Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach finansowania nauki oraz niektórych innych ustaw

 
7)  Forum Związków Zawodowych; 
8)  Wolnym Związkom Zawodowym „Sierpień 80”; 
9)  Niezależnemu Samorządnemu Związkowi Zawodowemu „Solidarność”; 
10)  Radzie  Działalności  Pożytku  Publicznego  przy  Ministrze Pracy i Polityki 
Społecznej; 
11)  Obywatelom Nauki. 
OMÓWIENIE  NAJWAŻNIEJSZYCH UWAG ZGŁOSZONYCH  W  RAMACH KONSULTACJI 
SPOŁECZNYCH 
1. Finansowanie inwestycji w zakresie dużej infrastruktury badawczej 
Uwagi  dotyczące  Polskiej  Mapy  Drogowej  Infrastruktury  Badawczej  zgłosili: 
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „Solidarność”, Obywatele Nauki, Konfederacja Pracodawców 
Prywatnych Lewiatan, Rada Główna Instytutów Badawczych. 
Uwagi  zgłoszone  przez  partnerów  społecznych  dotyczyły  przede  wszystkim 
konieczności  uwzględnienia  w  procesie decyzyjnym opinii tych samych partnerów 
społecznych  co  w  przypadku  Krajowego  Programu  Badań.  Jednak  w  ocenie  MNiSW  przy 
tworzeniu Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej nie będzie konieczne zasięganie 
opinii podmiotów konsultujących Program, gdyż jednym z kryteriów oceny wniosków będzie 
zgodność przedsięwzięcia z Krajowym Programem Badań. 
W odniesieniu do propozycji nowych regulacji dotyczących finansowania inwestycji 
uwagi  zgłosili:  Rada  Główna  Instytutów  Badawczych,  Konferencja  Rektorów  Polskich 
Uczelni  Technicznych  i  Komitet  Polityki  Naukowej.  Uwaga  dotycząca  uwzględnienia 
w nowym art. 22a ustawy zaliczenia do kosztów zakupu oraz wytworzenia aparatury 
naukowo-badawczej  niestanowiącej  dużej  lub  strategicznej  infrastruktury  badawczej 
„środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych” została uwzględniona ze względu 
na  fakt,  że  obecnie  aparatura  naukowo-badawcza  jest  wyposażana  w  różnego  rodzaju 
oprogramowanie,  nabywane  również  jako  dodatkowe  wyposażenie  urządzeń,  niezbędne  do 
ich  funkcjonowania.  Również  uwaga  KRPUT  dotycząca  uwzględnienia  finansowania 
aparatury naukowo-badawczej  w  ramach  środków  na  badania  realizowane  przez  młodych 
naukowców i uczestników studiów doktoranckich (art. 18 ust. 1 pkt 3) została uwzględniona. 
 
