Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kredycie konsumenckim oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2013 r., z wyjątkiem
art. 2, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


























                                                           
1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy Komisji 2011/90/UE
z dnia 14 listopada 2011 r. zmieniającej część II załącznika I do dyrektywy 2008/48/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady, zawierającą dodatkowe założenia do obliczania rzeczywistej rocznej stopy
oprocentowania (Dz. Urz. UE L 296 z 15.11.2011, str. 35).
5
UZASADNIENIE
Niniejsza ustawa wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywę Komisji 2011/90/UE
z dnia 14 listopada 2011 r. zmieniającą część II załącznika I do dyrektywy 2008/48/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady, zawierającą dodatkowe założenia do obliczania
rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania.
Dyrektywa 2011/90/UE ma na celu dostosowanie założeń określonych w części II załącz-
nika I do dyrektywy 2008/48/WE i wykorzystywanych przy obliczaniu rzeczywistej rocznej
stopy oprocentowania dla niektórych kategorii umów o kredyt konsumencki do aktualnej
sytuacji na rynku. Zebrane przez państwa członkowskie doświadczenia związane
z wdrożeniem dyrektywy 2008/48/WE wykazały bowiem, że założenia określone uprzednio
w części II załącznika I do dyrektywy 2008/48/WE nie były wystarczające do zapewnienia
jednolitego sposobu obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania kredytów na czas
nieokreślony lub kredytów spłacanych w całości w powtarzających się okresach i że nie
przystają już one do sytuacji na rynku. Jednolity sposób obliczania rzeczywistej rocznej stopy
oprocentowania jest niezbędny dla realizacji celów dyrektywy 2008/48/WE – umożliwienia
konsumentom porównania ofert kredytodawców z różnych państw członkowskich. Istotą
założeń do obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania jest bowiem przyjęcie,
w odniesieniu do umów, w ramach których możliwe są różne sposoby korzystania z kredytu
(a tym samym poniesione przez konsumenta koszty różnią się w zależności od sposobu,
w jaki korzysta z kredytu), jednolitego modelu zakładającego określony sposób realizacji
umowy, tak aby kredytodawcy podawali informację o rzeczywistej rocznej stopie
oprocentowania właśnie w oparciu o taki ujednolicony model.
Dotychczas stosowane założenia do obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania
zawarte były w ust. 4 załącznika nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim i odzwierciedlały
treść części II załącznika I do dyrektywy 2008/48/WE. Ustawa zmieniająca ustawę o kredycie
konsumenckim uwzględnia zatem wprowadzone dyrektywą 2011/90/UE nowe założenia
dotyczące umów o kredyt odnawialny innych niż umowa o kredyt w rachunku bieżącym,
założenia dotyczące umów o kredyt innych niż umowy o kredyt w rachunku bieżącym oraz
o kredyt odnawialny, dla których nie można ustalić terminu lub kwoty spłaty kapitału lub
jeżeli data zawarcia umowy nie jest znana, jak również założenie uzupełniające dotyczące
sytuacji, w których na podstawie pozostałych założeń nie można ustalić terminu lub kwoty
płatności. W tym celu – przepisem art. 1 ustawy – zmienia się brzmienie ust. 4 załącznika nr 4
do ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn.
zm.) stosownie do treści założeń zawartych w załączniku do dyrektywy 2011/90/UE przez:
– dostosowanie sformułowania przyjętego w założeniu dotyczącym umów, które dają
swobodę dokonywania wypłat, przewidując różne sposoby dokonywania tych wypłat,
wprowadzają ograniczenia kwotowe lub czasowe dotyczące kredytu do sformułowania
przyjętego w dyrektywie,
– usunięcie założeń dotyczących umów, dla których nie został ustalony harmonogram spłat,
– usunięcie założenia dotyczącego umów, dla których został ustalony harmonogram spłat, ale
kwota tych spłat jest elastyczna,
– usunięcie założenia dotyczącego umów, w których przewidziano więcej niż jeden termin
spłaty;
– dodanie założenia dotyczącego kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym,
– dodanie założeń dotyczących umowy o kredyt odnawialny innej niż umowa o kredyt
w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, wraz ze sformułowaną jedynie na potrzeby
tych założeń definicją kredytu odnawialnego,
– dodanie założeń dotyczących umów o kredyt innych niż umowy o kredyt w rachunku
oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz umowy o kredyt odnawialny innej niż umowa
o kredyt w rachunku bieżącym, dla których nie można ustalić terminu lub kwoty spłaty
kapitału, do której zobowiązany jest konsument oraz dla których data zawarcia umowy
o kredyt nie jest znana,
– dodanie założeń dotyczących umów, dla których na podstawie poprzednich założeń nie
można ustalić terminu lub kwoty płatności, do której zobowiązany jest konsument.
Ponadto w treści założeń zastąpiono sformułowanie „kredyt w rachunku bieżącym”
sformułowaniem „kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym zgodnie
z terminologią przyjętą w pozostałej części ustawy. Ustawa zawiera również przepis
przejściowy, zgodnie z którym przy zawieraniu umów zmieniających zawarte umowy
o kredyt konsumencki przyjmuje się założenia w brzmieniu zmienionym ustawą.

