Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia
rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie
niższa jednak niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia. Nie dotyczy to osób, które
prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia
wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność albo wykonują
działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem
rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym
wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności
wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązkowi ubezpieczenia
zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi
lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność
pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły
wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności
gospodarczej. Z kolei, zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązek
ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c–i, powstaje
i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych. Zaś, jak
stanowi art. 69 ust. 1a tej ustawy, do ubezpieczenia zdrowotnego osób, które na podstawie
przepisów o swobodzie działalności gospodarczej zawiesiły wykonywanie działalności
gospodarczej, stosuje się odpowiednio art. 68.

4. Różnice między dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym.


Dla uzyskania skutku w postaci „wakacji” od ubezpieczeń społecznych, najprostszym
rozwiązaniem będzie opóźnienie momentu powstania obowiązku objęcia przedsiębiorcy
obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Jak już wyżej wspomniano, standardowe
rozwiązanie w tym zakresie przewiduje art. 13 pkt 4 ustawy dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych. Momentem powstania tego obowiązku jest dzień
rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. W konsekwencji, w art. 13 ustawy
z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych proponuje się dodać
przepis odsuwający w czasie moment powstania obowiązku objęcia ubezpieczeniami
społecznymi w odniesieniu do precyzyjnie określonej kategorii przedsiębiorców. W tym
zakresie proponuje się wprowadzenie kategorii „osoby prowadzącej pozarolniczą działalność
będącej osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą”. Takie
zdefiniowanie zakresu przedsiębiorców, którzy będą mogli skorzystać z „wakacji
ubezpieczeniowych” spowoduje, że będą do niej należały wyłącznie osoby fizyczne,
wykonujące działalność gospodarczą jednoosobowo albo w ramach umowy spółki cywilnej.

W art. 18a ust. 1 proponuje się zmniejszenie w okresie pierwszych 24 miesięcy
kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej minimalnej
podstawy wymiaru składek z 30% do 20% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Z kolei w art. 18a ust. 2 ustawy proponuje się, aby przepisy art. 18a ust. 1 nie miały
zastosowania do osób, które:
1) prowadzą lub w okresie ostatnich 36 miesięcy (zamiast dotychczasowych 60 miesięcy)
kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej
prowadziły pozarolniczą działalność;
2) wykonują w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia
wykonywania działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 18a ust. 1, działalność
gospodarczą wyłącznie na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem
rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym

5
wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności
wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Dodawany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych art. 36b ma na celu
podkreślenie, że przedsiębiorcy w okresie „wakacji ubezpieczeniowych” przysługuje
możliwość objęcia ubezpieczeniami społecznymi na zasadzie dobrowolności, w sposób
analogiczny do dotychczasowego art. 36a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
dotyczącego okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.
Powyższe rozwiązania nie rodzą konsekwencji w postaci konieczności zmiany
przepisów dotyczących terminów zgłaszania ubezpieczonych do obowiązkowych ubezpieczeń
społecznych. Należy bowiem wskazać, że zgodnie z art. 36 ust. 3 i 4 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych, obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób, o których
mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 10, z zastrzeżeniem ust. 2, należy do tych osób. Zgłoszeń,
o których mowa w ust. 2 i 3, dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku
ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. 4a, 5, 5a i 9a.
Zatem obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń przedsiębiorców – osób fizycznych powstanie
dopiero po upływie okresu „wakacji ubezpieczeniowych” określonych w art. 13 pkt 4a
ustawy.

W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych proponuje się jedynie dodanie w art. 69 przepisu
analogicznego do obowiązującego ust. 1a, który poprzez odesłanie do zasad określonych
w art. 68 wskazuje, że w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej
przedsiębiorca może skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, ponieważ z art.
69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych w obowiązującym brzmieniu wynika, że zasady zaproponowane
w art. 13 pkt 4a i art. 36b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczące
przedsiębiorców będących osobami fizycznymi rozpoczynającymi wykonywanie działalności
gospodarczej znajdą zastosowanie również do momentu powstania obowiązku ubezpieczenia
zdrowotnego. Jak się zdaje, nic nie stoi na przeszkodzie, aby zaproponowane wyżej
rozwiązania weszły w życie po upływie 30-dniowego vacatio legis.

