Poselski projekt ustawy o Funduszu Poręczeń, likwidacji Agencji Nieruchomości Rolnych oraz zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa

niespełnienie choćby jednego z nich oznacza, że nie występuje zakazana pomoc
państwa (wyrok z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie C‑140/09 Fallimento
Traghetti del Mediterraneo).
W odniesieniu do analizowanego wsparcia nie został spełniony warunek
selektywności. rodki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1-3 projektu dotyczą
wszystkich rolników. Tym samym, zgodnie z przedstawioną powyżej
argumentacją, nie można uznać, że projektowane wsparcie stanowi pomoc
państwa w rozumieniu prawa Unii Europejskiej.
Ze względu na konstrukcję przepisów art. 5 ust. 3 pkt 1-3 projektu, które
zawierają jedynie ogólne sformułowania, a w zakresie innych istotnych
elementów wsparcia odsyłają do rozporządzenia ministra właściwego do spraw
rozwoju wsi, w którym mają być określone istotne udzielania omawianej
pomocy, projektowane wsparcie nie spełnia także kryterium programu
pomocowego, o którym mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 659/1999 z dnia
22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93
Traktatu WE (Dz. Urz. UE L 83 z 27.3.1999, str. 1; Polskie wydanie specjalne
Dz. Urz. UE rozdz. 8, t. 1, str. 339, ze zmianami). Zgodnie bowiem z art. 1 lit. d
tego rozporządzenia program pomocowy oznacza każde działanie, na którego
podstawie, bez dalszego wprowadzania w życie wymaganych środków, można
dokonać wypłat pomocy indywidualnej na rzecz przedsiębiorstw określonych w
ustawie w sposób ogólny i abstrakcyjny oraz każde działanie, na którego
podstawie pomoc, która nie jest związana z konkretnym projektem, może zostać
przyznana jednemu lub kilku przedsiębiorstwom na czas nieokreślony i/ lub w
nieokreślonej kwocie.
W odniesieniu do omawianej pomocy konieczne jest przyjęcie i
wprowadzenie w życie rozporządzenia ministra właściwego do spraw rozwoju
wsi, a więc środki określone w art. 5 ust. 3 pkt 1-3 projektu nie mogą być
uznane za programy pomocowe. rodki te nie podlega notyfikacji Komisji w
trybie rozporządzenia Rady nr 659/1999 w żadnym z przewidzianych w nim
trybów, bowiem nie spełniają wszystkich warunków ustanowionych w art. 107
ust. 1 TfUE i tym samym nie są pomocą w rozumieniu art. 1 lit a tego
rozporządzenia.
Projekt rozporządzenia ministra właściwego do spraw rozwoju wsi,
określający wszystkie istotne elementy udzielania wsparcia, o którym mowa w
art. 5 ust. 3 pkt 1-3 projektu, będzie podlegał, jako projekt programu
pomocowego, ocenie pod względem zgodności z zasadami przyznawania
pomocy publicznej.

Ad. 4

Postanowienia projektu zawarte w art. 6 ust. 1, dotyczące nieruchomości,
niewykorzystanych przez Fundusz Poręczeń, wnoszonych jako przedmiot aportu
do spółek tworzonych przez Skarb Państwa z osobami trzecimi, w celu

