Rządowy projekt ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

uregulowanych w ww. ustawie, w związku z powyższym nie stoi w sprzeczności
z prawem unijnym.
Art. 23 zobowiązuje do podejmowania szczególnych działań w kierunku
przeciwdziałania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych podmiot
wprowadzający do obrotu niektóre produkty mogące stać się źródłem zakażenia.
Projekt ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych
u ludzi, jak już wyżej wspomniano, nie obejmuje swoim zakresem nadzoru nad
produktami żywnościowymi, co wynika z art. 1 oraz 3 projektu ww. ustawy.
Regulacje projektu ustawy nie stoją więc w sprzeczności z prawem unijnym
dotyczącym bezpieczeństwa żywności.
Art. 24 doprecyzowuje sposób współdziałania organów Państwowej Inspekcji
Sanitarnej, Inspekcji Sanitarnych MON i MSWiA, Inspekcji Ochrony rodowiska,
Inspekcji Weterynaryjnej oraz ośrodków referencyjnych i jednostek badawczo-
-rozwojowych, w zakresie wykonywania nadzoru epidemiologicznego. Dotych-
czasowe ogólnikowe i nieprecyzyjne delegacje czyniły niemożliwym uregulowanie
w drodze rozporządzenia zasad współpracy wyżej wymienionych podmiotów.
Dotychczas współdziałanie organów, o których mowa w art. 24, było uregulowane
na podstawie art. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych
i zakażeniach oraz w porozumieniach zawieranych między poszczególnymi
organami inspekcji, zarówno na szczeblu centralnym, jak i wojewódzkim oraz
powiatowym. Realizacja art. 24 nie spowoduje zwiększenia kosztów, zadania,
o których mowa w art. 24, są realizowane w ramach ustawowej działalności
Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Ministra Zdrowia. Przepis ten precyzuje
jedynie zakres współpracy dotyczący w szczególności przekazywania danych,
które organy inspekcji posiadają i gromadzą w ramach prowadzonego nadzoru
sanitarno-epidemiologicznego.
Art. 25 przewiduje funkcjonowanie krajowego punktu kontaktowego
wspólnotowego systemu wczesnego ostrzegania i reagowania. Dotychczas nie
istniały przepisy, które regulowałyby kwestie związane z działalnością aparatu
pracy, realizującego zadania, o których mowa w art. 25. Krajowy punkt kontaktowy

10
wspólnotowego systemu wczesnego ostrzegania i reagowania będzie
funkcjonował w ramach już istniejących struktur administracji publicznej. Obecnie
Polska należy do międzynarodowego sytemu ostrzegania oraz unijnego nadzoru
epidemiologicznego. Zadania wynikające z udziału w tych systemach były
dotychczas realizowane przez wyznaczenie w odpowiednim ministerstwie osoby
odpowiedzialnej za gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie danych i stan taki
zostanie utrzymany. Przepis normuje kwestie przekazywania danych dotyczących
sytuacji epidemiologicznej między wskazanymi podmiotami w ramach współpracy,
co zapewnia skuteczne sprawowanie nadzoru.
Obecnie obowiązujące przepisy przewidują współpracę wymienionych podmiotów
i organów. Współdziałanie tych organów regulują liczne porozumienia zawierane
między poszczególnymi podmiotami. Dotychczas nie występowały dodatkowe
koszty związane ze współpracą między podmiotami.
Art. 26-29 nakładają na lekarzy, felczerów kierowników laboratoriów obowiązek nie
tylko zgłaszania zachorowań lub zgonów z powodu zakażeń i chorób zakaźnych,
dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych.
Przepisy te nakładają również na wyżej wskazane podmioty obowiązek
prowadzenia rejestrów dokonanych zgłoszeń w celu zapewnienia możliwości
egzekwowania wyżej wymienionego obowiązku. W przypadku rozpoznania
choroby zakaźnej lekarz ma obowiązek informować chorych i ich opiekunów
o metodach
zapobiegających szerzeniu się zakażeń na inne osoby,
a w odniesieniu do chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych,
nałożony został obowiązek podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się
zakażeń na inne osoby.
Art. 30-32 doprecyzują uprawnienia i obowiązki organów Państwowej Inspekcji
Sanitarnej służące wypełnianiu przez nie zadań nadzoru epidemiologicznego, tj.
prowadzenie rejestrów zgłoszeń zachorowań i zgonów z powodu choroby zakaźnej
oraz dodatnich wyników badań laboratoryjnych, prowadzenie dochodzeń
epidemiologicznych, kontroli wypełniania obowiązków zgłaszania zachorowań
przez osoby zobowiązane, wglądu do dokumentacji medycznej osób chorych.

