Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw

z budżetu państwa na realizację zadania, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 27 sierpnia
1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
w wysokości do 30 % środków zaplanowanych na realizację tego zadania na dany rok.
Obecnie zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, PFRON w latach 2009 i 2011 otrzymuje dotację
celową z budżetu państwa z przeznaczeniem na dofinansowanie pracodawcom do
wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w wysokości nie mniejszej niż 30 % środków
zaplanowanych na realizację tego zadania na dany rok.
PFRON w 2010 r. otrzymuje dotację celową z budżetu państwa z przeznaczeniem na
dofinansowanie pracodawcom do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych
w wysokości do 30 % środków zaplanowanych na realizację tego zadania na ten rok.
Proponuje się obowiązywanie tego rozwiązania również w przypadku przekroczenia relacji
kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto ponad 55 %, w roku
budżetowym następującym po roku, w którym nastąpiło ogłoszenie tej relacji.
Art. 7 i 19
Projekt przewiduje zmianę w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.),
polegającą na wprowadzeniu rozwiązania, którego celem jest zachęcenie osób spełniających
warunki do uzyskania emerytury do opóźnienia decyzji o przejściu na emeryturę i
kontynuowanie zatrudnienia w macierzystym zakładzie pracy.
Z dniem 8 stycznia 2009 r. przepisami ustawy z dnia 21 listopada 2008 r.

o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507) został uchylony przepis art. 103
ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten
stanowił o zawieszaniu emerytury bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez
emeryta, z
tytułu kontynuowania zatrudnienia (bez rozwiązania stosunku pracy)
u pracodawcy, u którego pozostawał w stosunku pracy bezpośrednio przed nabyciem prawa
do emerytury.
Uchylenie wspomnianego przepisu było konsekwencją realizacji, przygotowanego przez
resort pracy i polityki społecznej programu „Solidarność pokoleń – działania dla zwiększenia
aktywności zawodowej osób po 50-tym roku życia”. Program ten jest pakietem działań
rządowych zmierzających do poprawy stopnia zatrudnienia osób powyżej 50. roku życia
w Polsce. Uchylenie art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej oznaczało usunięcie jednej z barier
aktywności zawodowej osób po 50. roku życia.
Jednak po wejściu w życie tej zmiany do resortu pracy i polityki społecznej zaczęły wpływać
uwagi, że – zwłaszcza wobec kryzysu gospodarczego i pojawiających się trudności na rynku

21

pracy – rozwiązanie takie jest zbyt daleko idące. Zgłaszane są postulaty, aby zmodyfikować
obowiązujące w tej kwestii rozwiązania.
Uwagi do tego rozwiązania zgłosił m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich.
Postulaty te są uzasadnione. Istotnie, w warunkach kryzysu gospodarczego, gwałtownie spada
liczba miejsc pracy, co wymaga podjęcia działań zmierzających do odzyskania miejsc
pracy, które obecnie zajmowane są przez emerytów.
W dobie kryzysu gospodarczego i spadku dochodów ze składek, rozwiązanie zwiększające
równolegle wydatki FUS na emerytury pogłębia deficyt tego funduszu

i pośrednio wpływa na wzrost wydatków budżetowych, gdyż zwiększony deficyt w FUS
wymaga zwiększonej dotacji uzupełniającej z budżetu państwa.
Względy te przemawiają za modyfikacją obowiązujących w tej kwestii rozwiązań. Przyjęcie
proponowanej regulacji będzie oznaczało, że to pracownik i pracodawca solidarnie podejmą
decyzję, czy pracownik, który uzyskał prawo do emerytury, powinien kontynuować
zatrudnienie.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan w „Czarnej Liście Barier” – zbiorze
utrudnień w działalności gospodarczej – w poz. 10 wymieniła: „Wykreślenie z ustawy zapisu
stanowiącego, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość
przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez
uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je
bezpośrednio przed dniem nabycia do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.
Wcześniej pracownik, który chciał otrzymać emeryturę, bo miał już do niej prawo, musiał
więc się rozstać z pracodawcą. W praktyce bardzo często po upływie wymaganego okresu
strony zawierały kolejną umową, jednakże pracodawca mógł podjąć decyzję, czy chce
zatrudnić emeryta. Obecnie pracownik nie jest zobowiązywany nawet do poinformowania
pracodawcy o skorzystaniu z uprawnienia emerytalnego. Należy również pamiętać, że
pracodawca jest zobowiązany do zgłoszenia pracownika do ZUS z odpowiednim kodem
(emeryt ma inny kod), nie może zrealizować tego obowiązku bez odpowiedniej wiedzy.”
Należy podkreślić, że projektowana ustawa nie będzie działała wstecz, co oznacza, że osoby,
które przed dniem wejścia jej w życie kontynuowały zatrudnienie, pobierając równocześnie
emeryturę, nie będą zwracały za ten okres pobranych świadczeń, co zgodne jest z zasadami
demokratycznego państwa prawnego.
Art. 10
Projekt wprowadza zmianę do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
(Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą o VAT, stanowiącą dodatkowy
mechanizm zabezpieczenia finansów publicznych, jakim jest wprowadzenie warunkowych

