Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2016

Wykres 37. Średnia zapadalność długu SP
lata
5,5
5,33
5,24
5,30
5,11
5,15
5,20
5,22
5,0
4,88
5,03
4,97
4,92
4,49
4,5
4,35
4,64
4,47
4,52
4,19
4,24
4,17
4,12
4,0
4,08
4,02
3,5
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Dług krajowy
Dług ogółem
Wykres 38. ATR długu SP
lata
4,3
4,03
3,98
4,0
3,87
3,85
3,85
3,85
3,88
3,8
3,80
3,77
3,73
3,72
3,5
3,28
3,31
3,17
3,18
3,19
3,23
3,25
3,3
3,12
3,10
3,0
3,08
3,07
2,8
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Dług krajowy
Dług ogółem
Wykres 39. Duration długu SP
lata
4,0
3,8
3,63
3,59
3,51
3,49
3,51
3,51
3,53
3,5
3,44
3,41
3,38
3,38
3,3
3,00
3,02
2,93
2,96
2,98
3,0
2,90
2,91
2,8
2,84
2,82
2,80
2,79
2,5
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Dług krajowy
Dług ogółem



41

Wykres 40. Udział długu w walutach obcych w długu SP
40%
35,5%
33,5%
32,2%
31,3%
30,3%
30,6%
30,3%
30%
20%
10%
0%
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019

VIII.3. Zagrożenia dla realizacji Strategii
Zagrożenia dla realizacji prezentowanej Strategii związane są przede wszystkim z:
1. odmiennym od zakładanego scenariuszem sytuacji makroekonomicznej w Polsce, w
szczególności wolniejszym wzrostem PKB, wyższymi stopami procentowymi oraz wahaniami
kursu walutowego;
2. uwarunkowaniami międzynarodowymi, w tym:
• wolniejszym od przewidywanego tempem wzrostu gospodarczego w Europie i USA,
• odpływem kapitału w kierunku rynków bazowych lub innych rynków w związku
z normalizacją polityki pieniężnej w USA oraz ograniczeniem wzrostu gospodarczego w
Chinach,
3. ryzykiem wzrostu w stosunku do założeń relacji długu publicznego oraz długu sektora general
government do PKB, w związku z:
• wyższym poziomem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, zależnym m.in. od koniunktury
w polskiej gospodarce,
• osłabieniem kursu złotego w stosunku do założonego w Strategii,
• znacznym przyrostem zadłużenia innych niż SP podmiotów sektora, przede wszystkim JST,
• koniecznością wykonania poręczeń lub gwarancji udzielanych przez podmioty sektora
finansów publicznych.




42

Aneks 1. Wykaz używanych skrótów i słowniczek pojęć
A. Wykaz skrótów

ATM – średnia zapadalność (average time to maturity)
ATR – average time to refixing
BGK – Bank Gospodarstwa Krajowego
CIRS – currency interest rate swap
CDS – credit default swap
CPI – indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych (consumer price index)
DSPW – Dealerzy Skarbowych Papierów Wartościowych
EBC – Europejski Bank Centralny
EDP – procedura nadmiernego deficytu (Excessive Deficit Procedure)
EFSF – Europejski Instrument Stabilności Finansowej (the European Financial Stability Facility)
Fed – System Rezerwy Federalnej w USA (the Federal Reserve System)
FUS – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
GG – sektor instytucji rządowych i samorządowych (general government)
IRS – interest rate swap
JST – jednostki samorządu terytorialnego
KFD – Krajowy Fundusz Drogowy
MFW – Międzynarodowy Fundusz Walutowy
MIF – międzynarodowe instytucje finansowe
NBP – Narodowy Bank Polski
OFE – otwarte fundusze emerytalne
PDP – państwowy dług publiczny
PKB – produkt krajowy brutto
SFP – sektor finansów publicznych
SP – Skarb Państwa
SPW – skarbowe papiery wartościowe
SPZOZ – samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
UE – Unia Europejska
VAT – podatek od wartości dodanej (value added tax)
ZUS – Zakład Ubezpieczeń Społecznych

