Rządowy projekt ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa

Druk nr 3338


Warszawa, 16 kwietnia 2015 r.

S
EJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM-10-32-15




Pan

Radosław Sikorski

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej




Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o nieodpłatnej pomocy prawnej,
nieodpłatnej informacji prawnej oraz
edukacji
prawnej
społeczeństwa
z projektami aktów wykonawczych.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister
Sprawiedliwości.

Z poważaniem

(-) Ewa Kopacz
Projekt
U S T A W A
z dnia
o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej
społeczeństwa
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. 1. Ustawa określa zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnej
informacji prawnej, a także zasady działania organów administracji publicznej w zakresie
edukacji prawnej społeczeństwa.
2. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnej informacji prawnej na
zasadach określonych w niniejszej ustawie jest zadaniem z zakresu administracji rządowej.
Art. 2. 1. Niniejsza ustawa nie zwalnia organów administracji publicznej od
wykonywania określonych w ustawach zadań w zakresie poradnictwa prawnego.
2. Niniejsza ustawa nie ogranicza działalności innych podmiotów w zakresie
świadczenia poradnictwa prawnego, w szczególności z zakresu prawa rodzinnego
i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego oraz ochrony praw lokatorów, o którym mowa
w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163).
Rozdział 2
Nieodpłatna pomoc prawna
Art. 3. 1. Nieodpłatna pomoc prawna przysługuje osobie fizycznej, zwanej dalej „osobą
uprawnioną”:
1)
której w okresie 12 miesięcy poprzedzających zwrócenie się o udzielenie nieodpłatnej
pomocy prawnej zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie
ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej lub
2)
która posiada ważną Kartę Dużej Rodziny, o której mowa w ustawie z dnia 5 grudnia
2014 r. o Karcie Dużej Rodziny (Dz. U. poz. 1863), lub
3)
która uzyskała decyzję lub zaświadczenie, o których mowa w art. 22 ustawy z dnia
24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1206), lub
– 2 –
4)
która posiada ważną legitymację weterana albo legitymację weterana poszkodowanego,
o której mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań
poza granicami państwa (Dz. U. Nr 205, poz. 1203), lub
5)
która ukończyła 75 lat, lub
6)
która w wyniku wystąpienia klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej lub awarii
technicznej znalazła się w sytuacji zagrożenia lub poniosła straty.
2. Nieodpłatna pomoc prawna nie przysługuje osobie, wobec której w okresie, o którym
mowa w ust. 1 pkt 1, wydano ostateczną decyzję o zwrocie nienależnie pobranego
świadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1.
3. Prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej osoba uprawniona:
1)
o której mowa w ust. 1 pkt 1 – wykazuje przez przedłożenie oryginału albo odpisu
decyzji administracyjnej, o której mowa w art. 106 ust. 1, lub zaświadczenie
o udzieleniu świadczenia, o którym mowa w art. 106 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy społecznej;
2)
o której mowa w ust. 1 pkt 2 – wykazuje przez przedłożenie ważnej Karty Dużej
Rodziny;
3)
o której mowa w ust. 1 pkt 3 – wykazuje przez przedłożenie decyzji lub zaświadczenia,
o których mowa w art. 22 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz
niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, albo
ich odpisów;
4)
o której mowa w ust. 1 pkt 4 – wykazuje przez przedłożenie ważnej legitymacji
weterana albo legitymacji weterana poszkodowanego, o których mowa w art. 9 ust. 1
ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa;
5)
o której mowa w ust. 1 pkt 5 – wykazuje przez przedłożenie dokumentu stwierdzającego
tożsamość;
6)
o której mowa w ust. 1 pkt 6 – wykazuje przez złożenie oświadczenia, że zachodzi co
najmniej jedna z okoliczności wymienionych w tym przepisie.
4. Osoba uprawniona, o której mowa w ust. 1 pkt 1, przed uzyskaniem nieodpłatnej
pomocy prawnej składa pisemne oświadczenie, że nie zachodzi okoliczność wymieniona
w ust. 2.
5. Osobie uprawnionej, o której mowa w ust. 1 pkt 1–5, wymagającej niezwłocznego
uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej w przypadku sytuacji kryzysowej lub zdarzenia
losowego, nieodpłatna pomoc prawna jest udzielana na podstawie pisemnego oświadczenia,
– 3 –
że jest ona uprawniona do uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie ust. 1
pkt 1–5, a z uwagi na sytuację kryzysową lub zdarzenie losowe nie jest w stanie przedstawić
dokumentów wymienionych w ust. 3 pkt 1–5.
6. Oświadczenia, o których mowa w ust. 3 pkt 6, ust. 4 i 5, składa się pod rygorem
odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest
obowiązany do zawarcia w nich klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy
odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje
pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
7. Wzór oświadczenia, o którym mowa w:
1)
ust. 3 pkt 6 – jest określony w załączniku nr 1 do ustawy;
2)
ust. 4 – jest określony w załączniku nr 2 do ustawy;
3)
ust. 5 – jest określony w załączniku nr 3 do ustawy.
8. Oświadczenia, o których mowa w ust. 3 pkt 6, ust. 4 i 5, składa się udzielającemu
nieodpłatnej pomocy prawnej.
9. Oświadczenia, o których mowa w ust. 3 pkt 6, ust. 4 i 5, przechowuje się
w warunkach uniemożliwiających dostęp osób trzecich.
Art. 4. 1. Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:
1)
poinformowanie osoby uprawnionej o obowiązującym
stanie prawnym,
o przysługujących jej uprawnieniach lub o spoczywających na niej obowiązkach lub
2)
wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub
3)
udzielenie pomocy w sporządzeniu projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1
i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym
lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym, lub
4)
sporządzenie projektu pisma wszczynającego postępowanie sądowe lub sądowo-
-administracyjne, lub
5)
sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie
pełnomocnika z urzędu.
2. Nieodpłatna pomoc prawna nie obejmuje spraw z zakresu:
1)
prawa podatkowego w przedmiocie prowadzenia działalności gospodarczej;
2)
prawa celnego;
3)
prawa dewizowego;
4)
prawa handlowego;
– 4 –
5)
prowadzenia działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do rozpoczęcia tej
działalności.
3. Udzielona nieodpłatna pomoc prawna nie stanowi przychodu w rozumieniu
przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Art. 5. 1. Nieodpłatnej pomocy prawnej udziela osobiście adwokat albo radca prawny.
2. Przed udzieleniem nieodpłatnej pomocy prawnej można zażądać od osoby
uprawnionej okazania dokumentu stwierdzającego tożsamość.
Art. 6. Odmawiając udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej z ważnych powodów,
informuje się osobę uprawnioną o innych punktach nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze
powiatu.
Art. 7. 1. Zadanie polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej jest zadaniem
zleconym z zakresu administracji rządowej realizowanym przez powiat w porozumieniu
z gminami albo samodzielnie.
2. Na każdy powiat przypada liczba punktów nieodpłatnej pomocy prawnej
odpowiadająca mnożnikowi służącemu ustaleniu wysokości dotacji przypadającej danemu
powiatowi, o którym mowa w art. 28 ust. 4. Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej może być
usytuowany w jednym albo większej liczbie gminnych lub powiatowych lokali, w ramach
posiadanych zasobów.
3. Nieodpłatna pomoc prawna jest udzielana w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej
w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu przez co najmniej 4 godziny dziennie.
Art. 8. 1. Powiat, realizując zadanie, o którym mowa w art. 7 ust. 1, może zawierać
porozumienia z gminami na obszarze tego powiatu, określające w szczególności:
1)
gminne lub powiatowe lokale, w których będą usytuowane punkty nieodpłatnej pomocy
prawnej;
2) harmonogram wskazujący dni i godziny, w których będzie udzielana nieodpłatna pomoc
prawna;
3)
zasady współpracy w zakresie zapewnienia warunków lokalowych adwokatom i radcom
prawnym udzielającym nieodpłatnej pomocy prawnej.
2. W przypadku samodzielnej realizacji zadania, o którym mowa w art. 7 ust. 1, starosta
określa w szczególności:
1)
powiatowe lokale, w których będą usytuowane punkty nieodpłatnej pomocy prawnej;