40 
 
 
2.  Zwiększenie  stopnia  koncentracji  środków  finansowych  przeznaczonych na 
upowszechnianie nauki 
W  odniesieniu  do  działalności  upowszechniającej  naukę  (DUN)  uwagi  zgłoszone 
przez:  Obywateli  Nauki  i  jednostki  naukowe  dotyczyły  kwestii  zachowania  finansowania 
bibliotek naukowych niewchodzących w skład jednostek naukowych. Podobne uwagi zostały 
zgłoszone również w ramach uzgodnień międzyresortowych i w całości uwzględnione. 
Pozostałe uwagi dotyczące DUN, zgłoszone przez Prezesa Polskiej Akademii Nauk, 
dotyczyły  w  szczególności  objęcia  finansowaniem  bibliotek  naukowych  wchodzących 
w skład  jednostek  naukowych,  jednak  ze  względu  na  fakt,  że  jednostki  naukowe  otrzymują 
środki finansowe na upowszechnianie  nauki  w  ramach  dotacji  na  utrzymanie  potencjału 
badawczego  (działalność  statutowa),  zdecydowano o  nieuwzględnieniu  tej  uwagi. 
Postulowano również objęcie finansowaniem w ramach DUN (Obywatele Nauki) utrzymania 
i  poszerzania zasobów bibliotecznych, w tym zasobów elektronicznych. Propozycji nie 
uwzględniono, gdyż byłoby to finansowanie działalności statutowej bibliotek. 
3. Usprawnienie procedur i zasad przyznawania środków finansowych na naukę 
Propozycje  dotyczące  trybu  przyznawania  i  rozliczania  środków  na  naukę, 
polegające  na  ograniczeniu  roli  zespołów  oceniających  w  przypadku  możliwości 
przyznawania  środków  finansowych  na  podstawie  mierzalnych  danych  uwzględnianych 
w algorytmach,  wzbudziły  zastrzeżenia  Rady  Głównej  Instytutów  Badawczych,  PKPP 
Lewiatan, Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Komitetu Polityki Naukowej. 
Głównym  zastrzeżeniem  jest  rezygnacja  z  wydawania  decyzji  administracyjnych, 
w przypadkach  gdy  określenie  wysokości  środków  nastąpi  wyłącznie  na  podstawie  danych 
liczbowych  ujętych  w  odpowiednim  algorytmie.  Dodatkowo  jako  wadę  rozwiązania 
wskazano  brak  trybu  odwoławczego  od  przyznawanych  w  ten  sposób  dotacji.  Po  analizie 
uwag zdecydowano o pozostawieniu zaproponowanych przepisów  bez  większych  zmian. 
W ocenie MNiSW zasięganie opinii, w przypadku gdy wysokość dotacji zależy od algorytmu 
nieobejmującego żadnych elementów uznaniowych, jest zbędne. 
Ponadto  brak decyzji administracyjnej nie oznacza odebrania jednostce naukowej 
prawa  do  zwrócenia  się  do  Ministra  z  wnioskiem  o  ponowne  rozpatrzenie  sprawy,  co 
wskazano w art. 14. Co więcej ewentualne pomyłki w kwotach przyznanych dotacji mogą być 
spowodowane  wyłącznie  błędnymi  danymi  przedstawionymi  przez  jednostki naukowe, 
 
41 
 
 
natomiast w przypadku kwot nienależnie pobranych sankcje określają odpowiednie przepisy 
o finansach publicznych. 
W  odniesieniu  do  trybu  przyznawania  środków  finansowych  na  naukę  Obywatele 
Nauki  podnieśli  również  zastrzeżenie  dotyczące  jawności  danych  recenzentów  i  ekspertów 
oceniających  wnioski.  Biorąc  również  pod  uwagę  fakt,  że  wnioskodawcy  ubiegający  się 
o środki  finansowe  z  budżetu  nauki  mają  zagwarantowany  dostęp  do  każdego  dokumentu, 
w tym także do recenzji i innych dokumentów powstałych przy rozpoznawaniu ich wniosku, 
a nazwiska  członków  organów  doradczych  ministra  właściwego  do  spraw  nauki  oraz 
zespołów  opiniodawczych  i  specjalistycznych,  powoływanych  na  mocy  ustawy  o  zasadach 
finansowania nauki, są każdorazowo publikowane w Dzienniku Urzędowym Ministra Nauki 
i Szkolnictwa Wyższego oraz na stronie internetowej resortu, obowiązek zapewniania dostępu 
do informacji o działaniach Ministra i obsługującego go urzędu należy uznać za spełniony. 
Krajowa  Sekcja  Nauki  NSZZ  „Solidarność”  oraz  Prezes Polskiej Akademii Nauk 
zwrócili również uwagę na propozycje przepisów dotyczące katalogu przekształceń jednostek 
naukowych, opisanych w art. 18 ust. 2. W ocenie resortu nauki restrukturyzacja powinna 
prowadzić do poprawy jakości i efektywności jednostek naukowych, nie zaś do ich likwidacji. 
Jednak  jeżeli  jednostka  naukowa  otrzymuje  kategorię  C  i  nie  jest  w  stanie  się 
zrestrukturyzować dla podniesienia jakości badań naukowych lub jej dalsze funkcjonowanie 
jest  bezprzedmiotowe  ze  względu  na  niską  efektywność  naukową,  to  finansowanie  takiego 
podmiotu  z  budżetu  nauki  nie  ma  dalszego  uzasadnienia.  Nie  wyklucza  się  możliwości 
działań  restrukturyzacyjnych  bez  konieczności  przekształcania  jednostki  –  katalog 
przekształceń  nie  ma  charakteru  zamkniętego,  w  związku  z  czym  nie  będzie  stanowił 
przeszkody  dla  finansowania  wewnętrznych  działań  restrukturyzacyjnych  podejmowanych 
przez  daną  jednostkę,  tj.  bez  konieczności  dokonywania  przekształceń  tej  jednostki  w  inny 
rodzaj jednostki naukowej. Dodatkowo jednostki naukowe  kategorii  C  będą  mogły 
otrzymywać środki na restrukturyzację. 
W  odniesieniu  do  propozycji  ustawowego  określenia  elementów  wpływających  na 
wysokość  dotacji  na  utrzymanie  potencjału  badawczego  Komitet Polityki Naukowej, Rada 
Główna Instytutów Badawczych oraz PKPP Lewiatan zgłosiły szczegółowe uwagi dotyczące 
poszczególnych elementów, jak np. wpływu rodzaju jednostki naukowej na wysokość dotacji. 
Jednak  w  opinii  MNiSW  rodzaj  jednostki  uwzględniany  przez  odpowiedni  współczynnik, 
uwzględniający zadania różnych rodzajów jednostek naukowych i specyfikę ich działalności, 
powinien pozostać. Należy nadmienić, że w procesie oceny działalności jednostek naukowych 
 