3
pobudzenia rozwoju gospodarczego, kulturalnego i infrastrukturalnego danego
regionu, należy ocenić pod względem zgodności z przepisami UE obejmującymi
zabronioną pomoc państwa.
Mając na uwadze kryteria pomocy publicznej, o której była mowa
powyżej, można przyjąć, że spółki tworzone przez Skarb Państwa z osobami
trzecimi, w celu pobudzenia rozwoju gospodarczego, kulturalnego i
infrastrukturalnego danego regionu, będą przedsiębiorcami, rozumianymi jako
podmioty zaangażowane w działalność gospodarczą polegającą na działaniu na
rynku, na którym oferowane są towary i usługi pozostające w rzeczywistej lub w
potencjalnej konkurencji (por. przywołane powyżej orzecznictwo Trybunału
Sprawiedliwości). Projekt w żaden sposób nie precyzuje, na czym ma polegać
pobudzenie rozwoju gospodarczego, kulturalnego i infrastrukturalnego. Zgodnie
z art. 6 ust. 2 projektu szczegółowe zasady i tryb przekazywania nieruchomości
jako aportu do spółek, tryb wyboru kontrahentów oraz zasady działania spółek
reguluje rozporządzenie ministra właściwego do spraw rolnictwa. Z tego też
powodu nie można wykluczyć, że spółki w zakresie swojej działalności będą
oferowały towary i usługi pozostające w rzeczywistej lub potencjalnej
konkurencji w danym regionie.
W projekcie nie wskazano, jakie podmioty mogą tworzyć spółki ze
Skarbem Państwa. Redakcja projektowanego art. 6 ust. 1 w tym zakresie
ogranicza się do sformułowania „osoby trzecie”. Niezależnie od tego, stosując
test selektywności, o którym mowa powyżej, należy uznać, że możliwość
wniesienia do spółki aportu w postaci nieruchomości niewykorzystanych przez
Fundusz Poręczeń, będzie przysługiwał jedynie tym spółkom, które utworzone
są wraz ze Skarbem Państwa, a nie np. z organem jednostki samorządu
terytorialnego. Tym samym wsparcie z zasobów państwowych ma charakter
selektywny. Przekazywane nieruchomości niewykorzystane przez Fundusz
Poręczeń niewątpliwie stanowią zasoby państwowe, jako że należą do Skarbu
Państwa
W art. 6 ust. 1 projektu nie określono zasad przekazywania nieruchomości
jako aportu, pozostawiając je do uregulowania w drodze rozporządzenia
ministra właściwego do spraw rolnictwa. Tym samym możliwe jest, że
nieruchomości będą wnoszone do spółek na warunkach rynkowych (dotyczy to
w szczególności określenia metod wyceny nieruchomości), na warunkach
korzystniejszych lub mniej korzystnych niż rynkowe. Jeżeli nieruchomości
byłyby przekazywane na warunkach korzystniejszych niż obowiązujące na
rynku, wówczas w świetle art. 107 ust. 1 TfUE stanowiłyby selektywną korzyść
udzielaną tymże spółkom, niedostępną dla innych podmiotów świadczących
względem niej działalność konkurencyjną na rynku. Ponieważ korzyść ta byłaby
równocześnie udzielana z zasobów państwowych (nieruchomości rolnej
należące do Skarbu Państwa) i potencjalnie mogłaby wpływać na wymianę
handlową, należałoby uznać, że spełnia wymogi dotyczące zakazanej pomocy
państwa, o której mowa w art. 107 ust. 1 TfUE.

4
Warto odnotować, że w razie uznania wsparcia, o którym mowa w art. 6
ust. 1 projektu za pomoc, mogłaby ona zostać uznana za zgodną z rynkiem
wewnętrznym na podstawie art. 7 ust. 3 lit. c lub d TfUE. Pierwszy z tych
przepisów dotyczy pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych
działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie
zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym
rynkiem (art. 107 ust. 3 lit. c TfUE). Natomiast zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. d
TfUE, za pomoc zgodną z rynkiem wewnętrznym może być uznana pomoc
przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o
ile nie zmieni warunków wymiany handlowej i konkurencji Unii w zakresie
sprzecznym ze wspólnym interesem. Organem uprawnionym do wiążącego
orzekania o zgodności pomocy państwa ze rynkiem wewnętrznym jest Komisja
Europejska. W celu umożliwienia jej realizacji tego zadania, art. 108 ust. 3
TfUE nakłada na państwa członkowskie obowiązki notyfikacyjne.
W tym miejscu należy jednak podkreślić, że podobnie jak w przypadku
środków określonych w art. 5 ust. 3 pkt 1-3 projektu, tak i w odniesieniu do
wsparcia przewidzianego w art. 6 ust. 1 projektu, nie stanowi ono programu
pomocowego w rozumieniu rozporządzenia Rady nr 659/1999, bowiem do jego
zastosowania konieczne jest uchwalenie i wejście w życie aktów
wykonawczych. Nie jest również pomocą indywidualną, o której mowa w tym
akcie prawnym. Nie podlega więc notyfikacji Komisji jako plan przyznania
nowej pomocy w trybie rozporządzenia Rady nr 659/1999 (art. 2 w zw. z art. 1
lit. a rozporządzenia).
Projekt rozporządzenia ministra właściwego do spraw rolnictwa,
określający wszystkie istotne elementy udzielania wsparcia, o którym mowa w
art. 6 ust. 1 projektu, w tym zasady wnoszenia aportu do spółek, wybór
kontrahentów, może podlegać, jako projekt programu pomocowego, ocenie pod
względem zgodności z zasadami przyznawania pomocy publicznej.

Ad 5.
Artykuł 7 pkt 6 i 7 projektu podlega ocenie pod względem zgodności z
prawem Unii Europejskiej, w szczególności zasadą prawa pierwotnego UE
dotyczącą swobody przepływu kapitału, określoną w art. 63 i n. TfUE. Zgodnie
z tą regułą zakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między
Państwami Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi a
państwami trzecimi.
W świetle orzecznictwa Trybunału dotyczącego swobody przepływu
kapitału, wszelkie ograniczenia nabywania nieruchomości są dopuszczalne
jedynie wówczas, gdy za ich ustanowieniem przemawia interes publiczny, nie
mają one charakteru dyskryminacyjnego i spełniają wymogi zasady
proporcjonalności (wyrok z 1 czerwca 1999 r., Konle, C-302/97, pkt 40; wyrok z
5 marca 2002 r., Reisch and Others, C-515/99, C-527/99-C-540/99, pkt. 28-31;
wyrok z 23 września 2003 r., Ospelt i Schlössle Weissenberg, C-452/01, pkt 34).