2
Skutkiem regulacji będzie konieczność dostosowania się kredytodawców do nowych założeń
do obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania w zakresie, w jakim te założenia
zostają zmienione. Regulacja przyczyni się również do ujednolicenia sposobu obliczania
rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i zwiększenia porównywalności kosztów
kredytów, których dotyczą zmienione założenia. Z uwagi na fakt, że regulacja nie dotyczy
sfery prawa administracyjnego, nie powoduje ograniczenia uznaniowości i uproszczenia
stosowanych procedur.
Zgodnie z przepisem art. 2 dyrektywy 2011/90/UE, państwa członkowskie powinny przyjąć
i opublikować przepisy wdrażające dyrektywę najpóźniej do dnia 31 grudnia 2012 r.,
a stosować od dnia 1 stycznia 2013 r. W związku z powyższym w ustawie przewidziano
wejście ustawy w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. (ale zostanie zapewniony co najmniej
30-dniowy okres oczekiwania na wejście w życie nowych przepisów) – co z jednej strony
zapewni kredytodawcom odpowiedni czas na dostosowanie się do nowych przepisów,
a z drugiej umożliwi wdrożenie dyrektywy 2011/90/UE z poszanowaniem określonego w jej
przepisach terminu implementacji.
Niniejszą ustawą dokonuje się również zmiany ustawy z dnia 28 października 2002 r.
o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U.
z 2012 r. poz. 768 i 769).
Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081,
z późn. zm.) zawierała w art. 18a przepis karny, który stanowił, że „Kto zawierając
z konsumentem umowę o kredyt konsumencki, pobiera korzyści majątkowe przewyższające
wysokość odsetek maksymalnych określonych przez ustawę lub zastrzega sobie pobieranie
tych korzyści, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 2.”. Jednocześnie w celu zachowania spójności dokonano odpowiedniej zmiany ustawy
z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary polegającej na dodaniu w art. 16 ust. 1, który określał
odpowiedzialność podmiotu zbiorowego na podstawie tej ustawy, jeżeli popełniono
przestępstwo określone w odrębnych przepisach, w tym przestępstwo z art. 18a ustawy
o kredycie konsumenckim (art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. i ustawy).
W związku z koniecznością wdrożenia dyrektywy 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej
3
dyrektywę Rady 87/102/EWG, została wydana ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie
konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.). Na etapie opracowywania projektu tej
ustawy był wprowadzony do projektu analogiczny przepis jak art. 18a ww. ustawy. Przepis
ten był zawarty w art. 58 projektu ustawy. W konsekwencji wprowadzono również
odpowiednią zmianę do ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary (zmiana odesłania). Jednakże w trakcie prac nad ustawą
o kredycie konsumenckim, na skutek zgłoszonych uwag (wskazujących na zbyt daleką
ingerencję tego przepisu w swobodę zawierania umów), wykreślono art. 58 z tej ustawy. Nie
dokonano jednak odpowiedniej zmiany w ustawie o odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Nastąpił zatem niezamierzony błąd
legislacyjny przez pozostawienie odesłania zawartego w obecnym brzmieniu art. 16 ust. 1
pkt 1 lit. i ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod
groźbą kary do art. 58 ustawy o kredycie konsumenckim. W art. 58 ustawy o kredycie
konsumenckim nie jest wskazane przestępstwo, wobec tego art. 2 projektowanej ustawy
zmienia ustawę o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą
kary, usuwając powstały błąd legislacyjny.
Projekt założeń projektu ustawy zamieszczony został w Biuletynie Informacji Publicznej, na
stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz w Biuletynie
Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji. W trybie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r.
o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414,
z późn. zm.) nie wpłynęło żadne zgłoszenie zainteresowania pracami nad projektem założeń
projektu ustawy.











4