Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

wskazania przez podatnika tylko jednej OPP. W praktyce tego rodzaju rozwiązanie pozwala,
aby niewielkie kwoty, które zostały zadeklarowane przez podatników, nie były dzielone na
kilka, a może nawet kilkanaście, organizacji.
W opinii projektodawców wadą obecnego systemu, jest również wyznaczenie
trzymiesięcznego terminu na przekazanie pieniędzy przez organ podatkowy. Terminu
liczonego od momentu zakończenia akcji składania zeznań podatkowych. Jednakże, nie jest to
rozwiązanie przypadkowe a jego celem nie jest pozbawienie OPP środków na realizację
celów statutowych przez znaczną cześć roku. Wynika ono wyłącznie z faktu, iż do czasu
upływu terminu dla składania zeznań podatkowych podatnik może korygować uprzednio
złożone zeznanie, a co za tym idzie zmienić wysokość wpłaty na rzecz OPP. Z tych też
względów przekazywanie 1% może rozpocząć się dopiero po zakończeniu akcji
rozliczeniowej, czyli po upływie terminu dla składania zeznań podatkowych. Trzymiesięczny
termin jest natomiast minimalnym okresem z
punktu widzenia aparatu skarbowego.
W tym samym czasie urzędy skarbowe dokonują bowiem zwrotu nadpłat.
Natomiast krytykowane przez projektodawców unormowania, zgodnie z którymi kwota 1%
znana jest dopiero w momencie złożenia rocznego zeznania podatkowego, zostało utrzymane
w poselskim projekcie. Nie przedstawiono innego rozwiązania.
Z uwagi na wyżej omówione kwestie (będące w opinii projektodawców wadami), poselski
projekt przewiduje zmiany zasad przekazywania 1% podatku na rzecz OPP. W tym zakresie
proponuje zmianę art. 27 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz
art. 45 ustawy.
Projekt zakłada zwiększenie z 1% do 2% kwoty podatku przekazywanego na rzecz OPP oraz
funkcjonowanie dwóch opcjonalnych rozwiązań dotyczących przekazywania części podatku
na rzecz OPP.
Pierwszy sposób polega na samodzielnym dokonaniu wpłaty przez podatnika
(udokumentowanej dowodem wpłaty na rachunek bankowy OPP). W tym przypadku, prawo
do pomniejszenia podatku z tytułu dokonanej wpłaty projekt przyznaje wyłącznie
podatnikom, którzy składają zeznanie, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy, tj. podatnikom,
którzy opodatkowują dochody na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej
(składają PIT-36 i PIT-37). Prawa tego pozbawieni zostają podatnicy, którzy wybrali
opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej według 19% stawki podatku i składają
zeznanie PIT-36L, a także podatnicy osiągający dochody z
kapitałów pieniężnych,
wymienionych w art. 30b ustawy.
Prawa do pomniejszenia podatku z omawianego tytułu pozbawieni zostają także podatnicy,
w stosunku do których ma zastosowanie ograniczony obowiązek podatkowy. Projekt ustawy
przewiduje bowiem, że pomniejszenia podatku z tytułu dokonanej wpłaty na rzecz OPP mogą
dokonać wyłącznie podatnicy, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy, czyli podatnicy do
których ma zastosowanie nieograniczony obowiązek podatkowy (mający miejsce
zamieszkania na terytorium RP).
Wnioskodawcy nie precyzują jednak jaki podatek byłby pomniejszany z tytułu wpłaty na
rzecz OPP. Powstają zatem wątpliwości, czy pomniejszany o dokonaną wpłatę byłby podatek
należny czy np. podatek przed odliczeniami. Z projektu wynika, że zmniejszeniu podlegałby
podatek obliczony „zgodnie z odrębnymi przepisami”, co sugeruje, że chodzi o przepisy inne
niż przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tymczasem, zasady obliczania
podatku dochodowego dla podatników, którzy składają zeznanie PIT-36 i PIT-37,
tj. podatników, którym projekt przyznaje prawo do pomniejszenia podatku z tytułu dokonanej
wpłaty na rzecz OPP, określają przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