11
Art. 33 – reguluje uprawnienia organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej
do wydawania koniecznych dla ochrony zdrowia publicznego w drodze decyzji
administracyjnych nakazów, zakazów oraz innych obowiązków. Ponadto należy
dodać, że obowiązek organizacji izolacji i kwarantanny ciąży na wojewodzie na
podstawie obowiązujących przepisów ustawy (art. 27 ust. 4). W związku
z powyższym proponowany przepis nie reguluje przedmiotowej kwestii w sposób
odmienny. Wojewoda dysponuje urzędem (wydziałem zdrowia), wojewódzkim
konsultantem w dziedzinie chorób zakaźnych, który mając na uwadze możliwości
i dostępną infrastrukturę wskaże odpowiednie pomieszczenia.
Art. 34-40 regulują zakres stosowania obowiązkowej hospitalizacji, obowiąz-
kowego leczenia, a także tryb nakładania obowiązku izolacji lub kwarantanny oraz
poddawania się badaniom.

Art. 36 reguluje kwestie możliwości zastosowania środka przymusu bezpo-
średniego w odniesieniu do chorych lub podejrzanych o zachorowanie na chorobę
szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną. Pomoc służb porządkowych jest
możliwa w celu doprowadzenia osoby chorej na chorobę zakaźną do szpitala,
miejsca izolacji lub odbywania kwarantanny. Powyższe działania w przypadkach
ustalenia bezpośredniego zagrożenia życia osoby chorej lub zagrożenia dla
zdrowia innych osób spowodowanego rozpoznaniem choroby szczególnie
niebezpiecznej i wysoce zakaźnej mogą być podejmowane przez lekarza bez
wcześniejszej decyzji administracyjnej organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej na
podstawie oceny stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego. W takiej sytuacji
lekarz ma obowiązek niezwłocznie powiadomić organ Państwowej Inspekcji
Sanitarnej o podjętych działaniach.
Lekarz lub felczer może zwrócić się do Policji, Straży Granicznej lub andarmerii
Wojskowej o pomoc w zastosowaniu środka przymusu bezpośredniego. Udzielenie
pomocy następuje pod warunkiem wyposażenia funkcjonariuszy lub żołnierzy
w środki chroniące przed chorobami zakaźnymi. Regulacja ta nie rodzi skutków
finansowych dla budżetu państwa, gdyż środki ochrony osobistej posiada lekarz
i