5
Do środków zakazanych przez art. 63 ust.1 TfUE zaliczają się z kolei te, które
mogą zniechęcić osoby niebędące rezydentami do dokonania inwestycji w
danym państwie członkowskim lub które mogą zniechęcić rezydentów tego
państwa członkowskiego do dokonywania inwestycji w innych państwach (zob.
np. wyrok z 23 lutego 2006 r., Van Hilten-van der Heijden, C-513/03, pkt 44).
Przepisy art. 7 pkt 6 i 7 projektu normują zasady sprzedaży przez Agencję
nieruchomości należących do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
W projekcie zaproponowano wprowadzenie zasady pierwokupu, zgodnie z którą
w pierwszej kolejności prawo kupna nieruchomości od Agencji przysługuje
rolnikom indywidualnym w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju
rolnego, zamierzającym powiększyć powierzchnię prowadzonego gospodarstwa
rodzinnego do łącznej wielkości niezbędnej dla zapewnienia rentowności
prowadzonej działalności rolniczej w danym województwie (zasady wyliczania
wielkości gospodarstwa w danym województwie ma ustalić w drodze
rozporządzenia minister właściwy do spraw rolnictwa). W razie niezłożenia w
terminie 6 miesięcy wniosku o dokonanie sprzedaży przez rolnika spełniającego
wskazane w poprzednim zdaniu warunki, uprawnienie do złożenia wniosku
zyskiwaliby rolnicy składający deklarację specjalizacji w zakresie produkcji
roślinnej lub zwierzęcej na okres 10 lat. Po bezskutecznym upływie terminu 6
miesięcy, prawo złożenia wniosku o dokonanie sprzedaży nieruchomości
przysługiwałoby pozostałym rolnikom.
Należy stwierdzić, że prawo pierwokupu zaproponowane przez
wnioskodawców nie stanowi ograniczenia nabywania nieruchomości,
relewantnego z punktu widzenia traktatowej zasady swobody przepływu
kapitału. Prawo wystąpienia z wnioskiem o dokonanie sprzedaży przez Agencję
przysługuje de facto wszystkim rolnikom. Ponadto w projekcie nie zostały
wprowadzone w tym zakresie ograniczenia, które zgodnie z przedstawionym
powyżej orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, mogłyby zniechęcić osoby
niebędące rezydentami do kupna nieruchomości od Agencji.

IV. Konkluzja
Poselski projekt ustawy o Funduszu Poręczeń, likwidacji Agencji
Nieruchomości Rolnych oraz zmianie ustawy o gospodarowaniu
nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa nie narusza prawa Unii
Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Zbigniew Wrona

6

Warszawa, 7 czerwca 2013 r.

BAS-WAPEiM-1129/13

Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o Funduszu Poręczeń,
likwidacji Agencji Nieruchomości Rolnych oraz zmianie ustawy o
gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Tomasz Makowski) jest projektem
ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a
regulaminu Sejmu



Wnioskodawcy proponują przyjęcie ustawy, która przede wszystkim
zmierza do likwidacji Agencji Nieruchomości Rolnych (zwanej dalej:
„Agencją”) oraz znowelizowania ustawy z dnia 19 października 1991 r. o
gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1187, ze zm.). Nieruchomości Skarbu Państwa powierzone Agencji,
których nie udałoby się sprzedać do dnia 31 grudnia 2015 r., zostałyby
nieodpłatnie przekazane do Funduszu Poręczeń (zwanego dalej: „Funduszem”),
którym zarządzałby minister właściwy do spraw rozwoju wsi.
W projekcie ustawy zaproponowano, aby do zadań Funduszu należało:
udzielanie rolnikom poręczeń lub gwarancji spłaty kredytów, udzielanie
rolnikom, będącym w trudnej sytuacji materialnej, pomocy finansowej,
umożliwienie rolnikom uzyskania dożywotniej renty rolniczej w ramach
odwróconej hipoteki. W projekcie nie określono zasad realizacji tych zadań,
pozostawiając je do określenia w drodze rozporządzenia przez ministra
właściwego do spraw rozwoju wsi. W ramach tego rozporządzenia mają zostać
również określone zasady szczegółowej organizacji Funduszu oraz tryb
nieodpłatnego przekazywania przez Agencję nieruchomości Funduszowi.
Ponadto w projekcie określono zasady sprzedaży przez Agencję
nieruchomości należących do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Należy
zwrócić uwagę na usterkę legislacyjną projektu polegającą na błędnej numeracji
punktów w ramach art. 7 projektu ustawy (dwukrotne powtórzenie punktu 6).