliczności przesądzających za zasadnością
wydania orzeczenia o przepadku pojazdu, tak więc przykładowo również kwestii, czy pojazd
został usunięty z drogi wskutek wystąpienia okoliczności wskazanych w ustawie. Wyrok ten
zawsze musi również mieć charakter prawnokształtujący (przepadek własności następuje
wskutek orzeczenia sądu, nie zaś sąd następczo rozstrzyga o przepadku, który nastąpił z mocy
prawa). Wadliwość art. 130a ust. 10 we wskazanym wyżej zakresie powoduje niezgodność tej
regulacji nie tylko z art. 46 Konstytucji, ale również z odpowiednimi przepisami
konstytucyjnymi, ustanawiającymi ochronę prawa własności (art. 21 ust. 1 w zw. z art. 31 ust.
3 oraz z art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji).
2.3. Drugi z przepisów poddanych kontroli przez Trybunał Konstytucyjny – art. 130a
ust. 11 pkt 3 – przekazywał do uregulowania w drodze rozporządzenia tryb postępowania w
zakresie przejęcia pojazdu na rzecz Skarbu Państwa. Wzorzec kontroli w odniesieniu do tego
przepisu stanowił art. 64 ust. 3 Konstytucji wprowadzający zasadę, że jakiekolwiek
3
ograniczenia w zakresie prawa własności mogą być wprowadzane wyłącznie w drodze
przepisów ustawowych. Przepisy określające tryb postępowania w sprawie przepadku
własności pojazdu niewątpliwie zaliczają się do przepisów ograniczających prawo własności,
stąd niezgodne z art. 64 ust. 3 Konstytucji jest przekazanie tych materii do unormowania w
drodze rozporządzenia.
2.4. Trybunał Konstytucyjny odroczył o 12 miesięcy wejście w życie wyroku w
przedmiocie uznania art. 130a ust. 10 oraz art. 130a ust. 11 pkt ustawy - Prawo o ruchu
drogowym za niezgodne z Konstytucją. Wyrok ten, w powyższym zakresie, wchodzi w życie z
dniem 3 czerwca 2009 r.
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
Mając na uwadze konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
13 maja 2008 r., kierując się brzmieniem sentencji wyroku oraz motywami jego uzasadnienia,
proponuje się, aby zmiana ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym
polegała na wprowadzeniu sądowego trybu rozstrzygania w przedmiocie utraty własności
pojazdu usuniętego z drogi, który w określonym w ustawie terminie nie został odebrany przez
osobę uprawnioną.
Należy zwrócić uwagę, że uregulowana w art. 130a ust. 10 instytucja przepadku z
mocy prawa własności pojazdu nieodebranego z parkingu ma służyć realizacji dwóch
zasadniczych celów: po pierwsze, ma dyscyplinować właścicieli pojazdów do odbioru tych
pojazdów z parkingu, po drugie zaś przeciwdziałać sytuacji, w której łączne należności za
usunięcie pojazdu oraz za parkowanie przewyższają wartość samego pojazdu. W tym ostatnim
przypadku właściciele zazwyczaj odstępują bowiem w ogóle od odebrania należących do nich
pojazdów z parkingu, podczas gdy na podmiocie prowadzącym parking nadal ciąży obowiązek
przechowywania pojazdu. Rosnące zaległości za parking, a finalnie częstokroć również koszty
złomowania i utylizacji pojazdów, obciążają w konsekwencji podmioty prowadzące parkingi
oraz organy władz publicznych.
Ze względu na wskazane cele jako bardziej racjonalne wydaje się zaproponowanie w
miejsce dotychczasowego art. 130a ust. 10 regulacji, zgodnie z którą sąd rozstrzygać będzie nie
w przedmiocie przejścia własności pojazdu nieodebranego z parkingu na rzecz Skarbu
Państwa, ale w przedmiocie sprzedaży pojazdu (proponowany art. 130a ust. 10a). Analogiczny
tryb postępowania w sprawie przedmiotów nie odebranych przez osobę uprawnioną przewidują
4
także inne przepisy prawne (w szczególności ustawa z dnia
18 października 2006 r. o likwidacji niepodjętych depozytów). Zastosowanie tego trybu powoli
od razu uzyskać środki pieniężne, które zostaną przeznaczone na zaspokojenie roszczeń z
tytułu opłat za usunięcie i parkowanie pojazdu. Ponadto Skarb Państwa odciążony zostanie od
konieczności zajmowania się (co w praktyce sprowadza się nierzadko do złomowania)
pojazdami, które przeszły na jego własność w trybie art. 130a ust. 10 ustawy.