22

podwyżek stawek VAT, jeżeli wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do
PKB w latach 2011, 2012 lub 2013 przekroczyłaby 55 %. W każdym przypadku zmienione
stawki obowiązywałyby w 4,5-letnim horyzoncie czasowym. Rozwiązania te są jedynie
warunkowe, gdyż Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2010 – 2013 nie przewiduje
przekroczenia tego poziomu. Stawką najniższą (w przedziale 5 % – 7 % w poszczególnych
latach) objęte byłyby podstawowe produkty żywnościowe, co pozwoliłoby złagodzić ogólne
skutki podwyżek w odniesieniu do mniej zamożnej części społeczeństwa, dla której wydatki
na żywność stanowią istotny element budżetu domowego.
Do zaproponowanego rozwiązania polegającego na podniesieniu stawek VAT w projekcie
przewiduje się również dostosowanie stawki zryczałtowanego zwrotu podatku dla rolników
ryczałtowych i urealnienie stawki ryczałtu dla podatników świadczących usługi taksówek
osobowych, którzy wybrali opodatkowanie tych usług w formie ryczałtu.
Warunkowe podniesienie stawek VAT skutkowałoby również koniecznością wprowadzenia
regulacji dostosowawczych w zakresie zwrotu osobom fizycznym niektórych wydatków
związanych z budownictwem mieszkaniowym.
Podkreślić należy, że ww. zmiany w zakresie stawek podatku VAT uwzględniają równolegle
projektowane rozwiązania, przedstawione w rządowym projekcie ustawy o
zmianie
niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (druk sejmowy nr 3430).
Art. 10 wprowadza do ustawy o VAT blok przepisów związanych z warunkowymi zmianami
stawek podatkowych (przepisy art. 146f – 146j).
Proponowane w art. 146f rozwiązania dotyczą podwyżek stawek podatku VAT, początkowo
o 1 punkt procentowy w stosunku do stawek obowiązujących od 1 stycznia 2011 r.,
wprowadzonych ustawą o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy
budżetowej, przy czym wprowadzenie tego dodatkowego mechanizmu zabezpieczenia
finansów publicznych uwarunkowane byłoby stanem tych finansów w latach 2011 – 2013.
Mając na uwadze, że zarówno projektowany art. 146f, jak i art. 146a (wprowadzany w ww.
rządowym projekcie ustawy) dotyczą częściowo tego samego okresu, proponuje się dodanie
zastrzeżenia do tego artykułu.
Zgodnie z zaproponowanym w art. 146f rozwiązaniem, jeśli relacja państwowego długu
publicznego do PKB przekroczy 55 % w 2011 r. nastąpią następujące podwyżki stawek VAT
w kolejnych okresach:
1) od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia 30 czerwca 2013 r.:
a) podwyższenie stawki VAT podstawowej do 24 %,
b) podwyższenie stawki VAT obniżonej do 9 %,
c) podwyższenie stawki VAT super obniżonej do 6 %,