42 
 
 
i  przyznawania  kategorii  naukowych  stosowane  są  zróżnicowane  kryteria,  w  zależności  od 
rodzaju jednostki naukowej. 
Najwięcej  wątpliwości  zgłoszono  w  odniesieniu  do  propozycji  ograniczenia 
przyznawania środków finansowych dla najsłabszych jednostek naukowych oraz czasowego 
ograniczenia  przyznawania  dotacji  na  restrukturyzację.  Uwagi  zgłoszone  przez  Krajową 
Sekcję  Nauki  NSZZ  „Solidarność”,  Radę  Główną  Instytutów  Badawczych  oraz  Prezesa 
Polskiej Akademii Nauk wskazywały na znaczne ograniczenie dotacji statutowej (6 miesięcy 
roku następującego po roku przyznania kategorii C oraz połowa wysokości dotacji). Należy 
podkreślić,  że  celem  zmiany  ustawy  o  zasadach  finansowania  nauki  jest  koncentracja 
środków budżetowych na najlepszych jednostkach naukowych, a tym samym przyspieszenie 
restrukturyzacji jednostek słabych. Co więcej będą one mogły otrzymać dodatkowe środki na 
cele  związane  z  restrukturyzacją.  Pierwotna  propozycja  przepisów  wskazywała  możliwość 
uzyskania  takiej  dotacji  wyłącznie  na  rok  następujący  po  roku  przyznania  kategorii  C. 
Wychodząc  naprzeciw  oczekiwaniom  środowiska naukowego,  zdecydowano  także 
o odstąpieniu od ograniczenia czasowego. 
Propozycje  modyfikacji  przepisów  dotyczących  upoważnienia  do  wydania 
rozporządzenia  określającego  kryteria  przyznawania  środków  finansowych  na  utrzymanie 
specjalnych urządzeń badawczych nie wzbudziły znacznych wątpliwości. Zastrzeżenia Rady 
Głównej  Instytutów  Badawczych  i  Prezesa  Polskiej  Akademii  Nauk  dotyczyły  możliwości 
finansowania SPUB w uczelniach, a nie tylko w samych jednostkach naukowych,  i  zostały 
uwzględnione. 
4.  Rozszerzenie  dostępu  do  informacji  o  finansowaniu  nauki  w Polsce przez 
zintegrowanie informatycznego systemu zarządzania nauką 
Szczegółowe  zastrzeżenia  odnoszące  się  do  Systemu  Informacji  o  Nauce 
i prowadzonego w jego ramach centralnego wykazu pracowników naukowych zgłosiły m.in.: 
Rada  Główna  Instytutów  Badawczych, Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych, Komitet 
Polityki  Naukowej,  Obywatele  Nauki,  Rada  Młodych  Naukowców  oraz  Konferencja 
Rektorów Polskich Uczelni Technicznych. 
Uwagi  dotyczyły  m.in.  odpowiedzialności  kierownika  jednostki  za  rzetelność 
i terminowość  wprowadzania  danych  do  Systemu,  w sytuacji gdy System nie działa 
prawidłowo.  Jednak  art.  4c  precyzyjnie  wskazuje,  że  za  prawidłowe  działanie  Systemu 
odpowiedzialność  ponosi  minister  właściwy  do  spraw  nauki,  w  związku  z  czym  zgłoszone 
 