5
Ponadto, projekt nie określa terminu dokonania wpłaty na rzecz OPP, która uprawnia do
pomniejszenia podatku dochodowego, chociaż na podstawie uzasadnienia do projektu należy
domniemywać, że celem projektu jest, żeby wpłaty te mogły być robione przez cały rok
podatkowy. Założenie to pozostaje z kolei w sprzeczności z tymi projektowanymi zapisami,
które pozwalają podatnikom dokonać wpłaty na rzecz OPP określonej w wykazie, o którym
mowa w art. 45 ust. 5g ustawy, ponieważ wykaz organizacji mających status organizacji
pożytku publicznego na dzień 30 listopada roku podatkowego, minister właściwy do spraw
zabezpieczenia społecznego, w
porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, ogłasza
w terminie do końca roku podatkowego.
Drugi sposób przekazywania wpłaty na rzecz OPP jest analogiczny jak funkcjonujący
w obecnym stanie prawnym i zakłada, że część podatku na rzecz wybranej przez podatnika
organizacji dokonuje naczelnik urzędu skarbowego. W odróżnieniu od pierwszego, ten
sposób nie pozbawia możliwości alokacji podatku na rzecz OPP podatników, którzy wybrali
opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej według 19% stawki podatku
i w konsekwencji składają zeznanie PIT-36L, a także podatników osiągających dochody
z kapitałów pieniężnych, wymienionych w art. 30b ustawy. Prawa tego nie są również
pozbawieni podatnicy w stosunku do których ma zastosowanie ograniczony obowiązek
podatkowy. Istotną różnicą w porównaniu z podatnikami, którzy dokonują samodzielnie
wpłaty na rzecz OPP jest również to, że za pośrednictwem naczelnika urzędu skarbowego,
można dokonać wpłaty wyłącznie na rzecz jednej organizacji.
Ponadto, zmiany w zakresie pomniejszania podatku dochodowego z tytułu wpłaty na rzecz
OPP ograniczają się wyłącznie do zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób
fizycznych. Zmian w tym zakresie projekt nie przewiduje w ustawie o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
W konsekwencji, projektowane zwiększenie z 1% do 2% kwoty podatku na rzecz OPP nie
będzie dotyczyć podatników, którzy wybrali opodatkowanie ryczałtem od przychodów
ewidencjonowanych i składają zeznanie PIT-28. Podatnicy ci pozbawieni zostali również
możliwości wyboru sposobu pomniejszenia podatku z tytułu wpłaty na rzecz organizacji
pożytku publicznego.
Jednocześnie, skutek podwyższenia z 1% do 2% podatku należnego przekazywanego na rzecz
OPP należy przyjąć co najmniej na kwotę wynikającą z zeznań za 2006 r., tj. w wysokości
105 mln zł5. Natomiast zmiana zasad przekazywania wpłat na rzecz OPP, tj. za
pośrednictwem urzędów skarbowych, winna zachęcić podatników do wskazywania wybranej
organizacji i również zwiększyć liczbę organizacji zasilanych w ten sposób.
Mając powyższe na uwadze, należy zauważyć, iż omawiany projekt zawiera wiele wad i jest
niedopracowany legislacyjnie. Wprowadzenie kolejnego, trzeciego już (obok darowizn
odliczanych od dochodu/przychodu oraz 1% podatku przekazywanego na OPP za
pośrednictwem organu podatkowego) sposobu uwzględniania dokonanych darowizn przy
obliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych, nie upraszcza systemu podatkowego, a
wręcz go komplikuje. Dlatego też, wdrożenie proponowanych regulacji zwiększy stopień
zawiłości przepisów podatkowych, co może odbić się negatywnie na efektywności działania
mechanizmu 1%.
Jednocześnie, jak zauważa Minister Pracy i Polityki Społecznej, proponowana zmiana
art. 27 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, polegająca na
możliwości wskazania konkretnej osoby lub przedsięwzięcia na które 1% powinien być
przekazywany, budzi wątpliwości na tle ewentualnego obowiązku organizacji pożytku

5 Kwota zmniejszenia podatku z tytułu wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego (1%)

6
publicznego do przekazywania kwot określonym osobom oraz związanych z nim możliwych
roszczeń cywilnoprawnych osób fizycznych w stosunku do organizacji pożytku publicznego.
W chwili obecnej w związku z obowiązującymi przepisami dopuszczono praktykę, która
umożliwia wskazanie celu przekazywania 1% podatku należnego. Przejaw woli podatnika nie
stanowi jednak obowiązku dla OPP, która zgodnie z zasadą samorządności i niezależności
może finansować swoją działalność statutową.
Ponadto, projektodawcy przewidując ubytek dochodów sektora finansów publicznych, nie
podają źródła jego sfinansowania, co nie wypełnia dyspozycji regulaminu Sejmu RP. Należy
bowiem zauważyć, iż w myśl postanowień art. 34 ust. 2 pkt 5 uchwały z dnia 30 lipca 1992 r.
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej - regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r.
Nr 23, poz. 398, z późn. zm.), do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, które powinno
wskazywać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obniżenie dochodów
budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Projekt Stanowiska Rządu (projekt z dnia 14 maja 2008 r.) był przedmiotem uzgodnień
międzyresortowych, w trakcie których – w wyznaczonym terminie, tj. do 21 maja br. - uwag
merytorycznych nie zgłoszono.
W dniu 5 czerwca 2008 r. Komitet Rady Ministrów rozpatrzył i rekomendował Radzie
Ministrów projekt Stanowiska Rządu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych (druk nr 463), w którym Rada Ministrów wnosi o odrzucenie poselskiego
projektu ustawy w całości.

7