B. Słowniczek pojęć
ATM (ang. average time to maturity) por. średnia zapadalność.
ATR (od ang. average time to refixing) - miara ryzyka stopy procentowej związanego z długiem
publicznym. ATR interpretowane jest jako wyrażona w latach średnia długość okresu, na jaki
ustalone są koszty obsługi długu. Im większy jest udział w długu instrumentów krótkoterminowych
i o zmiennym oprocentowaniu, tym niższe ATR i wyższe ryzyko stopy procentowej. ATR obejmuje
zarówno dług o nominale indeksowanym, jak i niezindeksowanym. ATR długu SP liczone jest wg
wzoru:
∑
1
rNZ
tNS
NI I
r + ∑
t + ∑
j
0
∈
12
r R
∈
t T
∈
ATR =
j J
∑

NZ
NS
NI I
r + ∑
t + ∑
j
0
∈
r R
∈
t T
∈
j J
gdzie:
r – termin płatności najbliższego ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym,
t – termin zapadalności dla instrumentów o oprocentowaniu stałym,
43

j – termin zapadalności dla instrumentów o nominale indeksowanym inflacją,
R – zbiór wszystkich terminów płatności najbliższego ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu
zmiennym,
T – zbiór wszystkich terminów zapadalności dla instrumentów o oprocentowaniu stałym,
J – zbiór wszystkich terminów zapadalności dla instrumentów o nominale indeksowanym inflacją,
NZr – wyrażony w złotych nominał dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym,
NSt – wyrażony w złotych nominał dla instrumentów o oprocentowaniu stałym,
NIj – nominał (niezindeksowany) dla instrumentów o nominale indeksowanym inflacją,
I0 – bieżący wskaźnik indeksacji dla nominału obligacji inflacyjnych.
Benchmark
1. (emisja) duża wartościowo emisja SPW, posiadająca płynny rynek wtórny. Rynkowa wycena
emisji benchmarkowej stanowi punkt odniesienia dla poziomu stóp procentowych w danym
segmencie zapadalności. Na elektronicznym rynku TBS Poland funkcjonuje pojęcie emisji
bazowych, oznaczające określone przez Ministra Finansów emisje SPW, w szczególności
obligacje skarbowe o stałym dochodzie, terminie wykupu nie krótszym niż rok i wartości
nominalnej co najmniej 10 mld zł lub emisje SPW sprzedawane na bieżąco na przetargach, które
osiągnęły wartość co najmniej 2 mld zł. Przy wyznaczaniu benchmarków na polskiej krzywej
dochodowości podawanej w serwisach informacyjnych Reuters i Bloomberg stosuje się
kryterium terminu do wykupu.
2. (portfel) docelowa charakterystyka portfela długu publicznego, stanowiąca portfel odniesienia
dla portfela istniejącego i wyznaczająca kierunek zarządzania długiem publicznym. Na
charakterystykę portfela odniesienia składać się mogą udziały poszczególnych walut, sposobów
oprocentowania i typów instrumentów, jak również wartości syntetycznych wskaźników,
będących najczęściej miarami ryzyka, np. średnia zapadalność czy duration.
Buy/sell back – transakcja, na którą składają się dwie umowy: kupna oraz sprzedaży papierów
wartościowych, po cenie ustalonej z góry w dniu sprzedaży tych papierów.
Dealerzy Skarbowych Papierów Wartościowych (DSPW) – wyłoniona w konkursie grupa
instytucji (banków), posiadająca określone prawa i obowiązki związane z uczestnictwem w
pierwotnym i wtórnym rynku SPW. Dealerzy są pośrednikami między emitentem a innymi
podmiotami w obrocie SPW i mają wyłączny dostęp do rynku pierwotnego.
Dług potencjalny – zobowiązania niebędące długiem publicznym, które po zajściu określonego
zdarzenia mogą przyczynić się do powstania długu publicznego. Klasycznym przykładem długu
potencjalnego są zobowiązania niewymagalne z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez
jednostki sektora finansów publicznych. W przypadku wykonania gwarancji lub poręczenia
zobowiązania z ich tytułu stają się wymagalne i powiększają wydatki podmiotu udzielającego
gwarancję, tym samym zwiększając potrzeby pożyczkowe i dług publiczny.
Duration – miara wrażliwości kosztów obsługi długu na zmiany stóp procentowych, a więc miara
ryzyka stopy procentowej związanego z długiem publicznym. Duration interpretowana jest jako
wyrażona w latach średnia długość okresu dostosowania kosztów obsługi długu do zmiany poziomu
stóp procentowych. Im wyższy jest poziom stóp procentowych oraz większy udział instrumentów
krótkoterminowych i o zmiennym oprocentowaniu, tym wyższe ryzyko stopy procentowej i niższa
duration. Duration długu SP w danej walucie liczone jest wg wzoru:
∑r ∑ CFZ 
sCFS
s
s  +
s
s
∈
r R  ∈
 s S 1
1
r ( + i
i
s )
∑
 ∈
 s S ( + s )