dostarcza je funkcjonariuszom, mającym zastosować środek przymusu

12
bezpośredniego. W związku z niskim ryzykiem wystąpienia choroby szczególnie
niebezpiecznej i wysoce zakaźnej, nie ma podstaw do podejmowania działań,
które niosłyby za sobą skutki finansowe dla budżetu państwa.
Art. 38 jednoznacznie określa sposób finansowania świadczeń związanych
z nałożeniem na chorych lub podejrzanych o zachorowanie obowiązkowej
hospitalizacji, izolacji, kwarantanny. Koszt świadczeń wykonanych
u ubezpieczonych jest finansowany zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, natomiast koszt
świadczeń wykonanych u osób nieubezpieczonych jest pokrywany z budżetu
państwa. Regulacja ta powtarza rozwiązanie zawarte w obowiązującej już ustawie,
tym samym przepis ten nie wpłynie na zmiany w sektorze finansów publicznych.
Art. 40 ust. 4 i 5 oraz art. 41 wprowadza istotną zmianę w stosunku do przepisów
obecnie obowiązującej ustawy. Zapewnia bowiem bezpłatność udzielanych
świadczeń zdrowotnych (a także zaopatrzenia w leki) osobom zakażonym HIV
oraz chorym na AIDS i choroby, określone w art. 40, a nie posiadającym
uprawnień z tytułu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (koszty te będą
finansowane z budżetu ministra właściwego do spraw zdrowia). W tym miejscu
należy podkreślić, że niniejszy projekt przywraca tym samym uprawnienia tych
osób utracone z dniem 1 stycznia 2002 r. w wyniku wejścia w życie obowiązującej
ustawy o chorobach zakaźnych i zakażeniach. Art. 41 ust. 1 reguluje podawanie
leków antyretrowirusowych osobom zdrowym po ekspozycji na zakażenie HIV, co
stanowi odrębną sytuację od leczenia chorych na AIDS lub zarażonych HIV.
W związku z tym kwestie finansowania podawania leków i leczenia musiały zostać
uregulowane odmiennie. Finansowanie świadczeń, o których mowa w art. 41 ust. 1
odbywa się na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych.
Art. 42 umożliwia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia zlecenie w drodze
umowy szpitalom i oddziałom zakaźnych oraz poradniom konsultacyjnym chorób
zakaźnych i punktów szczepień realizację zadań z zakresu ochrony zdrowia
publicznego przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi. Konieczne jest bowiem

13
utrzymanie placówek o takim charakterze w gotowości na wypadek wystąpienia
epidemii chorób zakaźnych. Obowiązkiem organów administracji publicznej jest
zapewnienie możliwości zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, szczególnie tych
powodujących zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Art. 44 nakłada na wojewodów obowiązek przygotowania i aktualizowania planów
działania na wypadek wystąpienia epidemii z uwzględnieniem wytypowania szpitali
i innych obiektów użyteczności publicznej przewidzianych do leczenia, izolacji lub
odbywania kwarantanny.
Jest to element planowania, ma charakter szacunkowy i umożliwia planowanie
budżetu na rok następny. Finansowanie działań podejmowanych przez wojewodę
w przypadku wystąpienia epidemii określa między innymi art. 47 ust. 12.
Umieszczenie przedmiotowych danych ma więc charakter informacyjny.
Art. 45 wprowadza prawne ramy wykonywania nadzoru epidemiologicznego
wybiórczego typu sentinel – w tym określone zostają zasady tworzenia
i

finansowania takiego nadzoru. Nadzór typu sentinel jest coraz częściej
stosowanym typem nadzoru. Obecnie mimo braku ram prawnych oraz braku źródeł
finansowania wykonywany jest w ten sposób nadzór nad zachorowaniami na
grypę. Przy jego wypełnianiu współpracują lekarze podstawowej opieki zdrowotnej,
stacje sanitarno-epidemiologiczne i wybrane laboratoria wirusologiczne. Nadzór
sentinel umożliwia między innymi wczesne potwierdzenie u chorego na infekcję
układu oddechowego zakażenia wirusem grypy, identyfikację szczepu wirusa
wywołującego zachorowanie (czy nie jest to np. szczep wysoce niebezpieczny),
a następnie uruchamianie działań administracji publicznej i służb sanitarnych
w ramach tzw. planu pandemicznego. Może być konieczne tworzenie podobnej
sieci nadzoru w odniesieniu do każdej choroby zakaźnej zdolnej do wywoływania
masowych zachorowań, a trudnej do rozpoznania na podstawie występujących
w jej przebiegu (szczególnie na początku choroby) niespecyficznych objawów
chorobowych. Przykładem takiej choroby może być np. SARS. Obecnie wobec
braku źródeł finansowania i prawnych ram powoływania nadzór typu sentinel
w większości województw ma charakter szczątkowy. Sentinel jest realizowany

14