23

d) dostosowanie stawki ryczałtu dla taksówkarzy 5 %,
e) dostosowanie stawki zryczałtowanego zwrotu podatku dla rolników 7,5 %;
2) od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. ww. stawki wzrosną i będą wynosić
odpowiednio 25 %, 10 %, 7 %, 6 % i 8 %;
3) od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. nastąpi powrót do stawek, o których
mowa w pkt 1, tj. odpowiednio 24 %, 9 %, 6 %, 5 % i 7,5%;
4) od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. stawki zostaną obniżone i będą
wynosić odpowiednio 23 %, 8 %, 5%, 4 % i 7 % – przy czym z racji tego, że najniższa
stawka przewidziana w ustawie o VAT wynosi 5 %, w projekcie pominięto zmianę w tym
zakresie.
W przypadku gdy relacja państwowego długu publicznego do PKB w 2011 r. nie przekroczy
55 %, lecz przekroczy ten poziom w 2012 r. albo dopiero w 2013 r., wtedy analogiczne
podwyżki (prowadzące do osiągnięcia maksymalnego pułapu stawek w wysokości 25 % –
stawka podstawowa, 10 % – stawka obniżona i 7 % – stawka super obniżona) nastąpią
odpowiednio od 1 lipca 2013 r. albo od 1 lipca 2014 r. i każdorazowo przewidziano dla nich
4,5-letni horyzont czasowy.
Należy jednocześnie zauważyć, że w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata
2010 – 2013 nie przewiduje się sytuacji, w której poziom państwowego długu publicznego
w relacji do PKB przekroczy 55 %, co oznaczać powinno brak konieczności podwyższania
stawek VAT po 2011 r. Dlatego też przepisy w tym zakresie są wyłącznie warunkowe i ich
ewentualne stosowanie wynikać będzie z ogłoszonego przez Ministra Finansów przekroczenia
ww. poziomu państwowego długu publicznego w relacji do PKB według stanu na koniec
danego roku budżetowego, które następuje w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym
RP „Monitor Polski” w terminie do dnia 31 maja roku następnego.
Art. 146g, 146h i 146i dostosowują obecne rozwiązania zawarte w ustawie o VAT do
warunkowego podwyższenia stawek podatkowych.
W art. 146g na potrzeby art. 85 ustawy o VAT wskazuje się, w jaki sposób w przypadku
świadczenia przez podatnika usług, w tym w zakresie handlu i gastronomii, może być
obliczana kwota podatku należnego w poszczególnych okresach obowiązywania stawek
podwyższonych.
W art. 146h na potrzeby art. 86 ust. 20 ustawy o VAT wskazuje się, jak należy ustalić kwotę
podatku naliczonego w związku z dostawą nowego środka transportu.
W art. 146i zawarta jest delegacja dla Ministra Finansów do objęcia w drodze rozporządzenia
w okresach przyjętych w zaproponowanym wyżej rozwiązaniu, obniżonymi stawkami
podatku VAT niektórych towarów i usług.

24

Art. 146j zawiera regulację umożliwiającą zastosowanie procedury VAT marża w przypadku
dostawy dzieł sztuki, które objęte byłyby podwyższonymi stawkami podatku VAT w okresie
obowiązywania zaproponowanych rozwiązań.
Art. 14
Przepis zawiera zmiany dostosowujące ustawę z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom
fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U.
Nr 177, poz. 1468, z późn. zm.) – „ustawa o zwrocie podatku VAT” – do zmian
zaproponowanych w nowelizacji. Ustawa o zwrocie podatku VAT została skonstruowana
w odniesieniu do 22 % stawki podatku VAT na materiały budowlane. Ewentualny wzrost tej
stawki do 23
%, 24
% lub 25
%, powoduje konieczność wprowadzenia regulacji
dostosowawczych. Ze względu na ściśle określony czasowy charakter zmian proponuje się,
aby regulacje te były zawarte w przepisach końcowych ustawy o zwrocie podatku VAT.
Z tego zatem względu proponuje się:
− uchylenie art. 11a (dodanego ustawą o zmianie niektórych ustaw związanych
z realizacją ustawy budżetowej), gdyż dodawany w następnej kolejności przepis
art. 11b jest przepisem ogólnym i wystarczającym do stosowania regulacji ustawy
o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem
mieszkaniowym, w sytuacji wzrostu stawki podatku VAT na materiały budowlane
określone w tej ustawie,
− dodanie art. 11b w ustawie o zwrocie podatku VAT oraz zmiany dostosowawcze w art.
3 ust. 5 ustawy o zwrocie podatku VAT.
Z uwagi na fakt, iż wzrost stawki VAT spowoduje podniesienie ceny m2 budynku
mieszkalnego obliczanego dla celów wypłaty tzw. premii gwarancyjnej, w proponowanych
przepisach proponuje się także zmiany wskaźników, na podstawie których obliczana jest
kwota zwrotu. Zmiana tych wskaźników spowoduje utrzymanie na obecnym poziomie kwoty,
jaką może otrzymać osoba ubiegająca się o zwrot części podatku VAT na materiały
budowlane.
Art. 22
Ze względu na stosunkowo krótkie vacatio legis ustawy wprowadzono przepisy, które
łagodziłyby zasadę bezpośredniego działania ustawy.
Zaproponowany został przepis przewidujący 60-dniowy termin otwarcia rachunków w Banku
Gospodarstwa Krajowego przez te jednostki, które jeszcze nie posiadają w tym banku
rachunku. Ponadto jednostki sektora finansów publicznych, które są zobowiązane do
lokowania wolnych środków w sposób określony w ustawie, posiadające w dniu wejścia
w życie niniejszej ustawy nieulokowane wolne środki, przekazują je na rachunek Ministra

25