5. Oczekiwane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne.

Należy zakładać, że wejście w życie niniejszego projektu ustawy spowoduje
pozytywne skutki społeczne w postaci zmniejszenia obciążeń przedsiębiorców dopiero
rozpoczynających swoją działalność. Da to im możliwość łatwiejszego wejścia we własną
działalność gospodarczą i jej umocnienie na konkurencyjnym rynku. Proponowane
rozwiązanie nie wpłynie negatywnie na budżet państwa i budżety jednostek samorządu
terytorialnego, a wręcz odwrotnie. Osoby podejmujące działalność gospodarczą nie korzystają
bowiem z zasiłków z opieki społecznej, ani z zasiłków dla bezrobotnych, a także nie
korzystają z opłacania przez państwo za nich składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe
oraz zdrowotne. Z biegiem czasu natomiast, oprócz samodzielnego płacenia składek na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne płacą również podatki, jak np. PIT, CIT, VAT, akcyza,
podatek od nieruchomości, opłaty targowe, itp. należności publiczno-prawne. Odciąża to
z jednej strony budżet państwa i budżety samorządów terytorialnych z wydatków,
a jednocześnie przysparza im dochodów.
W ocenie projektodawców regulacja zaktywizuje osoby dotychczas bezrobotne, albo
korzystające z pomocy społecznej do podejmowania działalności gospodarczej, w tym
w szczególności bezrobotnych absolwentów oraz osoby w wieku powyżej 50 roku życia,
bowiem ograniczy obawy związane z obciążeniami publicznoprawnymi na początkowym
etapie wykonywania tej działalności. Z kolei to zjawisko powinno spowodować zmniejszenie
poziomu bezrobocia w kraju, a tym samym zmniejszy wydatki budżetowe publicznych służb
zatrudnienia na aktywizację zawodową. Należy również spodziewać się, jak już wspomniano,

6
wzrostu wpływów budżetowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych od
przedsiębiorców, którzy podejmą się wykonywania działalności gospodarczej w wyniku
wejścia projektowanej regulacji w życie.
Ten sam pozytywny skutek dla budżetu wywoła wychodzenie z „szarej strefy” osób,
które dotychczas świadczyły usługi nie rejestrując działalności gospodarczej w obawie przed
obciążeniami publicznoprawnymi. Także i w tym przypadku, w dłuższej perspektywie należy
oczekiwać wzrostu wpływów do ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od
przedsiębiorców oraz do NFZ z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.

Zdaniem projektodawców również zmiany zaprojektowane w art. 18a ust. 1 i 2
spowodują opisane wyżej pozytywne skutki finansowe, bowiem liberalizacja warunków
korzystania z „ulgi” określonej w art. 18a ust. 1 umożliwi korzystanie z niej szerszej grupie
przedsiębiorców, wykonujących działalność gospodarczą we własnym imieniu, a tym samym
zachęci osoby dotychczas zarobkujące w tzw. szarej strefie ze względu na niemożność
korzystania obecnie z tej „ulgi” do rejestrowania działalności gospodarczej, a tym samym
ujawnienia przychodów i legalnego ponoszenia należności publicznoprawnych od tych
przychodów na rzecz państwa.


6. Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych.

W związku z treścią art. 34 ust. 2 pkt 6 Regulaminu Sejmu należy wskazać, że
projektowana ustawa nie przewiduje wydawania nowych albo zmiany dotychczasowych
aktów wykonawczych.

7. Konsultacje społeczne.

Projektowana regulacja została przedstawiona do zaopiniowania następującym
podmiotom:
- Związek Województw RP
- Związek Powiatów Polskich
- Związek Miast Polskich
- Związek Gmin Wiejskich RP
- Unia Miasteczek Polskich
- Unia Metropolii Polskich
- Związek Rzemiosła Polskiego
- Pracodawcy RP
- Polska Rada Biznesu
- PKPP Lewiatan
- Polski Klub Biznesu
- Naczelna Rada Zrzeszeń Handlu i Usług
- Krajowa Izba Gospodarcza
- Business Centre Club

8. Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej.

Projekt ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.


7
Warszawa, 1 kwietnia 2011 r.
BAS-WAPEiM-755/11
TRYB PILNY


Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej komisyjnego projektu
ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Krzysztof Borkowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony projekt ustawy przewiduje: zmianę artykułów 13 i 18a
oraz dodanie art. 36b w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zmianami), a
także zmianę art. 69 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164,
poz. 1027, ze zmianami). Zmiana ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
dotyczy określenia okresu, w jakim osoby fizyczne prowadzące we własnym
imieniu pozarolniczą działalność gospodarczą będą podlegały obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.
Jednocześnie proponuje się wprowadzenie przepisu wskazującego okres, w
jakim ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób będzie dobrowolne. Projekt
przewiduje ponadto zmniejszenie minimalnej podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe niektórych osób prowadzących
pozarolniczą działalność gospodarczą. Zmiana ustawy o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dotyczy natomiast
określenia okresu, w jakim do ubezpieczenia zdrowotnego „osób prowadzących
pozarolniczą działalność gospodarczą będących osobami fizycznymi
wykonującymi we własnym imieniu działalność gospodarczą” ma być
odpowiednio stosowany art. 68 tej ustawy, który przyznaje prawo do świadczeń
opieki zdrowotnej.
Projekt zawiera przepis przejściowy. Proponowana ustawa ma wejść w
życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Kwestie stanowiące przedmiot projektu ustawy nie są regulowane
prawem Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii zawartych w przepisach
opiniowanego projektu.

4. Konkluzja
Przedmiot projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski

2