Duration =

∑ CFZ
CFS
s
s +
s
s
∈
s S (1 + i
1 i
s )
∑∈sS( + s)
gdzie:
s – termin przepływu z tytułu SPW (odsetki lub nominał),
S – zbiór wszystkich terminów przepływów z tytułu SPW (odsetki lub nominał),
44

r – termin płatności najbliższego ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym,
R – zbiór wszystkich terminów płatności najbliższego, ustalonego kuponu dla instrumentów o oprocentowaniu
zmiennym,
S|r – zbiór wszystkich terminów przepływów dla takich obligacji o oprocentowaniu zmiennym, których najbliższy
ustalony termin wykupu wynosi r,
CFZs – wartość nominalna przepływu dla instrumentów o oprocentowaniu zmiennym i terminie s,
CFSs – wartość nominalna przepływu dla instrumentów o oprocentowaniu stałym i terminie s,
is – zerokuponowa stopa procentowa dla terminu s.
Duration całego długu SP stanowi średnia ważona odpowiednich wskaźników duration dla każdej z
walut, gdzie wagami są wartości rynkowe zadłużenia w poszczególnych walutach.
Instrumenty pochodne – instrumenty finansowe, których wartość zależy od wartości innych
aktywów, zwanych instrumentami bazowymi. Ich zadaniem jest zmiana profilu ryzyka stron
dokonujących transakcji na instrumentach pochodnych, tj. zabezpieczenia przed ryzykiem, zamiany
ryzyka jednego rodzaju na inne lub zamiany kosztu na ryzyko (zmniejszenie kosztu za cenę
wyższego ryzyka). Przykładami instrumentów pochodnych najczęściej występującymi w
zarządzaniu długiem publicznym są swap oraz opcja.
Kryterium miejsca emisji – kryterium podziału długu publicznego na krajowy i zagraniczny,
zgodnie z którym dług krajowy to dług wyemitowany na rynku krajowym.
Kryterium rezydenta – kryterium podziału długu publicznego na krajowy i zagraniczny, zgodnie z
którym dług krajowy to dług będący w posiadaniu inwestorów krajowych (tj. mających miejsce
zamieszkania lub siedzibę w Polsce).
Opcja – prawo (lecz nie obowiązek) kupna albo sprzedaży określonego aktywa po ustalonej cenie,
do którego respektowania zobowiązuje się wystawca opcji wobec posiadacza opcji. Opcje mogą
być samodzielnymi instrumentami finansowymi lub być wbudowane w inne instrumenty, np. opcja
przedstawienia SP obligacji oszczędnościowych do przedterminowego wykupu.
Państwowy dług publiczny – dług Skarbu Państwa i jednostek sektora finansów publicznych po
konsolidacji. Do jednostek sektora finansów publicznych należą:
• organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej
i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
• jednostki budżetowe;
• samorządowe zakłady budżetowe;
• agencje wykonawcze;
• instytucje gospodarki budżetowej;
• państwowe fundusze celowe;
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego;
• Narodowy Fundusz Zdrowia;
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
• uczelnie publiczne;
• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
• państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;
• inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w
celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów
badawczych, banków i spółek prawa handlowego.
Private placement – emisja adresowana do wybranej grupy inwestorów lub wybranego inwestora.
Ryzyko kredytowe – wiąże się z niebezpieczeństwem, że druga strona transakcji nie wywiąże się,
w całości lub w części, ze swojego zobowiązania. Ryzyko powstaje w wyniku transakcji, których
przedmiotem są należności. Dla zarządzającego długiem tak jest w przypadku stosowania
45