Zgodnie z projektowaną regulacją, z wnioskiem do sądu o orzeczenie sprzedaży
pojazdu nieodebranego przez właściciela może wystąpić podmiot, który wydał dyspozycję
usunięcia pojazdu, jeżeli spełnione zostały kumulatywnie trzy warunki (ust. 10a-b):
1.
od dnia usunięcia pojazdu upłynęło 6 miesięcy,
2.
po upływie terminu określonego w pkt 1 podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia
pojazdu, wezwał właściciela do uiszczenia opłaty za usunięcie i parkowanie pojazdu
oraz do odbioru pojazdu w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania, przy czym
w wezwaniu zawarte zostało pouczenie o skutkach nieodebrania pojazdu,
3.
w terminie określonym w pkt 2 właściciel nie spełnił ciążących na nim obowiązków.
W razie spełnienia powyższych przesłanek sąd powinien niezwłocznie wydać, w
oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego o
egzekucji z ruchomości, postanowienie o sprzedaży pojazdu (ust. 10 c i 10e).
Suma uzyskana ze sprzedaży pojazdu służyć ma w pierwszej kolejności zaspokojeniu
zaległych opłat za usuniecie pojazdu z drogi oraz za parkowanie; nadwyżka, po potrąceniu
kosztów sprzedaży, przekazywana jest do depozytu sądowego.
W odniesieniu do art. 130a ust. 10 Trybunał wydał wyrok zakresowy, zgodnie z
którym niezgodna z Konstytucją jest [wyłącznie] regulacja dopuszczająca przepadek własności
bez prawomocnego orzeczenia sądu. Skoro jednak dotychczasowa regulacja nie przewidywała
drogi sądowej w tym zakresie, która to spełniałaby wymogi konstytucyjne, oznacza to że
wskazany przepis w zakresie, w którym Trybunał Konstytucyjny nie uznał za niezgodny z
Konstytucją, nie będzie w ogóle znajdować zastosowania po dniu wejścia w życie wyroku.
Tym samym konieczne staje się uchylenie w całości dotychczasowego
art. 130a ust. 10 i zastąpienie tego przepisu zupełnie nowym (ust. 10a-10e).
Zaproponowany powyżej tryb postępowania w sprawie pojazdów nie odebranych z
parkingu stanowi regulację całościową, nie wymagającą uszczegółowienia w przepisach
rozporządzeń. Tym samym wyrok Trybunału Konstytucyjnego w zakresie uznania za
niezgodne z Konstytucją upoważnienia do wydania rozporządzenia regulującego szczegółowy
5
tryb usuwania pojazdów nie wymaga wykonania. Jednocześnie konieczne staje się uchylenie
regulującego dotychczas tę kwestię art. 130a ust. 11 pkt 3, w stosunku do którego, zgodnie z
sentencją wyroku Trybunału z dnia 3 czerwca 2008 r. utrata mocy obowiązującej nastąpi z
upływem 12 miesięcy od daty publikacji wyroku.
4. Konsultacje
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji poinformował, że projekt rządowy
wykonujący wyrok jest obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych. Natomiast Minister
Sprawiedliwości zaproponował by do postępowania w sprawie sprzedaży pojazdu (ust. 10e)
stosować ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a nie kodeks postępowania
cywilnego, co będzie rozwiązaniem tańszym. Ponadto zaproponował by wyrazy
„postanowienie o sprzedaży” zastąpić wszędzie wyrazami „postanowienie w przedmiocie
przepadku i zarządzenia sprzedaży pojazdu”.
5. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy
Ustawa nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa.
6. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Projektowana ustawa nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.
Warszawa, 8 lipca 2009 r.
BAS-WAL-1395/09
Pan Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym
(przedstawiciel wnioskodawcy senator Stanisław Jurcewicz)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r., Nr 5, poz. 47)
sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ma na celu zmianę ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o
ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.). Zmiana
zmierza do wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 czerwca
2008 r. (sygn. akt P 4/06). W wyroku tym Trybunał stwierdził niezgodność art.
130a ust. 10 i art. 130a ust. 11 pkt 3 ustawy z Konstytucją RP. Projekt zakłada
uchylenie tych przepisów i unormowanie w ustawie zasady sprzedaży pojazdu
usuniętego z drogi, który nie został odebrany z parkingu, na którym go
umieszczono.
Zgodnie z art. 2 projektu, ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od
dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Kwestie stanowiące przedmiot projektu ustawy nie są regulowane prawem
Unii Europejskiej.
3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje zagadnień, o których mowa w
projekcie.
4. Konkluzje
Przedmiot projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym
nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski

Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, ruch drogowy, wywłaszczenie