43 
 
 
zastrzeżenia nie zostały uwzględnione. Ponadto uwagi dotyczyły zdefiniowania „pracownika 
naukowego” oraz dokładnego określenia, których pracowników jednostki naukowe powinny 
zgłaszać  w  Systemie.  Ze  względu  na  fakt,  że  art.  4c  ust.  4  precyzyjnie  wskazuje  zarówno 
pracowników  naukowych, którzy  powinni  być  zgłaszani  w poszczególnych rodzajach 
jednostek naukowych, jak i wskazuje, że przepis dotyczy osób zatrudnionych w jednostkach 
naukowych  przy  realizacji  badań  naukowych  lub  prac  rozwojowych  w  ramach  stosunku 
pracy, uwag nie uwzględniono. 
Zaproponowano  również  umieszczanie w Systemie danych osób nieposiadających 
stopnia naukowego, uczestniczących w badaniach naukowych. Uwagę uwzględniono. 
Uwzględniono  również  uwagę  dotyczącą  doprecyzowania  kwestii  zamieszczania 
w centralnym wykazie pracowników naukowych informacji o  podstawowym i  dodatkowym 
miejscu pracy. W ocenie MNiSW zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 33 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. 
–  Prawo  o  szkolnictwie  wyższym  podstawowe miejsce pracy to uczelnia albo jednostka 
naukowa, w której nauczyciel akademicki lub pracownik naukowy jest zatrudniony w pełnym 
wymiarze czasu pracy, wskazana w  akcie  stanowiącym  podstawę  zatrudnienia  jako 
podstawowe miejsce pracy; przy czym w tym samym czasie podstawowe miejsce pracy może 
być  tylko  jedno.  Nie  należy  jednocześnie  pojęcia  podstawowego  miejsca  pracy  utożsamiać 
z oświadczeniem  o  wyrażeniu  zgody  na  zaliczenie  do  liczby pracowników zatrudnionych 
w danej jednostce przy realizacji badań naukowych lub prac rozwojowych. 
Wśród  uwag  znalazło  się  również  zastrzeżenie  co  do  wymogu  podawania  numeru 
PESEL  w  centralnym  systemie  pracowników  naukowych.  Uwag  nie  uwzględniono  ze 
względu na fakt, że jest to dana niezbędna do prawidłowej weryfikacji osób zatrudnionych 
w jednostkach naukowych i nie będzie to informacja publicznie dostępna. W wyniku analizy 
zgłoszonych  uwag  zaproponowano  zmiany  w  projekcie  ustawy,  polegające  m.in.  na 
doprecyzowaniu katalogu danych o działalności  naukowej lub badawczo-rozwojowej, które 
będą  gromadzone  w  Systemie,  oraz  zakresu  ich  udostępniania, wskazania, na których 
jednostkach  będzie  ciążył  obowiązek  wprowadzania  danych,  doprecyzowano  także  zakres 
danych umieszczanych w  centralnym wykazie pracowników naukowych i katalog 
podmiotów, którym będzie przysługiwał dostęp do danych wprowadzanych do Systemu. 
5. Pozostałe zmiany modyfikujące, precyzujące i porządkujące istniejące przepisy 
Partnerzy  społeczni  zgłosili  również  szereg  szczegółowych  zastrzeżeń  do 
proponowanych zmian porządkujących. 
 
44